Lesbók Morgunblaðsins - 25.04.1965, Blaðsíða 2

Þegar Harold Wilson heimsótti
Washington í s.l. desember-
mánuði, var einn starfsmaður Hvíta
Hússins og sérfræðingur í utanríkis-
málum spurður, hvaða mál hefðu
verið til umræðu í hinum löngu við-
tölum Wilsons við Johnson forseta.
Sérfræðingurinn kvaðst ekki vita
það, en hann gæti getið upp á einu
— „pólitík. Þeir hafa báðir nokkurn
áhuga á því efni“.
Sannleikurinn er líka sá, að pólitíkin
er allsráðandi áhugamál Wilsons, engu
siður en Johnsons. Faðir hans, lyfsali
utan af landi, lét smella á hann mynd
á dyraþrepunum í Downing Street 10,
þegar hann var átta ára gamall. Það
væri nú ofmikið sagt, að æ síðan hafi
hann verið að bsrjast fyrir embættinu,
en þingmaður var hann orðinn 29 ára
og í ríkisstjórnina var hann kominn 31
árs að aldri. Á sinn sérstaka, enska hátt
verðskuldar hann fyllilega titilinn, sem
William S. White gaf Johnson: „Atvinnu
maðurinn“.
Hann h.efur nú setið í embætti í sex
mánuði og hefur áunnið sér — þótt ekki
væri nema með því einu — virðingu
stéttarbróður síns' í atvinnumennskunni,
þar sem honum hefur tekizt að vera við
vöid með meirihluta, sem Joihnson
mundi — eftir sína demókrataskriðu —
finnast næstum ósýnilegur.
Hann hafði fimm atkvæða meirihluta
í þinginu, þegar hann tck við embætti
í október. Misheppnuð aukakosning skar
þennan meirihluta niður í þrjá. Engin
brezk ríkisstjórn hefur í seinni tíð kom-
izt af með slíkan hársbreiddar-meiri-
hluta fram yfir stjórnarandstöðuna.
ar að getur vel orkað tvímælis,
hversu vel hr. Wilson hafi stjórnað. En
á hinu leikur enginn vafi, að enginn
tekur honum fram í rósemi og lagni
gagnvart svo sterkri andstöðu. Hann
talar eins og hann væri viss um að sitja
að völdum árurn saman, og hann hefur
aldrei sýnt af sér neinn taugaóstyrk í
stöðu, sem sérhver útfarinn stjórnmála-
skrifari mundi segja, að væri óþolandi.
Og það kann vel að vera, að hann hafi
gaman af spennunni. Kona hans, Mary,
átti viðtal við Kenneth Harris frá Obs-
erver, fyrir tveim mánuðum og var
spurð, hvgrnig hann hefði snúizt við
stjórnmálalegri skammasennu. Hún svar
aði:
„Eftir fyrsta flokks rifrildi kemur
hann heim, eins og hann hefði verið
á golfvellinum, sér til hressingar. Hann
segir mér ekki einasta, hvernig hann
hafi farið með þá í þetta sinn, heldur
og hvernig hann ætli að fara með þá
næst. Ég veit aldrei hvenær honum
finnst hann hafi haft betur og hvenær
verr, því að hafi þetta bara verið al-
mennilegt rifrildi er hann alltaf eins
á eftir.
„Sýnist hann aldrei áhyggufullur?"
„Nei, ekki oft. Það mætti segja mér,
svo sem einu sinni eða tvisvar á ári. Já,
segjum tvisvar".
Bardagagleði sina hefur hr. Wilson
að líkindum frá ófriðasamasta málþingi
heims, brezka þinginu. Þeir, sem ekki
þekkja annað en hinar silalegu umræð-
ur og málskrúðug hrósyrði öldungadeild
AROLD IVIl
3r Bandaríkjanna, getur brugðið í brún
er þeir koma fyrst í brezka þingið.
Hrottaskapurinn, gamansemin, ópin
rnilli andstæðu bekkjanna — þetta er
ailt annar heimur.
Og það er enginn vafi á, að hr. Wil-
son hefur þennan heim í hendi sér. Sum
ir halda því fram, að hann sé mesti þing
skörungur síðan á dögum Asquiths um
aldamótin. Oðrum finnst slíkt lof nokk-
uð ýkt en þeir hinir sömu játa, að eng-
inn sé hans jafningi nú á dögum.
T ækni hr. Wilsons kom vel í Ijós
við fyrstu meiriháttar árás íhaldsmanna
á stjórn hans. Þetta var gagnrýnitillaga,
sem kom til umræðu snemma í febrú-
ar, þar sem fyrstu hundrað dögum
stjórnar hans var lýst sem herfilegum
mistökum.
Aðferð Wilson var þann dag — eins
og endranær — að telja beztu vörnina
vera sókn. í stað þess að réttlæta verk
sín, hóf hann svæsna árás á feril fyrri
íhaldsstjórna. Þær hefðu hangið í em-
bætti „þangað til þær ultu með skömm“.
Eina kosningaloforðið, sem þær hefðu
slaðið við, var að leyfa bruggurum að
setja upp krár í „nýjum borgum“.
Þetta hefði verið hrein „lömun“ á stjórn
inni, við vershandi fjárhag meðan ráð-
herrar „villtu um fyrir þjóðinni“ með
því að „þykjast aldrei hafa verið sterk-
ari“, Og þar fram eftir götunum.
Wilson talaði í hálfa aðra klukku-
stund. Eftir að hafa hamazt á íhaldinu,
vítt og breitt, tók hann upp léttara
hjal, þar sem hann virtist hæða það
fyrir að vera yfirleitt að koma með
þessa gagnrýnitillögu.
