Lesbók Morgunblaðsins - 25.04.1965, Síða 8

FYRRI HLUTI
Landið sem lesandi þessara blaða mun
kynnast á sér engin landamæri. Þangað
gengur engin lest, ekkert skip, engin
flugvél hefur þangað áætlun. Hversu vel
efnaðir sem menn eru geta þeir ekki
keypt sér far þangað, og ekki einu sinni
hugurinn getur borið þá þangað. Þetta
er lokað land, og sannleikurinn er sá að
það er alls ekki til.
íbúarnir heita Allir og Enginn, og
þeir eru auðvitað ósýnilegir. Vísinda-
menn hafa lengi reynt að finna þetta
land með hjálp sinna fullkomnu stjörnu-
athugunarstöðva og fjölda tækja, en all-
ar tilraunir þeirra í þá átt hafa verið
unnar fyrir gýg.
Land þetta hefur oft heyrst nefnt
manna á meðal, og til eru þeir sem þykj-
ast geta gefið nákvæmar lýsingar á því
og íbúum þess. En þessir menn hafa að-
eins það takmark að slá sig til riddara
í augum fjöldans, og vefja sjálfa sig
dularfullum ævintýraljóma. Þeir eru
blekkingameistarar, en þannig blekkinga
meistarar sem fólk vill helzt hafa nok'k-
ur eintök af til þess að krydda með dap-
urlegt og hugmyndasnautt mannlif.
Á kvöldin hópast fólk saman til að
heyra blekkingameistarana segja sögur
frá landinu týnda, og það gleypir í sig
hvert orð þeirra og lætur heillast af
mælsku þeirra og glæsileik, Og þó að
þessir menn viti vel sjálfir að þeir fari
með rangt mál, er þeim þægð i því að
hlotnast ánægjubros fjöldans og svala
fróðleiksfýsn hans.
Sögumaður gerir sér vel grein fyrir
því að það sem á þessum blöðum stend-
ur tekur ekki fram því sem ræðumenn-
irnir ausa yfir fólkið, en í trausti þess
að einhverjum leiki forvitni á að heyra
álit hans, og sögumaður fullvissar les-
endur um að það er ekki eingöngu get-
gátur heldur blákaldur sannleikur, mun
hann brátt víkja að landi þessu.
En áður en vikið er beint að efninu
eru lesendur beðnir að hafa hugfast að
það sem í augum sögumanns eru stór-
merki, getur reynst harla lítilvægt al-
mennum lesanda sem hefur gert sér
ákveðnar hugmyndir um land þetta, og
í þokkabót hlotið fræðslu þulanna. En
sögumaður er skilgetið afkvæmi íbúa
þessa lands, og hefur af tilviljun lent
niðri á jörðinni og blandast fólkinu án
þess að vera af ætt þess.
Og það er vegna þess að sögumanni er
hlýtt til mannanna og hefur, þótt ótrú-
legt sé, fundið til skyldleika með þeim,
að hann nú miðlar þeim af þekkingu
sinni, ef þekkingu skyldi kalla.
Nauðsynlegt þykir sögumanni að hafa
þennan stutta formála, þótt mörgum leið-
ist formálar. Biður hann lesendur vel
að virða framhleypni sína, því hann er
maður formfastur.
Mun nú draga til tíðinda í landi því
sem við höfum kosið okkur að dvalar-
stað um stundarsakir.
Fyrsti kafti
Sem fyrr segir heita íbúarnir Allir og
Enginn. Allir er hávaxinn mjög, ber axl-
ir hans við hin hæstu hús. Enginn er lá-
vaxinn, nær höfuð hans trauðla upp í
kjallaraglugga húsa. Þeir Allir og Eng-
inn hittust á víðavangi og ræddust við
á eftirfarandi hátt:
Nú er svo komið, sagði Allir, að ég vil
að þú farir á brott úr ríkinu. Hefurðu
mörgum orðið til ama með framkomu
þinni. Þú ert svo smár að þú getur
smeygt þér hvarvetna inn, stundum veit
ég ekki fyrr en þú sprettur upp undan
borði mínu, og þá fer ég að skilja hvað
mér hefur gengið fljótt að borða. Þú hef-
ur auðvitað verið með í ráðum, því þótt
þú sért minni en fingurbjörg ertu mat-
gráðugur í meira lagi. Það er nú einu
sinni svo að mín mesta ánægja er að
borða. Við það vex ég oig færist nær
því takmarki mínu að ná upp í himin-
inn. En þú tefur fyrir mér og vil ég
því vera laus við þig. Hitt er líka hverju
orði sannara að ég er konungur í ríki

brott. Eða hvert skal halda?
Burt, svo ég líti þig aldrei framar
augum, sagði Allir.
Þú segir burt, sagði Enginn, en hef-
urðu gleymt því að það er ekkert til sem
heitir burt. Þú rækist alltaf á mig aftur
hvert svo sem ég flýði.
Ríkið er að vísu mikið, sagði Allir, en
einhvern veginn verð ég að losna við
þig. Mig varðar ekki um hvernig, farðu
burt.
Skilurðu ekki, sagði Enginn, það sem
ég var að enda við að segja þér, að burt
get ég ekki farið því ríkið er óendanleik-
inn og óendanleikinn á sér erngin landa-
mæri.
