Lesbók Morgunblaðsins - 17.04.1966, Blaðsíða 3

Speglar skólastofu
... Eftir Ingólf Jónsson frá Prestsbakka .
— Já, ég hef heyrt að hartn sé orð-
inn forstjóri einhvers fyrirtækis fyrir
norðan, meira veit ég ekki, svaraði
Þórður.
— Já, hann er það, og það er eina

— S jáðu til, Jóhannes, sagði Þórð-
ur skólastjóri við starfsbróður sinn Jó-
hannes, þar sem þeir sátu saman í vist-
legri stofu á heimili Jóhannesar, sem
var piparsveinn. — Það sem ég legg
áherzlu á, er að kennararnir hafi góða
stjórn í bekkjum sínum og láti börn-
in koma prúðmannlega og lýtalaust
fram. Þá verða bæði börnin og kenn-
ararnir að heild, sem skapar skólanum
álit, sem eykur um leið manngildi
beggja aðila.
— Jú, ég skil þig, Þórður, svaraði
Jóhannes. — Við erum líka bekkjar-
bræður úr Kennaraskólanum og þú
varst umsjónarmaður bekkjarins og sá
Ihæsti á prófunum, og enginn gat með
réttu sett út á framkomu þína. Hún var
alltaf til fyrirmyndar og fullkomlega
lýtalaus. En segðu mér, manst þú eftir
honum Bjarna skólabróður okkar, þeim
sem hætti í öðrum bekk?
— Bjarni, hvort ég man eftir honum?
Já, Bjarni, það var nú meiri sérvitring-
urinn. Alltaf að brjóta heilann um eitt-
hvað, sem ekki kom málinu við. Þegar
hann átti að skila stíl í skólasögu, gat
hann átt til að skrifa ritgerð á íslenzku
um hestamennsku eða eitthvað annað
álíka. Ég man líka, þegar hann hætti
í skólanum. Hann sagðist vera búinn að
læra nóg í þessum skóla og fór. Sá lærði
nú eða hitt þó heldur. Það hefur víst
ekkert verið annað sem hann lærði en
íslenzkan, enda var ekki hægt annað
en að læra hana hjá skólastjóranum
okkar, öðrum eins kennara og manni.
— Veizt þú, Þórður, hvað varð úr
þessum sérvitringi, sem þú svo nefnir,
spurði Jóhannes með sinni venjulegu
hógværð.
fyrirtækið, sem ég veit til hér á landi,
sem er algerlega eign starfsmanna. All-
ir eiga hlut í því, frá sendisveininum til
forstjórans, en hlutur hvers stækkar
eftir því sem starfsárin verða fleiri.
Þetta fyrirtæki er orðið stórt og það
er tvennt til viðbótar sem er sérstakt
við það. Annað er það, að þar fá menn
óskert kaup, þótt þeir verði veikir, heilt
eða hálft ár, en hitt, að þar eru í hverri
viku haldnir málfundir í setustofu fyr-
irtækisins, þar sem ræddar eru meðal
annars íslenzkar og erlendar bókmennt-
ir og aðrar listir. Þetta er fyrirtækið
hans Bjarna, sem var búinn að læra
nóg í skólanum.
— Þú segir nokkuð, finnst mér, sagði
Þórður. Þetta var alltaf sérvitringur og
hlýtur fyrr eða síðar að fara á hausinn.
Hann hefði orðið skrýtinn kennari.
Reglusemi, það er það sem gildir í öllu
og engin frávik eða undansláttur. Ó-
stundvísi og skilningsleysi á nauðsyn
agans er þjóðarlöstur íslendinga. Ég hef
alltaf lagt fyrir kennara mína að stjórna
vel og láta engan komast upp með van-
rækslu. Þau börn, sem ekki hlýða eða
slæpast við vinnu sína, set ég í sama
flokk og þau vangefnu, þau sem eru
vanvitur, sem minnstum tíma er eyðandi
í.
órður, sagði Jóhannes með
hægð um leið og hann hallaði sér aftur
í þægilegum hægindastólnum. Það eru
tveir kennarar í mínum skóla, sem við
höfum báðir þekkt frá því að við vor-
um ungir. Það eru þeir Kári og Brynj-
ar. Þú veizt, að Kári var einn af þess-
um miklu stjórnendum og starfsmönn-
um, í skóla og síðan í starfi. Vinna og
reglusemi var einnig kjörorð hans. Og
starf 'hans. Hann er hamhleypa til vinnu,
og börnin keppast við og leggja sig fram
til þess ýtrasta. Stöðug keppni milli
nemendanna, stöðug vinna fyrir próf.
Þaðan koma margir gallharðir og kapp-
samir menn í æðri skólana. En hinir,
sem ekki geta fylgzt með, hvað verður
um þá? Þeir eru fluttir í neðri bekk,
svo þeir verði ekki til tafar. Hefurðu
tekið eftir því, þegar ljós gleðinnar
slokknar í augum barnsins? Hefurðu
séð barn ganga í nýjum bekk, lægri
bekk, fram hjá fyrri félögum? Hvað
tekur við? Sljóleiki eða þrjózka, sárs-
auki eða hatur. Vantraust, sem getur
breytt glöðu barni í vanstillt og haturs-
fullt barn, sem hefur hlotið minnimátt-
arkenndina í stað traustsins á kennar-
anum, sem það hafði dáð og var hug-
sjón þess? Hefurðu ekki tekið eftir því,
ÆSKUÁST
Eftir Jónas Guðlaugsson
Hví leitar það hljómdjúpi hörpunnar frá,
sem helzt skyldi í þögninni grafið?
