Lesbók Morgunblaðsins - 27.02.1966, Síða 1

Lesbók Morgunblaðsins - 27.02.1966, Síða 1
að þeta yrði ]>olinmæSisvjnna, meðan fé er aí svo skornum skammti sem nú er og mörgum æskiiegum bólcum yrði að hafna, en þó finnst mér, a‘ð ekki. megi lengi dragast að koma á slíku samstarfi um bókaval. IV. Háskóiabókasafni hafa borizt anargar verðmætar bókagiafir bæði fyrr O'g síðar, einkum í búmanískum greinum, og befur verið áætiað, að um beimingur bóka saínsins sé fenginn með þeim hætti, en miðað við verðgiidi yrði þó hiutfaiiið efiaust mun hærra. Verður hér aðeins unnt að nefna sum- ar þessara gjafa, þótt hinna sé ekki síð'ur þakksamlega minnzt, sem ónefnd- ar verða. t rr tbJ. 27. febrúar 1SS6 41. árgangur Efíir Einúr Sigurðsson bókavörð i. Tuttugu og íimm ár er ekki langur tími í sögu stoín- tmar og virðast þó í rauninni enn ekemmri en árafjöldinn segir, þeg- ar mest hefur gætt stöðnunar og þrenginga, eins og raunin hefur orð- ið um Háskölabókasafn. Verður því í þessu spjalli meira litið til fram- tíðarinnar og þess, sem koma þarf, en næstliðins aldarfjórðungs, Eigi að síður er nauðsynlegt að fara í upphafi fáeinum orðum um sköp- unarsögu safnsins. II. E nda þótt Háskóiabókasafn sé ungt sem stofnun, er forsaga þess löng, nær ailt til þess, er stofnaður var hér Piestaskóli árið 1847, en bæði hann og íiíðar aðrir embættismannaskólar, Læknaskóli stofnaður 1876 og Lagaskóli Bto.fnaður 1-908, höfðu komið sér upp dáiiflum bókasöfnium, er síðar urðu að nokkru leyti eign viðeigandi háskóla- deiida, eftir að háskólinn var stofnaður árið 1911. Og heimspekideildin, sem á BÓr jafniangan aldur og háskólinn, eign- aðist einnig fljótlega nokkiurn bóka- stofn. Eftir að Pétur Sigurðsson, áður bóka- vfirður í Landsbókasafni, gerðist há- ekóiaritari 1929, sá hann um innkaup og útlán á ritum háskólans. Um sameigin- lega gæzlu og rekstur þessara safna var hins vegar ekki að ræða fyrr en við flutning háskólans í núverandi hús- næði, og var safnið formlega opnað með ræðu háskólarektors, Alexanders Jó- bannessonar, 1. nóv. 1940. Forstöðu- maður safnsins frá upphafi var dr. Ein- er Ól. Sveinsson, og embætti háskóla- bókavarðar gegndi hann frá formlegri Etofnun þess embættis 1943 til ársins 194-5, er við því tók dr. Björn Sigfússon, Bem hefiur gegnt því síðan. Við opnun safnsins var bókaeign þess sjjml. 3-0. þús. bindi, en þennan aldar- ijórðung, sem síðan er liðinn, hefur sú tala hækkað upp í tæp 120 þús. Þenn- an bókakost hefur safnið eignazt með fernum hætti: 1) með bókakaupum, 2) við bókagjafir, smáar og stórar, 3) með Bkyld.ueintökum aiira rita, sem prent- tið eru bér á iandi, 4) með bókaskiptum við. erlendar stoinanir. III. F é til bókakaupa hefur safnið á- vallt haft af skornum skammti. - Lengst af var það einungis Sáttmálasjóður, sem lagði fé til þeirra þarfa, en loks árið 1961 var tekin á fjárlög fjárveiting til bókakaupa. Nam hún fyrir árið 1965 400 þús. kr., og situr enn við sömiu upp- hæð á fjárlögum ársins 1966. Af þess- ari fjárhæð er einnig kostað bókband, og fleira, og er skemmst af að segja, að þessi upphæð er stórum of lág. Kemiur það bezt í ljós, ef borinn er sam- an ritakostur okkar safns og hinna smærri háskólabókasafna nágrannaland- anna, svo sem gert hefur verið í um- ræðum um safnmál að undanförnu. Kemur þá fram, að þau standa okkur m.Jög mikiu framar að bindafjölda, en einkum er þó tímaritahald þeirra marg- falt á við okkar. Miklu varðar, að vel takist til um val keyptra bóka, svo að hið tiltölulega litla fé nýtist sem bezt. Þyrfti í því sam- bandi að korna á föstu og skipulags- bundnu samstarfi bókasafnsins og há- skóladeilda, þannig að kennarar hverr- ar deildar tækju að sér að fara yfir bókalista og auglýsingar, sem safninu berast. Slík tilhögun hygg ég, að yrði til að örva nóm og rannsóknir, þar eð æskilegt samhengi skapaðist í öflun bóka og nauðsynlegt rit yrðu síður út- undan en ella. Reyndar mætti búast við, Árið 1909 