Lesbók Morgunblaðsins - 28.11.1965, Síða 14

tfl rétt fyrlr jólin, sama ár, að hún
Gunna kom við hjá henni mömmu á
leið sinni til Vikur. Mömmu hefur víst
grunað að hún hefði ekki úr miklu að
spila fyrir jólin, svo hún gaf henni ein-
mitt 5-kallinn, sem geymdur var í sálma
bókinni. f>að sagði hún mér um kvöld-
ið úti í fjósi, þegar hún var að mjólka,
og ég var henni hjartanlega SEtmþykk-
ur. Hún var víst mjög fátæk hún
Gunna, maðurinn hennar gekk alltaf
í skinnsokkum, þótt aðrir gætu veitt
sér það að ganga í gúmmístígvélum.
— Fransmerm
Framhald af bls. 9
nefndur á Krossum, af því að trékrossar
voru á leiðunum. „Oeuvres de Mer“
hafði spítalaskip á vegum sínum. Ég
man vel eftir þeim, sem komu á Fá-
skrúðsfjörð, en það voru „St. Frangois
d‘Assisi“, sem var seglskip þrísiglt með
hjálpargufuvél, ákaflega fallegt og tígu-
iegt skip, og svo „Notre Dame de la
Mer“. Ég man einnig vel eftir „La
France“, sem var spítalaskip, sem fé-
lagið „Société des Hopitaux Frangais
d‘Islande“, hafði í þjónustu sinni. „La
France“ var stálskip með gufuvél, ljóm-
andi fallegt skip og vel útbúið. J>að
flutti sjúka menn úr frakknesku fiski-
skipunum á spítalana, sem „Société
byggja, eins og áður segir.
Frakknesk herskip fylgdu fiskiveiða-
flotanum, og man ég vel eftir „Lavorisi-
des Hopitaux Frangais d’Islandi" lét
er“, sem var stórt herskip úr stáli með
tveimur reykháfum. Það lá oft inni á
Búðalegu, og þegar liðsforingarnir af
því voru í landi, seldi ég þeim aðal-
bláber, bláber og krækiber og fékk hjá
þeim franska peninga í staðinn. Búða-
Jega og Mjóeyrarbugtin voru oft þakin
frakkneskum fiskiskipum, og á sunnu-
dögum blakti franski fáninn við hún á
hverju skipi og á öllum frakknesku bygg
ingunum. Þá var Búðakaupstaður einna
líkastur frakkneskum hafnarbæ.
Á sunnudögum voru frakknesku sjó-
Franski spítalinn í Vestmannaeyjum
(neðri mynd) og starfsfólkið hans (að
ofan): Halldór Gunnlaugsson læknir,
franska húkrunarkonan Hamon og tveir
aðstoðarmenn.
mennirnir við messu í kapelluunni, og
var ætíð húsfyllir er guðsþjónustur voru
þar. Frakknesku sjómennirnir á fiski-
skipunum tóku vatn á tunnur í lækjun-
um niðri vfð sjóinn, og þvoðu þvottinn
sinn upp úr lækjunum og notuðu tré-
kiapp til að þvo hann. Ég kom oft
þangað til þeirra og verzlaði við þá.
Ég seldi þeim sjóvettlinga fyrir flandr-
arabrauð og pompclabrauð, eins og það
var nefnt á Austfjör’ðum. Skipin frá
Dunkerque og Gravelines höfðu flandr-
arabrauð, en skipin frá Paimpol höfðu
pompolabrauð. Þegar ég kom til frakk-
nesku sjómannanna, heilsaði ég þeim
eins og gert var á Fáskrúðsfirði:
„Bonsjúr monsjúr“, og svo var farið að
verzla. .Biskví for vodaling." Væri ekki
til nægur orðaforði, var patað og bent,
og gekk það allt vel. Er frakknesku
sjómennirnir höfðu þvegið þvottinn
sinn, breiddu þeir hann til þerris á
steina og klappir í fjörunni. Er þeir
höfðu fyllt tunnurnar af vatni, slógu
þeir þær til og veltu þeim síðan fram
í sjóinn og festu þær á streng, og síðan
var róið með seilina út að skipunum og
tunnurnar hífðar um borð í þau. Létt-
bátarnir, sem þeii höfðu, voru á Aust-
fjörðum nfndir jullur. Frakknesku sjó-
mennirnir reru oft méð einni ár eða rikk
uðu, eins og það var nefnt, og þeir voru
mjög lagnir við það. Ég lærði af þeim
a'ð rikka, eins og fleiri á Aústfjörðum
gerðu.
