Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1966, Blaðsíða 10

M m , wl
m M ÉL*% É
■mw
r «1 É » M
í sÉM m . 4m
r,.....
ií!Í
íál’ JHÍ# S.-&.
.:!! ;xx
UmZé
mmri
■MMI
lliilil
■■
'
wp§«#
'Æ&m3£kU
Fyrstu (Sagana IS vlð, a8 hann hrekti
konu sína út úr eldhúsinu. Hann nauí
þess óumræðilega að vera þar sjálíur,
en jafnframt var eins og djúp, sálræn
tregða héldi honum föstum á eldhús*
gólfinu; hann hafði óljósein grun um, að
utan þess biði ekkert nema tómið. Stigi
hann út fyrir eldhúsþröskuldinn, hvað
var þá eftir? Gæti hann nokkurn tíma
skapað framar? Var nokkuð eftir til að
skapa? Hann var hræddur og þess vegna
þvældist hann fyrir í eldhúsinu. En hann
hafði augun hjá sér og hvað eftir annað
stóð hann konu sína að því að beygja
sig niður og opna kartöfluskúffuna með
handafli.
Hnappurinn, áminnfti hann. Ýttu á
hnappinn.
>á reisti hún sig upp aftur og ýtti
á hnappinn. Hún bað afsökunar og sagði
að þetta væri hugsunarleysi, gamall
vani. Þetta mundi lagast. En það lagaðist
ekki. Og dag nokkurn missti hann þolin-
mæðina. Hann öskraði á konu sína:
Hnappurinn, manneskja! Er þér ger-
samlega fyrirmunað að læra?
Þá settist konan niður og grét. Tárin
slettust út um stál og plast og mæli-
borð; þau runnu í taumurn niður gljá-
andi harðvið. Viðurstyggilegri ósóma
hafði hann aldrei séð. Og þar sem hann
stóð í vanmáttugri reiði og horfði á
konuna gráita, fór skyndilega eitthvað
að gerast innra með honum, eitthvað
sem braut sér leið upp í höfuð. Líkaminn
stirðnaði. Augun stöðnuðu. Alger, gagn-
takandi hrifning hafði hann á valdi
sínu. Hugmynd var að fæðast. Hann,
ætti að fá sér nýja konu í þetta eldhús.
j Ingólfur hót hann.
” Hann var gæddur hugmyndaflugi um-
ti'am aðra menn og ríkri tilhneigingu til
að skapa. Ölium frístundum varði hann
til uppfinninga. Þannig lagði hann rækt
við sérgáfu sína og gsetti þess, að hún
kvoðnaði ekki niður í andieysi hvers-
dagslegra starfa. Aldrei lifði Ihann betri
srtundir en þá, er hann fékk hugmyndir.
Honum fannst þær byrja einhvers stað-
ar innra með sér og brjóta sér leið upp
1 höfuð. Likaminn stirðnaði, augun
misstu hreyfanleik sinn og stöðnuðu á
einum punkti. Hugmyndin var að ná
tökum á líkama hans. Samfara þessu
var æsandi fiðringur, stígandi óþreyja
eins og þegar tónar titra á hæstu strengj-
um áður en sprotinn fellur; mætti hrinda
hugmyndinni í framikvæmd þegar í stað,
varð hrifningin alger. Hugmyndin stjórn
aði honum upp frá þvá og í krafti ótak-
markaðs valds síns, gerði hún hann að
ofurimenni.
Sjálfum fannst honum skemmtilegast
að fást við húsbyggingar. Þar gáfust
ótal tækifæri til nýrra uppfinninga. Og
tímarnir voru honum hagstæðir. Slíkir
tímar höfðu ekki komið yfir ísland
síðan á landnámsöld, því að alla vant-
aði hús. Og þessi sameiginlega þörf
landsmanna fyrir hús, tengdi þá traust-
um böndum: þjóðin var samtaka bygg-
ingalið. Sumir teiknuðu, aðrir ráku
nagla, enn aðrir múruðu og sumir skrif-
uðu bækur eða stilltu út málverkum
sínum til þess að afla fjár til að byggja.
Þannig stuðlaði önnur listsköpun beint
eða óbeint að byggingarlistinni í land-
inu. Aldrei hafði sköpunarþörf lands-
manna fengið svo samstillta útrás.