Ég kalla þó aldrei þá sól úr sjá,
sem sefur á bak við hafið!
Ég er eins og kirkja á öræfa tind,
svo auð, sem við hinzta dauða,
þó brosir hin heilaga Maríumynd
þín minning frá vegginum auða.
Sakleysið hreint eins og helgilín
var hjúpur fegurðar þinnar,
sem reykelsisilmur var ástin þín
á altari sálar minnar.
Þú hvarfst mér, og burt ég í fjarska fór,
en fann þig þó hvert sem ég sneri,
sem titrandi óm í auðum kór
og angan úr tómu keri.
þegar \h kemur inn í bekk, hvernig
andlitin, speglar barnssálarinnar, eru
ljósar myndir á stöðu hvers í bekknum?
Öryggi þeirra, sem fylgja hraðanum,
óttd og fumgjarnt kapphlaup þeirra
neðstu?
— Þetta er orðin löng ræða hjá þér,
Jóhannes, sagði Þórður og margt í henni
sem mér er næsta torskilið. Eigum við
kannske að láta þau gáfuðu gjalda hinna,
sem skortir viljann og getuna? Nei, hver
á að vera á sínum stað. Staður fyrir
hvern hlut og hver hlutur á sínum stað
á'líka að vera staðreynd í augum þeirra
sem eru að ala upp þjóðina. Góð stjórn
og hvert barn í þeim bekk, sem er við
þess hæfi. Þá finnst mér allt í lagi og
börnin una sér bezt innan um sína jafn-
ingja.
— Ég skil, Þórður, svaraði Jóhannes.
Það er líka annað til, sem heitir að
ganga gætilega fram hjá barninu í leik
þess. Trufla ekki þann, sem er að vaxa
í leit hans í að byggja upp þrek sitt og
viðhorf sitt til lífsins. Ég minntist áð-
an á Brynjar. Hann er ekki talinn mik-
ill stjórnandi, börnin hafa hátt hjá hon-
um og þetta er eins og hávær hópur
af lífsglöðum lömbum, sem eru að leik
í grængresi. En Brynjar alltaf jafn ró-
legur, alltaf að leiðbeina hópum innan
hópsins, sem vinna saman. Þar hef ég
séð björtustu spegla í skólanum mínum.
Prófin, þau eru ekki aðalatriðið hjá
Brynjari, en þó hafa frá honurn komið
margir menn ekki síður á vegi en frá
Kára. Veiztu, hvað Brynjar sagði einu
sinni, þegar hann lenti í orðakasti við
Kára? Hann sagði: Það er stærri glæpur
en flest annað að lítillækka barn í aug-
um félaga þess. Sá verknaður skilur
eftir stærri sár en þung högg, sár sem
seint eða aldrei gróa. Þetta eru ólíkir
menn, Kári og Brynjar, en þó vildi ég
sízt missa Brynjar og gleði þeirra barna,
sem fylgja honum út úr stofunni í frí-
mínútunum.
— JÍ á, Jóhannes, það er alltaf hægt
að draga fram myndir og skapa með
þeim £)ögur, það vitum við báðir, sagði
Þórður. En hávaði og læti og stjórn-
leysi gæti ég ekki þolað í mínum skóla.
Það yrði ekki gott fordæmi.
— Nei, Þórður, en þó, greind manna
er svo misjöfn. Barn í lægsta bekk get-
ur verið mesti snillingurinn í vélum
eða smíðum og guð hjálpi þeim, sem
slá fram fullyrðingum um að eyða ekki
tíma í þá getulausu. Það er svo erfitt
að tala um, hver er getulaus eða van-
gefinn. Sum eru að bíða eftir þroska til
að vakna, önnur eiga sér hæfileika, sem
eiga eftir að koma fram og lyfta þeim.
Enn önnur eru fastar sofandi og vakna''
ekki fyrr en eitthvað kemur, sem hreyf-
ir strengi sálar þeirra, sem eru bundnir
einhverjum böndum, sem atvik í frum-
bernsku hafa hnýtt, eða aðstæður, sem
þau hafa orðið að búa við og við þekkj-
um ekki. Heimilin eru sá örlagavaldur
til góðs eða ills, sem í fyrstu mótar
mynd barnsins af lífinu og skapar við-
horf þess. Og hvað sagði gamli, góði
skólastjórinn okkar í lokaræðunni sinni,
þegar við tókum kennarapróf? Margar
leiðir liggja að markinu, en gleymið því
aldrei, að til þess að vera góður kenn-
ari, verður maður að vera góður mað-
— Já, Jóhannes, okkur greinir víst á
um margt, en eins og gamli maðurinn
sagði, leiðirnar eru margar, og kannske
ættum við báðir að athuga, hvort ekki
sé millileiðin bezt, hvor á sinn hátt,
því báðir unnum við börnunum og vilj-
um reyna að gera þau að heilbrigðum
manneskjum, sem eiga trú á framtíð-
ina og landið, sem við byggjum. Þakka
þér nú fyrir kvöldið, vinur. Við ættum
að hittast sem oftast, það minnir okkur
á gamla, góða daga, þegar lífið blasti
við okkur, þrátt fyrir fátækt og erfið-
Frh. á bls. 10.
17. apríl 1066
•LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 3