Frakknesku fiskiskipin
F rakknesku fiskiskipin, sem komu
á Fáskrúðsfjörð, voru fiest frá Dunker-
que, Gravelines og Paimpol (Bretagne).
Það voru skonnortur og kútterar, frá 90
og upp í 140 smálestir að stærð. Áhöfn á
hverju skipi var frá 20 upp í 26 menn.
En á minnstu skipunum voru 18 menn,
sem voru: 1 skipstjóri (patron), 1 stýri-
maður (second), 2 undirstýrimenn
(iieutenants), beykir (tonnelier), 2
saltarar (saleurs), 9 hásetar (matelots)
og 2 stráklingar (mousses). Fyrst á ver-
tíðinni voru allir uppi undir færum. En
er daginn tók að lengja, voru þrjár
vaktir settar, og voru tvær vaktir uppi,
en ein hvíldist. Þegar skipiö var komið
á fiskimiðin, var stórseglið sett sem
næst vindi, og skipshöfnin raðaði sér við
borðstokkinn, hver með sitt handfæri,
Franski spítalinn á FáskrúSsfirði og
starfsliS hans, Georg Georgsson læknir,
Baudet yfirhjúkrunarkona (t. v.), tvær
franskar og ein ísl. hjúkrunarkona.
sem voru ein til tvær línur hvert, 60
faðmar á lengd, þriggja til fjögurra
punda lína, með sjö punda blýsökku,
með járnteini sem festur var á tveggja
faðma taumur með skaköngli. Flesk var
haft til beitu þar til fiskur veiddist, en
þá voru innyflin úr honum höfð í beitu.
Strax og þorskurinn var innbyrtur var
hann blóðgaður, gellaður og látinn í
fiskikassa á þilfarinu, þar til veiðum
var hætt á hverjum degi. En þá var
farið í aðgedð og fiskuririn hausaður
og flattur, og svo tóku saltararnir við
honum og söltuðu hann í tunnur, sem
stóðu á þilfarinu. Þar var hann látinn
vera í þrjá til fjóra daga, en síðan rif-
inn upp úr þeim og saltaður með nýju
salti og látinn í aðrar tunnur, sem
slegnar voru til og látnar niöur í lest.
Þar var fiskurinn geymdur þangað til
komið var með hann til Frakklands.
Þannig fóru þeir að frá Dunkerque og
Gravelines. En Paimpolar og þeir frá
Binic söltuðu fiskinn í stæður í lestarnar
og létu svo birgðaskip taka við hon-
um, sem fluttu hann til Frakklands.
Hrogn og lifur voru hirt. Hrognin voru
íiflii! »*rT- •»Í0m

söltuð, en lýsiö sjálfrunnið. Öll frakk-
nesku skipin höfðu hvít seglð og þaö var
fögur sjón að sjá þessi tígulegu skip
sigla út og inn fjörðinn.
— Maðurinn með . . .
Framhald af bls. 3.
inni, þaðan sem ég bjó, við Majorstuen,
og niður í Hallargarð. Þar var mikið
af börnum, og konum sem gættu þeirra,
ómur af ungum hlátrum og hjali krakka,
er léku sér í sumardýrðinni, og ljúf ang-
an af alls konar gróðri. Maðurinn með
hjólbörurnar horfði á þetta allt, og úr
svip hans lýsti hæglát gleði og ró. Það
var ekki minnsti vafi á því að hann var
hamingjusamur. Loks settist hann á
bekk við litlu tjörnina, skammt frá kon-
ungshöllinni, hallaði sér aftur á bak og
lét sólina verma andlit sitt.
