Lesbók Morgunblaðsins - 28.11.1965, Blaðsíða 5

Ríkisstjórninni og dátasjón-
varpshjörð hennar áskotn-
aðist óvæntur liðsmaður í Þjóðvilj-
anum í fyrri viku (17. nóv.) þegar
fram á ritvöllinn þeysti Þorgeir
Þoi^eirsson kvikmyndamaður og
komst að þeirri einkar frumlegu
niðurstöðu í „Örlitlum viðbótar-
skammti", að dátasjónvarpið á
Keflavíkurflugvelli væri reyndar
ekki annað en viðleitni „verndar-
anna“ við að fullnægja eðlilegri
þ ö r f, sem væri engu lítilvægari
en líkamlegt hungur eða þorsti.
„Dátasjónvarpsmálið frá upphafi er
ekki annað en afleiðing af menning-
arlegri vöntun, sem löngu er fyrir
hendi og það verður því aldrei skil-
ið neinum skilningi sem að gagni
komi, nema í þessu ljósi“.
Pistill Þorgeirs Þorgeirssonar er
etílaður til Einars Braga í tilefni grein-
ar hans, „Af skornum skammti“, í síð-
asta hefti Birtings. Ég sé enga ástæðu til
eð taka upp vopnin fyrir Einar Braga,
enda mun hann einfær um að verja
hendur sínar, en þar sem tilskrif I>or-
geirs er að meginefni vangaveltur, dylgj-
ur og svívirðingar um hina illræmdu
ssxtiumenninga, rennur mér blóðið til
skyidunnar og langar til að fara nokkr-
um orðum um röksemdafærslu hans og
athyglisverðar niðurstöður, þó vísast sé
lóngu orðið vonlaust að ræða um sjón-
varpsmál á íslandi með skírskotun til
htilbrigðrar skynsemi.
Þorgeir Þorgeirsson ber Einari Braga
á brýn, að hann sé í losaralegu sam-
bandi við veruleikann, skoði hlutina
þar af leiðandi einangraða en ekki í
eðlilegu samhengi, og falli loks í þá
„ónurðugu freistni“ að láta áferð líkinga
málsins taka völdin af hugsuninni. Satt
bezt sagt virðist mér þessi sérkenning
eiga prýðilega við ritsmíð Þorgeirs. Hún
sýnist vera ávöxtur einhverrar skyndi-
legrar hugljómunar sem gripið hafi
höfundinn svo sterkum tökum, að hann
Fáein orð um „eðiilegar
þarfir'1 fdlksins
Eftir Sigurð A. Magnússon
hafi ekki gefið sér tíma til að velta
sýninni fyrir sér áður en hann skellti
henni hrárri á pappírinn.
orgeir Þorgeirsson temur sér
þann þrautreynda en dálítið hvimleiða
rithátt að kasta fram allskyns voð-
felldum vígorðum eða glósum, sem
haru gerir enga tilraun til að skilgreina:
hann talar um „dæmigerða sextíu-
nvenr.sku“, „forstokkaðan akademisma“,
„hrokafullt skilningsleysi“, án þess að
finna þessum glósum stað eða gera
nánari grein fyrir hvað þau merkja í
orðafcók hans. Aðferðin er gamalkunn
og stundum nefnd fullyrðingastíll. Þessi
stíll getur verið skemmtilegur, eins og
Þórbergur Þórðarson hefur margsannað,
en hann er ekki vænlegur til árangurs
í aivarlegum umræðum um menn eða
malefni, enda mætti segja mér að
Þorgeir væri ekki meira en svo sólginn
í slíkar umræður. Hinsvegar er full-
yrðingastíllinn bæði ölvandi og smit-
andi, og ber pistill Þorgeirs með sér
að hann hafi látið glepjast af mælsku
sinni og ritleikni, þannig að á miðri
leið verður hann viðskila við röklega
hi gsun og gefur sig á vald tilfinningum
og hugsýnum.
