Lesbók Morgunblaðsins - 25.04.1965, Blaðsíða 7

Cald-fr mjög, en honum fannst sem þaer
mundiu verða enn áhrifameiri ef þær
hreyfðust. Hann fór heim til sín og tók
að búa til abstrakt myndir, sem hreyfð-
u«t fyrir handafli. Næst komu vélknún-
ar myndir. Loksins kom Calder sér nið-
ur á því að láta myndirnar hreyfast
eðiilega og síðan hefur samvinna hans
og náttúrunnar verið með mestu ágæt-
um.
L if Calders er nú á dögum eins
og myndirnar hans, einfalt O'g listrænt.
Þegar hann flyzt milli Caohé og Rox
bui’y, tekur hann ekki annan farangur
með sér en rauðu skyrturnar sínar. Að-
sl-eftirlæti hans er náttúran, viðræður,
cnatur og vín.
„Mér þykir gaman að drekka . . . vín
og þessháttar“, sagði Calder nýlega.
„Við höfum ágætis vínkjallara í Saché.
Við erum þarna í hallahéraðinu, og
þarna er nóg af hellum og húsið ok,kar
er að nokkru leyti hellismannabústaður.
í k.iallaranum er hellir og arinn í öðr-
um enda hans.“
Sveitahús Caldei-s í Roxbury, þar sem
hann býr hálft árið, er heldur kæruleys
iflega innréttað. Stólar og legubekkir
eru þægilegir en ljótir, og sumt af hús-
gögnunum hefur Calder sjáffur smiðað.
Setustofan er fu.ll af hverskyns lista-
mannadrasli, þar í taldar nokkrar svif-
mvndir, tvær myndir eftir Léger og ein
e'tir Miró, en yfir arninum er rauðmál-
uð hauskúpa úr nauti. Calder fann
hana þaina í nágrenninu. Hann hefur
íika búið til gaffla, skeiðar, síur, ösku-
bekka o.fl. úr matarolíudósum, og meira
að segja rafmagns-brauðrist, en hún hef
ur lítið verið notuð síðan hún kastaði
brauðsneið ofan í kaffibollann hjá ein-
um viðstöddum.
ftétt áður en Calder lagði af stað til
Saché fyrir mánuði, sýndi hann einum
gesti húsið sitt í Roxbury. Harðneskju-
lega landið í Connecticut var prýtt
heilli tylft af kyrramyndum og svif-
myndum, og Calder óð gegn um snjóinn
og nefndi þær (Þetta eru riddararnir,
þessir tveir skarfar þarna niðurfrá").
Hann stanzaði til að laga aflöguð liða-
mót á stórri svifmynd, sem kallaðist
Suðurkixissinn, og gekk síðan inn í
slærri vinnustofuna sína til þess að
svna verkfærin sín og fyrirmyndirnar.
harna inni í miðju draslinu var kassi
með nokkrum samanflæktum stykkjum
al vírmynd, sem hafði verið endursend
frá Houstonsýningunni. „Svona fara þeir
með þetta“ tautaði hann og lagaði til
íugl úr vír. „Allt sett í hraerigraut í
einn kassa. Flestir segja þessu að fara
Landans til, þegar' þeir eru búnir að
fá það“.
F yrir hádegisverðinn ók Calder í
málmsteypurnar tvær, sem hann skiptir
við í Waterbury, sem er í 12 mílna fjar-
lægð. 1 þeirri fyrri hlaut hann innilegar
móttökur hjá Carmen Segre, eigandan-
um, sem er að steypa 10 feta háa kyrra-
mynd, fyrir Calder. Mjó ræma úr stáli
bafði verið lóðuð á skrokkinn á einum
slað, og gesturinn lét þess getið, að sam
skeytin væri vart sýnileg, jafnvel áður
en þau væru fægð og máluð.
— Það er eins með reikningana hans“,
sa.gði Calder, „Það gæti orðið erfitt að
finna út, hvað í þeim væri raunverulegt
og hvað ekki“.
„Hvað ætlarðu að kalla þessa,
Sandy?“ sagði Segre.