Þrisvar hafði Ingólfur byggt yfir sig
og konu sína. Hann hafði byrjað í kjall-
ara og við hver skipti flutti hann sig
skör ofar. Á þessum skiptum græddist
honum fé, sökum þess að verðtoólga ríkti
í landinu, og því gat hann nú stigið
það spor, er hann hafði alla tíð stefnt
að: að byggja einibýliShús. Honum skild-
iet, að hann stóð á tímamótum. Nú fyrst
reyndi verulega á, hvers hann væri
megnugur. í sambýli við aðra höfðu
hugmyndir hans varla fengið nægilegt
svigrúm; framkvæmd þeirra voru skorð-
ur settar. En nú opnuðust nýir, óendan-
legir mögulefkar. Hugmyndirnar komu
þétt, æ þéttar. Þær riðu yfir hann eins
og holskeflur. Hann var viljalaust rekald
á valdi þeirra, ýmist á kafi eða ríð-
andi öldutoppunum og þegar honum
loksins skolaði á land, vissi hann ná-
kvæmlega hvernig hús átti að vera.
Hann sá f'ljótlega nauðsyn þetss, að
vel tækist til með eldhúsið, því að
störfin, sem þar voru unnin, voru undir-
staða alls heimilislífs. Eldhúsið var í
rauninni hjarta hússins, og ef hjartað
stanzar, er dauðinn vís.
Það var því með nokkrum kvíða, að
hann gekk til verks. En hanxi hófst
handa af einbeitni. Hann byrjaði á því
að mæla konu sína. Hann mældi hæð
hennar í skóm, inniskóm og á sokka-
leistunum. Hann mældi lengd fram-
handleggs og upphandleggs og siðan
lengd handar, bæði krepptrar og teygðr-
ar; við þessar tölur lagði hann lengd
hennar sjálfrar, er hún leygði sig á tá.
Þannig fékk hann nákvæmlega út,
hversu hátt hún gæti seilzt. Hann tók
brjóstmál hennar og faðmmál. Hann
mældi hana upp að mitti og hann mældi
fjarlægðir milli allra liðamóta. Hann
mældi rist og skreflengd. Síðan sat hann
í nokkra daga og horfði á hana vinna.
Hann gerði nákvæmar athuganir á því,
hvernig henni var eðlilegast að hreyfa
sig, hversu oft hún beygði sig og teygði
sig. Hann mældi hve hratt hún vann
hin ýmsu störf og hvensu mörg spor hún
tók um eldhúsgólfið. Siðan sat hann
lengi fram á nætur, meðan aðrir sváfu,
og vann úr mælingum sinum. í ljós
kom, að kona hans steig mörg óþarfa-
spor við eldhússtörfin og margt starfið
mátti vinna á hagkvæmari hátt. Mestur
aukatíminn fór í að beygja sig. Það
sýndu töiurnar greinilega. Ekki fór milli
mála, að koma þurfti í veg fyrir allar
beygingar í eldhúsi. En úr öllu þessu
gat hann bætt og hann rissaði og reikn-
aði í ákafa. Og loks var því lokið: úr
mælingum hans og athugunum reis full-
komið eldhús á pappírnum.
Einmitt um þessar mundir las hann
í dagblaði, að þýzkur sölustjóri eldhús-
innréttiniga væri staddur á íslandi. Haft
var eftir honum, að hann væri mjög
ánægður með viðskiptin við íslend-
inga — þeir væru óvenjunæmir á gildi
eldihúsa. Margar hugmyndir íslendinga
í þessum efnum væru svo viturlegar, að
fyrirtækið hugleiddi í alvöru að koma
þeim á framfæri á alþjóðamarkaði.
Á alþjóðamarkaði! Þarna opnuðust
fleiri gáttir en hann hafði nokkuoi tíma
þorað að vona. Það var sem nýr kraftur
streymdi um hann allan; sköpunargleð-
in og barnsleg tilhlökkun runniu saman
í eitt, og í kjölfarið: undarleg tilfinn-
ing, sem í fyrstu vakti honum óróa, af
því að hann kannaðist ekki við hana.
