Lesbók Morgunblaðsins - 22.01.1967, Blaðsíða 12

honum gengið; voru uppi ýmsar get-
gátur um uppruna þess þareð allflestir
höfðu óséna myndhverfinguna en þeir
fylgzt höfðu með ekki gert sér grein
fyrir henni; töldu sumir þetta geimryk
aðrir vitsmunaveru frá fjarlægu sól-
kerfi; allmargir voru þó þeirrar skoð-
una að skýið væri þessa heims en upp-
komið úr iðrum jarðar og baneitrað;
enn kom fram sú skýring skynsamleg
hafnaði þó niðurstöðum sérfræðinga: að
þan Kylfings hefði leitt til sprenging-
ar og hann allur tætzt í sundur; sner-
ust nú rifrildin sem smástirni utan um
hugsjónaglóðina varðveitzt hefði ó-
sprungin mynduðu þannig skýið þá að
réttu lagi væri einskonar stjömuþoka;
Þessi skýring bæði braut í bága við
athuganir vísindamanna einsog fyrr er
frá greint svo og kom hún e-kki vel heim
við útlitið undursins.
A llheitar umræður orðnar og al-
mennur ótti tekinn að grafa um sig
meðal hjátrúarfulls lýðsins (vér upp-
rifjum: maður lostinn skýi á eyrar-
bakka í sumar einkennilegur atburð-
ur björtu veðri hægri golu svart ský
kom frá fjöllum í norðaustri stefndi
skáhsillt yfir eyrarbakkakaupstað sýnd-
ist því minna það kom nær fór álíka
hratt yfir og fálki rennir sér á rjúpu
án þess að hreyfa vængina skýið kringl-
ótt tilsýndar bar yfir stóð hópur manna
þaut framhjá kom við vangann á verka-
manni einum varð hann þá bandóður
hljóp til sjávar hinir þrumu
lostnir eltu nokkrir náðu áður drukkn-
aði í stuttu máli albrjálaður óður tal-
aði allskonar vitleysu bæði einstök orð
setningar alla vega rangsnúið þeir
héldu urðu að beita öllum kröftum
hann sliti sig ekki af þeim til bragðs
vefja dúki höfuð létu leggjast héldu tók
þá að sljákka eftir nokkra daga hvarf
æðið ekíd náði sér fyrr eftir hálfan
mánuð maður sá skýið hitti varð svart-
ur eða dökkrauður á kinnina hvarf
smám saman sem batnaði) nú skiptist
orðið í tvo hópa andstæða: þá reyna
vildu að ná sambandi við skýið enda
trúðu þeir að þar færi skyni gædd vits-
munavera vel gefin góðra gáfna greind-
arvísitölu hárrar og friða það göfugri
tónlist og ræðum stjórnmálaskörunga
og svo þá hina þegar í stað vildu láta
baða það jökulvatni sprautuðu úr há-
þrýstidælum likt og tíðkast í kvikmynd-
um erlendum undir svipuðum kring-
umstæðum með það fyrir augum að
eyða því til fullnustu eða í það minnsta
lama; þá var það og mátti ekki seinna
vera að mönnum vitraðist mærin Veri-
tas kviknakin í blómanum og hjúpur-
inn lyftist af leyndardómnum um upp-
runa skýs og eðli er út bárust bólstrin-
um úr bölvanir og rögn: skammar- og
illyrði af ýmsu tagi óprenthæf nöfn
hulindóma kven- og karllíkamans og
margt fleira óviðurkvæmilegt; kenndu
þar allir Kylfings frægar formælingar
og knátti þá skilja hvernig í pottinn
var búið grúinn: að megineindir þær
tvær vísindamenn höfðu af speki sinni
útreiknaðir voru hvorki meira né minna
en il maestro Kylfingur sjálfur og Fyr-
irbærið; börðust þeir svo grimmilega
svo hart og títt að á mátti ekki auga
festa; mynduðu þannig skýið; laust
hann upp fagnaðarópi og var upp frá
því fylgzt af óttalausum áhuga með
bólstrinum á braut sinni og leitazt við
að greina staka likamshluta hetju dags-
ins þó ekki væri nema rétt í svip svo
sem er biksvartur hægriganglimur
birtist og var í sekúndubrot greinan-
legur beru auga svo og hlera eftir
tungutaki Surts hvítkylfings og þeirra
stríðenda. Sannlega sannlega þetta var
grimmilegur hildarleikur: hefði Davíð
verið stærri en Golíat og Golíat minni
en Davíð hefði mátt saman líkja rimm-
unum. Hvílikt náttúruafl sem hann er
mannfjallið hvíslaði lítill maður rak
matvöruverzlun í vesturbænum; hann
tyllti sér á tá og teygði háls upp og
fram tókst þannig að kíkja yfir axlir
hávaxnari manna fyrir framan ef vera
kynni hann kæmi auga S grænslikjað
báknið í bólstrinum en úr honum stóð
einsog áður er getið flaumurinn út for-
mælinga hinn ógurlegasti munnsöfnuð-
ur og hafði staðið óslitinn siz hans fyrst
varð vart; innihélt hann framlag beggja
aðila en það varð mögum Heimdallar
gleðiefni ósegjanlegt að hverju klúr-
yrði Fyrirbærisins svaraði Kylfingur
tíu nýjum og ferskum svo unun var á
að hlýða.