Þú talar í likingum, sagði Allir, og
er það vani þinn. Margt sem þú lætur
þér um munn fara er torráðið og ekki
við mitt hæfi. Á ég erfitt með að skilja
óráðshjal þitt á stundum, en þá fyrst
nj’
þessu sakir gjörvuleiks míns og stærð-
ar, en þú ert atkvæðalaus með öllu.
Þá sagði Enginn:
Þú ert að vísu stór, og ef til vill líð-
ur ekki á löngu þangað til þú getur
snert stjörnurnar með lönigutöng hægri
handar, en ekki get ég sætt mig við að
þitt sé ríkið en ég skuli híma í skugg-
anum. Mér er einnig ásköpuð þrá til
ljóssins, og ég vil lifa. Með styrkleika
þínum og kænsku dregur þú að þér allt
matarkyns sem til er í ríkinu, og vilt
einn sitja að krásunum. Mér er því nauð-
ugur kostur að fela mig undir borðinu
og krækja mér í bita þegar þú sérð ekki
til. Ekki er sök mín það stór að ég ætti
að gerast brottrækur úr ríkinu af þessu
einu saman, viðurkenni ég svo ekki held-
ur að þú hafir rétt á að flæma mig á
EFTIR JÓHANN HJALMARSSON
kastar tólfunUm þegar þú neitar að
hlýðnast skipunum mínum. Þú sem ert
minnstúr allra.
Ekki er ég hár í loftinu, sagði Enginn,
en í ríkinu er stærðin óraunveruleg. Eg
get verið eins stór og þú ef ég bara
ímynda mér það, og þú getur verið minni
en ég ef þér dettur það í hug.
Það er engin furða að Allir væri hissa.
En hann þekkti Engan, og vissi að hann
var að reyna að snúa út úr fyrir hon-
um, gera ákvörðun hans marklausa með
öllu.
Allir hélt því áfram:
Áður en sól rís að nýju verður þú
að vera horfinn úr ríkinu. Ég vil ekki
hafa þig lengur fyrir augunum á mér,
bragðarefur.
0,g við það skildu þeir. Allir fór heim
til sín að éta, en Enginn stóð eftir fullur
gremju og glorhungraður. Hann þorði
ekki að elta Alla, því hann vissi að það
gat verið hættulegt meðan hann var í
þessum ham. , ,
Hér birtist fyrri hluti sögu eftir
Jóhann Hjálmarsson. Hann nefnir
söguna „Allir og Enginn“ og segir,
aö þetta sé eins konar ævintýri ætl-
aö börnum sem fullorönum — eöa
öllu heldur barnasaga fyrir full-
oröna. Sagan er í fimm köflurn og
er hún jafnframt sú fyrsta, sem
Jóhann birtir. Hann er kunnari fyr-
ir Ijóö sin og greinar, sem hann
hefur ritaö um bókmenntir í Mbl. —
Síðari hluti sögunnar birtist í Les-
bók næsta sunnudag. Teikningar
eru eftir Alfreö Flóka.
Enginn vissi ekki hvað hann átti að
taka til bragðs. Hann bara stóð þarna úti
á víðavangi og sá sólina síga til viðar
og rísa að nýju. Stór skuiggi nálgaðist
hann og féll yfir hann. Það var skuggi
Allra sem nú var kominn á vettvang
heldur en ekki ljótur á svipinn.
Ert þú hér ennþá, sagði Allir.
Eins og þú sérð, sagði Enginn.
Ég hélt þú myndir hypja þig, sagði
Allir.
Það hélt ég reyndar líka, sagði Enginn,
En hvers vegna ertu þá ekki farinn,
sagði Allir.
Það veit ég ekki, sagði Enginn.
Þú verður að gera þér grein fyrir að
mér er alvara, sagði Allir.
Þér er alvara, sagði Enginn.
Já, mér er rammasta alvara, sagði
Allir.
Þér er rammasta alvara, sagði Enginn,
Og snautaðu nú, sagði Allir.
Ég verð hér kyrr, sagði Enginn.
Þú ert lítill og þrjóskur, sagði AUir.
Já, ég er þrjóskur, sagði Enginn.
Og þú skilur ekki neitt, sagði AUir.
• Ég skil að minnsta kosti ekki þetta,
sagði Enginn.
Þá verð ég að taka til minna ráða,
sagði Allir.
Hver eru þau ráð, sagði Enginn.
Ég rek þig burt með valdi, sagði Allir,
Þér mun aldrei takast það, sagði Eng-
inn.
Ég hef þig í hendi minni, sagði Allir.
Þú getur ekki skert hár á höfði mínu,
sagði Enginn.
Eg set þig í búr og kem þér fyrir £
krónu hæsta trésins, sagði Allir.
Þú nærð mér aldrei, sagði Enginn.
f því teygði Allir sínar löngu hendur
í áttina til Einskis, en Ernginn sá hvað
verða vildi og skaut sér undan. Allir var
svo stór að hann átti erfitt með að beygja
sig, en Enginn var fimur og fljótur að
hlaupa. Hófst nú æðisgengið kapphlaup.
Allir eiti Engan um hið stóra landflæmi
og þótt hann væri kloflangur og hlypi
Engan uppi, smaug Eniginn alltaf úr
greipum hans þegar hann var að því
8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
15. tbt. 19-65,