arfieiddi próf. Finnur Jóns- son væntanlegan háskóia á íslandi að bókasafni sinu. Var það afhent heim- spekideild eftir lát hans 1934, alls um 7500 bindi, og er þar hver bókin ann- arri gagnlegri þeim, er leggja stund á íslenzk fræði. Langverðmætasta gjöf, sem Hbs. hef- ur borizt, er bókasafn ,Benedikts S. Þór- arinssonar kaupmanns, sem hann gerði gjafabréf um árið 1935. Benedikt lézt árið 1940, og var safn hans flutt í há- skólabygginguna nýju árið eftir. Þar er því haldið aðgreindu frá öðrum bókum safnsins í sérstökum sai, og gilda strang- ari reglur um notkun þess en aðrar safnbækur. Safn Benedikts er um 8000 bindi, að smáprenti meðtöldu, mest ís- lenzkar bækiur, en einnig erlend rit um íslenzk efni. Eru í þessu safni Bene- dikts ýmsar hinna eiztu og fásénustu bóka, sem prentaðar voru hér á landi, og eru sumar þeirra auk þess hinir mestu stássgripir vegna bands og frá- gangs, sem Benedikt var mjög sýnt um. Einar skáld Benediktsson arfleiddi há- skólann að bókasafni sínu, og var það fiutt í húsakynni Háskólabókasafns ár- ið 1950, alls rúml. 1200 bindi. Er í því margt fornra og fógætra bóka, einkum í klassískum fræðum, landfræðisögu og sagnfræði. Frú Hildur Blöndal gaf háskólanum allar erlendar bækur sínar og manns síns, dr. Sigfúss Blöndals, hins góð- kunna orðabókarhöfundar, en hann and- aðist árið 1950, og var bókunum kom- ið fyrir í Háskóiabókasaíni árið eftir. Námu bækiurnar hátt á 6. ’ lis. binda, og eru margar þeirra dagiega í notkun á safninu, nokkrar eru aftur fágætar og baíðar með öðrum kjörgripum í eid- traustum kiefa, einkum rit um líigu Væringja, sem dr. Sigfús lagði sig mjög eftir, þ.á.m. 54ra binda ritsafn Býzanz- höfunda, Fyrir um áratug gaf Þorsteinn Sch. Thorsteinsson iyfsali bókasafninu dýr- mætan flokk rita, einkum varðandi iandfræðisögu íslands. Þar á meðal er kjörgripur eins og Olaus Magnus: Hist- oria de gentibus septentrionaiibus, gef- in út í Róm 1555, Árið 1962 gaf próf. Alvar Nelson, sonur dr. Axels Nelson, bókavarðar í Uppsölum, Háskólabókasafni mikinn Eínar Benediktsson hluta af bókum föður síns, alls yfir 4 þús. bindi. Er safn Nelsons einkum auðugt að fornklassískum bókmennt- um og miðaldaritum, bókium um tungu og sögu Norðurlanda og almenna bók- fræði. Árið 1963 gáfu erfingjar Þorsteins Konráðssonar frá Eyjólfsstöðum í Vatns dal háskólanum bókasafn hans, alls nokkuð yfir 2000 bindi. Er þetta hið þarfasta notkunarsafn íslenzkra bóka, yfirleitt í vlönduðu og traustu bandi, en sérstæðasti þátturinn í safni Þorsteins er þó tónlistarrit hans innlend og erlend, þ.á.m. mikið af nótnabókum. Þá hafa stofnanir ýmsar, eriendar og innlendar, fært safninu bókagjaiir bæði fyrr og síðar, og vil ég frá síðari árum einkum geta um tvær stórgjafir vestur-þýzka vísindasjóðsins (Deutsche Forschungsge meinschaft). Barst hin fyrri árið 1961, hin síðari 1964. Var hér eingöngu um að ræða nýjar eða nýleg- ar bækur, mestmegnis fræðirit á sviðum raunvísinda, sagnfræði og landafræði, en einnig drjúgt bóka um listir, svo sem tónlist, máiaralist og húsagerðarlist ,og hefur úrvaii þeirra bóka verið komið fyrir á lestrarsal. Á hálfrar aldar afmæli háskóians bárust safninu nokkrar góðar bókagjaf- ir. Til dæmis gaf Ábo Akademis bibiio- tek um 5000 bindi úr tvítökum sínum, einkum um sögu og menningu Finn- lands. Og Universitetsforlaget í Ósló gaf 400 bindi og síðan árlegar útgáfubækur sínar næstu 1C ár. Síðast liðið vor gáfu erfingjar Skúla Hansens tannlæknis, frú Kristín Snæ- hóim og synir hans, háskólanum mikið og verðmætt hljómplötusafn. Fylgja því skrár uim allt safnið, bæði höfunda og fiytjendur, er Skúli heitinn hafði samið af mikilii kostgæfni, og er það þvi hið aðgengilegasta til notkunar. Ails enu þetta hátt á fjórða þúsund piötur, margar mjög fágætar og er þetta safn því einstakt í sinni röð. Því hefur nú verið komið fyiir á góðum stað í Há- Framhald á bls. 12

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.