A. ðgerðarlaus horfandi hlustandi
á leikinn eirði þó söfnuður eigi til
lengdar: athafnaþrá þátttökuhneigð
annað tveggja ellegar bæði tóku áhlaupi
hlédrægni hógværð annað tveggja ell-
egar bæði; hóf hann að stíga um ský-
ið dans utan rangsælis hægt í fyrstu
ma poco a poco accelerando: (rondo)
largo lento grave adagio larghetto adag-
ietto andantino: hljómkviðarins þriðji
þátturinn: dansið ó þér stráhattaða ung-
barnafjöld og ísalands hlustþormu öld-
ungar í borgarhjartarótinni mun mað-
ur? senn járnum skorðaður og helgikýr
hundraðlitar kynlega trítlandi táturn-
ar fjölskrúðgar fjallkonur mannfjöll
taka sér far með forvitninni sparibún-
aður bláhvítrauð að berja hann aug-
um börnin mín en ★ hvínandi litfagr-
ir herlúðar æðstir ic stórlátra mjólkur-
jökla steytendá pappírslensur sínar
mót himni hlógu fögrum blóðstokkn-
um vörum reiðilega eða iðrun ölvaðri ★
söfnuðir söngvinnir hófu úr kverkum
sér og þrýstu út strætið titrandi loft-
straumum ætluðum fimsvörtu fjall-
inu hvejandi án þurftar: fram fram
í nafni réttar og öryggissælir eru víg-
fúsir þvít þeir munu friðinn fá gegn
guðlausum gunnreifir þareð oss hungr-
ar og þyrstir í réttlæti að stíga um
skýið dans utan rangsælis hægt í fyrstu
ma poco a poco accelerando: (rondo)
largo lento grave adagio larghetto
adagietto andantino andante moderado
allegretto allegro moderado allegro con
spirito: hljómkviðarins þriðji þáttur-
inn: dansið ó þér stráhattaða ungbarna-
fjöld og ísalands hlustþormu öldungar
í borgarhjartarótinni mun maður? senn
jámum skorðaður og helgikýr hundrað-
litar kynlega trítlandi táturnar fjöl-
skrúðgar fjallkonur mannfjöll taka sér
far með forvitninni sparibúnaður blá-
hvítrauð að berja hann augum börnin
mín grýttu hann og hver ekki kominn
utan galvaskur gatnavísnasöngvarinn
Giljagaur þríhrakinn úr landi að fullu
og öllu studdur grjóti barður illum aug-
um hræktur meiðandi hnjóðsyrðum og
vessum ofsóttur leiðurum hví? því og
tók að syngja hörpuslætti syngdu
klingdu óma ljúfra lát oss njóta: Kylf-
ingur uppá strætið stóð/ honum gjörði
hans bláa blóð/ í æðum að svella/
sjö orð hann mælti á samri stund/xxxx-
xxxxx xxxxx xxxxxx xxxx/
xxxxxx xxxxxxx xxxxx og
fjórhrakinn að fullu og öllu en önnur
var þá öldin er höfuð sátu á stöng/ þá
var ei til skeljastaða leiðin löng enn
tónað en ★ hvínandi litfagrir
herlúðar æðstir ★ stórlátra
mjólkurjökla steytenda pappírslensur
sínar mót himni hlógu fögrum blóð-
stokknum vörum reiðilega eða iðnm
ölvaðri ic söfnuðir söngvinnir hófu úr
kverkum sér og þrýstu út strætið titr-
andi loftstraumum ætluðum firnsvörtu
fjallinu hvetjandi án þurftar: fláðu Fyr-
irbærið Kylfingur Kylfingur kýldu
hann á kjammann og lögspök grágögl
tónuðu þríraddaða niðurstöðuna; acta
exteriora indicant interiora secreta
skerðu af honum skeggið mélaðu hann
og mýldu gerðu úr honum gúllass en
dánarorðin far Surtur með sigur litla
matvöruverzlimarmannsins bárust o-