Ég gekk þá til hans og settist hjá hon-
um. „Fyrirgefðu," sagði ég í afsökunar-
rómi. „En ég hef verið að veita þér
athygli — ég hef satt að segja elt þig.“
„Ég varð var við það,“ anzaði hann
og hreim af glettni brá fyrir í rödd
hans. „Og þú máttir það, ekki gerði það
mér neitt til.“
S íðan sátum við alllengi hljóðir.
Ég kom ekki orðum að því sem mig
langaði til að ræða við þennan sér-
kennilega mann, og ég fann líka að það
var alls ekki viðeigandi að forvitnast
um hagi hans, eða leggja fyrir hann
nærgöngular spurningar. Mér leið vel
þarna hjá honum, það var líkt og allt
kyrrðist og breyttist í návist hans. Ég
naut líðandi stundar betur en ég átti
vanda til, og tók eftir ýmsu, sem ég
hafði ekki veitt athygli áður. Ekki veit
ég hve lengi við sátum saman, en þegar
ég leit á klukkuna, var hún farin að
ganga eitt. Þá ávarpaði ég hann og
spurði hvort ég mætti ekki bjóða hon-
um að borða með mér. Hann þakkaði
kurteislega fyrir boðið, en kvaðst aldrei
fara inn í veitingahús. „Ég hef mat með
mér í hjólbörunum, og þess utan borða
ég ekki soðna fæðu.“
„Á hverju næristu þá?“ varð mér að
orði.
Hann lyfti upp horni strigapokans,
sem var breiddur yfir börurnar, tók
upp lítinn trékassa, opnaði hann og
sýndi mér innihaldið. Það var rúg-
brauðshleifur, þrír hráir laukar, og
nokkrar gulrætur. „Ertu svangur?“
spurði hann ósköp blátt áfram.
Mér varð svarafátt, og hann mun hafa
skilið þögn mína sem samþykki, því að
hann braut vænt stykki af hleifinum og
rétti mér það, ásamt einum lauk og
tveimur gulrótum. Sjálfur fékk hann
sér álíka skammt og fór að borða hann
með góðri lyst. Ég sá mér ekki annað
fært en gera slíkt hið sama, og þótt
undarlegt megi virðast, smakkaðist mér
máltíð þeási ágætlega. Við sátum í sól-
skininu og snæddum, og vorum harð-
ánægðir með lífið og tilveruna.
Barnfóstrurnar hurfu nú heim með
krakkana, og það varð kyrrt og hljótt
í Hallargarðinum. Söngur fuglanna 1
trjánum truflaði ekki hina miklu sól-
skinsró hádegisins, og niðurinn frá gos*
brunninum í tjörninni gerði aðeins þögn-
. ina ljúfari. — Hvorugur okkar mælti
orð frá vörum, við létum fara vel um
okkur og nutum þess að vera til.
Það hefur vafalaust liðið klukkutími
áður en hann rauf þögnina.
„Þetta er ein af beztu stundum dags-
ins,“ sagði hann lágróma. „Ég sit hér
alltaf þegar sólin skín. Mér þykir nefni-
lega vænt um þennan stað. Á bekkjun-
um hérna við tjörnina hef ég átt sæl-
ustu og sárustu stundir æfi minnar."
F g leit á hann í spurn, en þorði
ekki að yrða á hann. Svipur hans var
fjarrænn, og mig grunaði að hann hefði
gleymt því að ég sæti þarna hjá honum.
Hann horfði á vatnið, sem hríslaðist úr
gosbrunninum — eða kannske á eitt-
hvað sem var liðið fyrir löngu?
„Við hittumst hérna af tilviljun,“ hélt
hann áfram; rödd hans var lág og þýð,
en áherzlulaus. „Hún var barnfóstra og
ég — hvað var ég — maður sem strit-
aði frá morgni til kvölds við það eitt að
safna peningum; einmana og óhamingju-
samur maður, vegna þess að ég hélt að
fé og frami væri það veigamesta í líf-
inu. Ég sá hvorki börn né blóm, hafði
aldrei tíma til að anda að mér ilmi
gróðursins og láta sólina skína á andlit
mitt. — Hún var ung og indæl, hló og
söng í blíðviðrinu, og brosti í sakleysi
æsku sinnar til allra sem litu á hana
14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS-
39. tbl. 1965