Þó ég geti ekki gert mér grein fyrir,
hvað nákvæmlega felist í glósunum
„dæmigerð sextíumennska" eða „for-
stokkaður akademismi“, þykist ég skilja
að þau eigi að afgreiða sextíumenn-
ingana svonefndu og vísa þeim burt af
vettvangi raunhæfra umræðna um is-
lenzk sjónvarpsmál. Nú vill svo til að
umræddur sextíu-manna hópur er mjög
svo sundurleitur og hefur ekki í sam-
einingu gert annað en senda fáort ávarp
til Alþingis, þar sem þess er farið á
leit að bandariska sjónvarpið á Kefla-
víkurflugvelli verði takmarkað við her-
stóðina eina, og að íslenzkt sjónvarp
fái þróazt í samræmi við vilja og getu
þjóðarinnar, án þess að knúið sé fram
með óeðlilegum hættL Annað hafa sex-
tíumenningarnir ekki gert, hreint alls
ekkert. Hinsvegar hafa nokkrir úr hópi
þeirra staðið að fundi með mennta-
máíaráðherra og gefið út blað, þar sem
sjónvarpsmálið var tekið til umræðu.
Þeir sem þar koma við sögu hljóta Því
að vera skotspænir Þorgeirs Þorgeirs-
sonar, þ.e.a.s. Hannes Pétursson, Ragn-
Framhald á bls. 6.
HINN 29. okt. sl. gerðist sá á-
nœgjulegi atburður, að Heimspeki-
deilcL Háskóla íslands gerði álykt-
un „um karlkennd mannanöfn með
nefnifallsendingu eða án hennar“,
Tilefni þessarar ályktunar var enn
ánœgjulegra, eða það, að dómpró-
fasturinn í Reykjavík, séra Jón
Auðuns, óskaöi úrskurðar deildar-
innar um lögmœti eða ólögmæti
nokkurra lcarlkenndra rnannanafna
án nefnifallsendingar,
Sennilega skilja nú fœstir, við
hvað er átt. Þeim til glöggvunar
skal tekið fram, að dómprófastur-
inn hefur skirrzt viö að skíra börn
ónefnum, svo sem Harald, Valgarð,
Ólaf, Erling og Ásberg í stað ís-
lenzkra nafna, sem enda á u r í
nefnifalli. Sagt er, að þessi ur-
lausa tízka í nafngiftum hafi átt
upptök sín á Austfjörðum og í
Siglufirði,
þar sem Norð
menn komu
við sögu í at-
hafnalífssögu
okkar íslend-
inga á seinni
hluta síðustu
aldar og upp-
hafi hinnar
tuttugustu.
Þótt okkur
þyki öllum
vœnt um norska athafnamenn, er
ástœðulaust að skíra börn okkar
stýfðum nöfnum, sem í tizku voru
á vesturströnd Noregs um aldamót-
in síðustu.
Illt er að þurfa að banna for-
eldrum að ráða nafngiftum á hörn-
um sínum, en ef íslenzkusmekkur
þeirra er svo bágborinn, að börnin
ra
þurfi að kveljast alla œvi vegna
skrípinafna, þá er rétt að skír-
endur skerist í leikinn. Því miður
hafa prestar alltof oft látið und-
an kenjum foreldra um nafngiftir,
og því er ánœgjulegt, að séra Jón
Auðuns skuli hafa minnt á lögin
frá árinu 1925, sem kveða á um
nafngiftir.
Þess eru dæmi, að prestar hafa
neitað að skíra börn erlendum
nöfnum eða hálfíslenzkum ónefn-
um, en foreldrar hafa fengið sitt
fram, með því að leita til annars
prests, sem ekki er eins strangur
um nafngiftir. Þetta er óheimilt,
og verða allir prestar að gera sér
það Ijóst. Því miður er enn of mik-
ið um það, að prestar skíri börn
útlendum nöfnum eða íslenzkum
ónefndum. Þarf að veita þeim strang
ara aðhald í þessu mefnum og jafn
vel beita þá sektum.
I lögum um mannanöfn frá 27.
júní 1925 segir í upphafi:
„1. gr. Hver maður skal heita
einu íslenzku nafni eða tveim .....
.... 2. gr. Ættarnafn má enginn taka
sér hér eftir“.
Óþarft er að taka sér fleiri nöfn
en eitt. Nafn er eitt og getur aldrei
verið nema eitt, en nú er all-al-
gengt að skíra stúlkubörn tveim-
ur, þremur eða fleiri nöfnum, þótt
vitaskuld geti telpan aldrei gegnt
nema einu nafni, svo að
vel fari. Fleirnafnatízka
þekkist og meðál drengja, þótt í
minna mæli sé. Ættarnöfn eru
bönnuð, en þau löghelguð, sem fyr
ir eru. Þó er reynt að búa til ný.
Einkennilegt er það, að þeir for-
eldrar, sem reyna að búa ólög-
Framhald á bls. 6.
39. tbl. 1965
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 5