„Það sem við erum raunverulega að
ræða í dag, undir hulu flokka rifrildis,
er að landið okkar haldi lífi.“ Hann hélt
svo áfram með mikilvægar yfirlýsingar
— áætlanir sínar um niðurskurð í flug-
vélaframleiðslu, nýtt skipulag á stjórn
vinnukraftsins og strangari lcggjöf gegn
íélaga samsteypum. Þessi ræða stakk al-
g.iörlega upp í stjórnarandstöðuna.
Stefnuumræður af þessu tagi gera
miklu meira skurk, en sjálf lagasam-
þykktin, sem hefur tilhneigingu til að
komast upp í vana, nema rétt í stór-
deilumálum, eins og þjóðnýting’u stál-
iðnaðarins. íhaldsmenn hafa jánkað
flestum venjulegu.m frurnvörpum án
nokkurrar andstöðu.
í kappræðum er meinfyndnin aðal-
vopn hr. Wilsons. Þegar til dæmis for-
ingi stjórnarandstöðunnar, Sir Alec
Douglas Home hafði lokið framsögu-
ræðu sinni fyrir gagnrýnitillögunni í
íobrúar, stóð hr. Wilson upp og sagði:
„Flest af því, sem hv. þm. sagði, var
tekið upp úr ftugriti frá miðstjórn í-
haldsins, sem ég hef hér hjá mér. En
roér fannst hann hlaupa yfir mikilsvert
atriði á bls. 45“.
itson sleppir aldrei neinu tæki-
færi til að vera meinlegur á kostnað Sir
Aiecs, og flokksforingi íhaldsins er o£t-
ast heldur daufur í þinginu, enda þótt
hann kunni vel að meta skop í einkalíf-
inu. Þannig stóð hann nú upp, eftir
hríð Wilsons og kvaðst nú hafa lesið bls.
45 og hún væri ekkert lík ræðunni sinni.
Þegar aðrir íhaldsmenn reyndu að
leggja spurningar fyrir Wilson i um-
ræðunni, neitaði hann að svara þeim,
en sagði: „Ég skal láta þetta eftir hin-
um svokallaða formanni andstöðunnar,
en ekki eftir formannsefnunum“. Fleira
gerði hann að gamni sínu í sambandl
við hina vaxandi togstreitu innan íhalds
flokksins um að komast í sæti Sir Alecs,
þegar hann bætti við:
— „Það sem við erum nú að fá hér,
c-r úrvalsfundur íhaidsins, en konurnar
eru bara ekki með........Við (verka-
mannaflokkurinn) erum aftur á moti
einhuga um að styðja framboð háttv.
Þm. (Sir Alec) og það er meira en sagt
verður um alla háttvirta þingmenn hinu
megin í salnum.“
Minni forsætisráðherrans er víðfrægt.
í umræðum um stefnu í flugmálum, á-
snkaði Peter Thorneycroft, fyrrum varn
armálaráðlherra íhaldsins hann um að
svíkja kosningaloforð um að smíóa
TSR-2 herflugvélar, og las upp fyrir-
sögn úr gömlu blaði svohljóðandi:
„Verkamannaflokkurinn ætlar ekki að
hætta við TSR-2". Hr. Wilson mundi
þegar í stað þessa mánaðagömlu sögu
og mæltist til þess, að hr. Thorneycroft
læsi hina beinu tilvitnun í greininni en
ekki íyrirscgnina.
Hr. Thorneycroft neitaði þessu, en
þegar þingmenn verkamannaflokksins
gerðu cp mikið að honum, fleygði hann
loksins blaðin.u, sem var gamalt eintak
af Daily Express, yfir bórðið, sem var
milli fremstu bekkjanna, til hr. Wil-
sons. Loksins las forsætisráðherrann,
sem hafði þess orðið áskynja, að andst .ð
an var ekki læs, sjálfur sin eigin kosn-
ingaorð, þar sem lofað var að halda á-
fram með TSR-2 áætlunina, „þó þvi að-
eins, að hún standi við öll sín loforð um
nothæfni, og verði ekki óhóflega dýi“.
Þegar annar íhaldsmaður reyndi að
brýna hann á óhófseyðslu á opinberu fé,
og spurði, hversu mikið viðgerðirnar á
Downing Street 10 hefðu kostað, svaraði
hann:
„Það hefur verið settur upp snagl
bak við svefnherbergishurðina. Kosn-
ingaauglýsingar íhaldsins, sem voru til
óprýði í borðsalnum hafa verið teknar
niður og veggirnir hreinsaðir. En þetta
kostar þjóðina ekki neitt, þar eð það
var sjálfboðavinna“.
„Þingið vill gjarna hafa dálítið sítrónu
br-’gð að umræðunum" sagði einhver
þaulkunnugur þinginu einhverntíma, og
hr. Wilson er einmitt maðurinn til að
leggja það til. Stundum eru athuga-
semdir hans svo hvassar, að í t.d. a.mer-
ískum eyrum eru þær fremur rudda-
legar en skemmtilegar.
E inhverntíma svaraði hann einurn
spyrjanda frá ihaldinu þannig: „Ég er
viss um, að allt þingið verður fe- ið
þegar háttvirtur þingmaður og hátt-
virtir flokksbræður hans fara að beita
sér að stjórnmálum í staðinn fyrir svotia
Framhald á bls. 10.
FramKv.stj.: Sigfas Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vicur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Utgefandi: H.t. Arvakur. ReykjavHc.
2 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
15. tbl. 1065.