„Ég veit ekki“, sagði Calder. „Hv.að
íinnst þér?“
„Dren.g“, sagði Segre og hristi höfuð-
ið.
„Þrír samsíðungar og einn marghyrn-
ingur“, stakk Caider upp á en aí litiili
alvöru.
Næst« málmsteypu rak stuttur, snar-
borulegur maður að naíni Libeiato Xer-
„Hér heíur ekki verið framið morð“,
sagði hann og fór höndum um enni Car-
neys. „Hann hefur þegar verið dauður,
er hann var skotinn. Meira að segja
stokkfreðinn, gæti ég trúað“.
Mennirnir fjórir störðu spyrjandi
hver á annan. Þetta var allt svo óskilj-
anlegt. Annar landneminn tók upp dag-
bók Estelows og rétti hana lækninum.
Hann las hana gaumgæfilega og gekk
síðan út og rannsakaði sporin í snjón-
um og gryfjuna. Þegar hann kom inn
aftur, kveikti hann í pípu sinni, tottaði
hana hugsandi nokkra stund, en tók svo
til máls:
„Líf Caldcrs er eins og myndir hans“
oi'.imo, kallaður Chippy. Þegar Calder
fór til Los Angeles, til að koma þar fyr-
ir mynd, sem hann kallaði „Símastúlk-
ur“ tók hann Chjppy og konu hans með
sér. Chippy fagnaði Calder með breiðu
brosi og Calder gekk að lítilli kyrra-
mynd, sem var rétt búið að undirmála.
Hann leit snöggvast á hana, markaði
siðan fjórðungs hringgeira i vota máln-
inguna, til að sýna, hvað taka skyldi
burt. „Þetta er gömul mynd, sem Ný-
listasafnið á og kann ekki með hana að
fara“, sagði hann, „svo að ég sagði
þeim, að ég skyldi láta gera hana úr
sterkari málmi. Ohippy ætiar að gera
við þá gömlu og svo ætla ég að taka
hana.“
A heimleiðinni sagði Calder, að
Chippy hefði viljað sjá Disneyland í
ferðinni. „Ég sagði honum, að allir þar
væru gerðir í % stærð, svo að honum
mundi finnast hann vera heima hjá
sér.“
Þegar heim kom.settist Calderfjöl-
skyldan að máltið, sem var mest kalt
kjöt, ítalskl brauð, sem frú Calder bak-
ar sjálf, ostur, salat og tvennskonar
eggjakaka, og mikið ítalskt vin úr körfu
fiösku. Svo gengu Caider og gesturinn,
Bsamt flöskunni, inn í setustofuna, þar
sem Calder setti fram í stuttu máli trú-
arjátningu sína sem listamanns.
„Það er til saga um íra, sem sat i
skurði og var að tína lýsnar úr hárinu
á sér, þegar tveir Englendingar komu
að,“ sagði hann og gaf svifmynd á
borðinu ofurlítinn selbiia um leið.
„Halló Pat“, segir annar Englendingur-
inn, „þú ert að tina þær“. ,,Nei,“ segir
Éat, „ég tek þær bara jafnóðum og
þær koma“.
SMÁSAGAN
Framhald af bls. 3.
íerðina enn, þá veit ég, hvað ég á að
taka til bragðs“.
Og aftur kafaði hann fönnina allan
þann dag og reyndi í örvæntingu sinni
eð hafa hemil á hugsunum sínum. Senni
legast væri, að hann sæi ofsjónir, sagði
hann við sjálfan sig. En geðbilaður var
liann alls ekki. — Ef til vill var þetta
svona sérstaklega lifandi draumur í
langvarandi martröð?
Hann gekk loks að skálanum og þeytti
u.pp hurðinni. — Charles Carney sat á
sama stað og hann hafði setið, þe.gar
iiann fór út.
egar nú Estelow hafði grafið
Carney í þriðja sinn, þorði hann ekki
að ganga til hvílu, en settist í þess stað
við borðið andspænis auða stólnum hans
Carneys. Þar sat hann og barðist gegn
svefningum, sem ásótti hann innan tíð-
ar. En þreytan mátti sín betur, og höfuð
hans seig niður á borðið.