Einhvern veginn minnti hún hann á
rigningu og blakitandi þjóðtfána ....
hann hnyklaði brýrnar .... hatfði hann
ékki fundið eitthvað svipað þessu áður,
þegar hann var unglingur . . . . jú, áreið-
anlega á Þingvöllum 17. júni fjörutíuog-
fjögur, þar sem hann stóð á klöpp. Og
nú reisti hann sig upp í sætinu. Þetta
hilaut að vera þjóðernistiltfinning. Fyrir
hans tilstuðlun bærist hróður íslands
út um heim. Hann greip símtólið strax
og Þjóðverjinn sagði, að sér væri heiður
að, gæti hann orðið að liði.
Siðar sama dag sátu þeir við borð
hvor gegnt öðrum. Ingóltfur skýrði teikn-
ingarnar. Hann byrjaði á kartöfluskútff-
unni. Hún átti að vera á sveitf. Undir
brúninni á eldhúsbekknum átti að vera
hnappur í beinu sambandi við sveitfina.
Þegar stutt var á hnappinn, opnaðist
skúffan fram og upp. Á þann hátt
losnaði húsmóðirin við að beygja sig.
Mein Gott! sagði Þjóðverjinn.
Svipaður útbúnaður á að vera á þurr-
metishjólinu, sagði Ingóltfur.
Þetta var íhjól með spöðurn. Milli
spaðanna áittu að vera lokuð hóltf fyrir
þurrmeti. Hjólið átti að snúast inni I
eldihúsbekknum og hvert hóltf opnast
upp, þegar á þyrfti að halda. Á veggn-
um fyrir ofan átti að vera sjáMlýsandi
mæliborð með hnöppum. Þegar stutt var
á vissan hnapp, kom hveitihólfið upp;
þegar stutt var á annan, kom sykur-
hóltfið upp. Rúsínurnar áttu hnapp og
hafragrjónin annan. Einnig hér losnaði
húsmóðirin við að beygja sig eða eyða
tíma í að gramsa í skápum og skútffurn
eftir réttri vöru.
Mein Gott!
Og hrærivélin á að vera innbyggð i
vegginn. Spaðarnir eiga að koma út úr
veggnum eins og krani. Það sparar pláss.
Mein Gott!
Skálinni á að koma fyrir á færibandi
þannig að hún komi til húsmóðurinnar
hvar sem hún er stödd í eldlhúisinu. Það
sparar skretf.
Mein Gott! sagði Þjóðverjinn.
Þannig athuguðu þeir sameiginlega
hvern lið teikninganna. Ingóltfur gleymdi
stað og stund og Þjóðverjinn féfck eng-
an kvöldverð. Undir miðnættr var þó
eldlhúsið nokkurn veginn fullrætt og
talið barst að hurðum. Strangt tekið
komu þær Þjóðverjanum ekki við, en
samræmi í viðartegundum var þó nauð-
synlegt atriði eins og Ingóltfur benti á.
Þjóðverjinn spurði, hvort væri ekki rélt
að sleppa öllum þrösteuldum.
Þröskuldum?
Já, ég hélt ....
Hvað hélduð þér?
Ég hélt . . . . ég hélt að konan yðar
væri fötluð.
Ingóltfur stóð upp og tók þegjandi
saman teikningar sínar. Hér þurfti ekki
að eyða fleiri orðum. Hann fékk ís-
lenzkan trésmið til að vinna verkið.
Vissulega var það ekki lakari smíð, en
samit fann hann til vonbrigða, líkt og
hefði snögglega verið hritfsaður úr hönd-
um hans gómsætur biti, sem hann var
í þann veginn að bera að munni sér.
Ingóltfur vakti yfir smíðinni eirus og
móðir yfir sjúku barni. Hann fengi ekki
afborið mistök. En þegar eldlhúsið í nýja
húsinu var tfullgert og hann sá, að allt
var fuUkomnað, stóð hann nokkra stund
á eldhúsgólfinu með lokuð augu. Hann
hafði svo lengi spennt krafta sína til
hins ýtrasta, að nú, er bann gat loks
slakað á, færðist yfir hann þægilegur
dofi. Þessu var lokið.
10 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS'
24. desemiber 196b