Hann vaknaði í birtingu. í grárri
morgunskímunni sá hann, hvar Charles
Carney sat i stólnum sínum hins vegar
við borðið og starði galopnum augum
eitthvað út í bláinn.
„Guð hjálpi mér!“ skrifaði Estelow.
Það var siðasta setningin i dagbókinni.
Björgunarsveitin var um það bil kom
in á leiðarenda. Það voru tveir land-
ennirnir kinkuðu kolli til sam-
þykkis einn af öðrum. Það var ritsima-
þjónninn, sem loks tók til máls. Hann
talaði lágt og hikandi með óttblandinni
undrun í röddinni.
„Ég mundi sofa rólegri á næturnar ...
ef óg gæti fengi að vita.... hvernig
þessir atburðir hafa orðið.“
„Ég líka“, sagði læknirinn. „Ég get
einungis gizkað. Og hafi ég getið mér
rétt til, þá hefur Estelow verið svefn-
gengill. Svo langt, sem ég get séð, hafa
atvikin orðið með svofelldum hætti: Á
næturnar, meðan Estelow svaf, gróí
hann upp likið og bar það inn i stólinn,
þar sem hann síðast sá vin sinn á lífi.
— Hvers vegna, spyrjið þið.
Skelfingin og óbærileg einveran hafa
orðið honum ofraun. Þar að auki hefur
sótt. að honum úr undirvitundinni sá
r.agandi ótti, að hann hefði ekki haldið
það hátíðlega loforð, sem hann gaf Car-
r.ey, að grafa hann ekki, fyrr en dauð-
inn hefði óvéfenganlega brugðið sigð-
inni.
Skotið gæti að minnsta kosti bent í
slika átt. En eitt er þó alveg augljóst,
— greftrunin hefur verið endurtekin
hvað eftir annað.
Þegar Carney hafði tvívegis komið tiil
boka, hefur Estelow tekið þá ákvörðun
rð halda sér vakandi. En náttúrulög-
málið fór sinu fram.
Hann sofnaði, og svefngönguástríðan
ráði enn á ný tökum á honum og lagði
fyrir hann sama verkefnið ennþá einu
sinni. Og að lokum hefur þrek hans
hrunið í rúst“.
Dagbók Estelows var eyðilögð. Síðan
voru jarðneskar leifar vinanna beggja
vigðar til hinztu hvíldar í djúpu fjaila-
vatni óbyggðanna.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 7
nemar ásamt læ.kni og ritsímaþjóninum
í North Creek.
Þeir erfiðuðu upp hlíðina fyrir neóan
skálann með þrúgur á fótunum. Að
lokum komu þeir upp á hæðina. Þeir
sáu ekkert lífsmark. Engan reyk lagði
upp um reykiháf skálans. Það mótaði
hins vegar greinilega fyrir djúpum spor
um og traðki frá skáladyrunum og út
að einhverri dularfullri gryfju í stórum
skafli þar skammt frá.
Læknirinn opnaði dyinar. Það var
bljótt og ískalt í skálanum. Við borðið
sátu tveir menn, — báðir dauðir. —
rBáðir höfðu skotsár á höfðinu. Estelow
lá fram á borðið í frosnum blóðpolli.
Byssan lá á gólfinu beint undir hægri
hendi hans, sem hékk niður með borð-
inu. En Carney sat uppréttur í stólnum
sínum. Augu hans voi'u galopin, og frið-
ui og ró hvíldu yfir svipnum.
„Morð og sjálfsmorð", varð ritsíma-
þiónin.um að orði. „Vesalings óláns-
rnennirnir".
Læknirinn var byrjaður að rannsaka
líkin.
„Félagar“, sagði hann: „Vegna að-
standenda hinna látnu, verðið þíð að
gangast undir algert þagnarheit. Ég er
eiðsvarinn. Mitt opinbsra vottorð hljóð-
ar á þá leið, að Charles Carney og
Stephen Estelow hafi látizt af hungrj og
kulda. Er ykkur þetta ljóst?“
15. tbl. 1965.