greinilega uppúr dansandi þvögunni
hvar undir téður lá kraminn troðirm
spúðu honum í fésið hvílíkur fögnuð-
ur kyllikyllikylli fiffiffiffiffiffiff ngo
ngo rrrrrrað stíga um skýið daps utan
rangsælis hægt í fyrstu ma poco a poco
accelerando: (rondo) largo lento grave
adagio larghetto adagietto andantino
andante moderado allegretto allegro
moderado allegri allegro con spirito
allegro con fuoco allegro assai allegro
vivace vivace presto prestissimo: hljóm-
kviðarins þriðji þátturinn: dansið ó þér
stráhattaða ungbarnafjöld og ísalands
hlustþorrnu öldungar í borgarhjarta-
rótinni mun maður? senn járnum skorð-
aður og helgikýr hundraðlitar kynlega
trítlandi tátumar fjölskrúðgar fjallkon-
ur mannfjöll taka sér far með forvitn-
inni sparibúnaður bláhvítrauð að berja
hann augum börnin mín og spakmæli
og hvatningarorð hrutu þeim af vör-
um meðan smám saman litaskrúðið há-
tíðargestanna rann saman í öldungis
ófrágreinanlega skýjagráma: það var
dýrðlega upphafin stund. —
I^íei ekki var það fyrr en að loknu
eyktar þrotlausu hyrjarfari að hvell-
andi málmur og hljómandi gaf til kynna
fyrirframvitaðar lyktimar; tók þá ský-
bólsturinn að hægja á sér en jafnframt
að breyta um svip: urðu eindir hans
greinanlegar hver í sínu lagi og beru
auga: loks hvarf hann gersamlega með
hásri hryglu og eftir stóðu sigurvegar-
inn Surtur herðibreiður hálsstuttur nef-
stór nasavíður rasssíður réttsýnn leiddi
(þá) Kylfingur kyrfilega jámað Fyrir-
bærið (fram með sér) fjólubláan þrút-
inn gustmikill í gnöturlegum haustgjóst
inum stórstígur eða hálfdró (fjaUið sem
fellur með föllnum en stendur með
stöðn(uð)um var hann titlaður af ó-
frægjendum sínum fóru með veggjum
skríðandi Citiusaltiusfortius af andans-
bræðrum hnarreistum lífsglöðum bjart-
leitum á tUveruna) við dynjandi húrr-
anir salút viðstaddra að því búnu
hvesstu sjónimar á Fyrirbærið (vae
victis) og krepptu allir sem einn hnefa
hægri handar en beindu þumU til jarð-
ar: jugula fram skriðinn undir fullum
seglum á sautján hnúta hraða með sog-
hljóðum siglt niður hafandi það barna
kvenna og gamalmenna á fastákveðnum
ófráhvikanlegum vegi hans varð en ís-
brjótur avanti avanti gegnum þröng-
ina Surtur (óðinn gat skjöld en skjöld-
ur friðleif við gefjunni fróði friðleifs-
son tók konungdóm eftir sinn föður
í þann tíð er ágústus lagði frið of heim
allan hann gat herleif herleifur hávar
handramma fróði hávarsson vermund
vitra en vermundur ólöfu ólöf gaut
fróða friðsama friðleifur fróðason fróða
frækna hálfdán hróa hrói valdar milda
haraldur gamli valdarsson hálfdán
snjalla hálfdán snjalli ívar víðfaðma en
auður djúpúðga var dóttir hans og gat
randver milda hann sigurð hring hann
ragnar loðbrók ragnar loðbrók gat ás-
laugu sigurður fáfnisbani áslaugarson
gat sigmund en sigmundur siggeir völs-
ungur siggeirsson reri en rerir sigin
og sigin óðin og óðinn önugmund dig-
urjón önugmundarson gat hróald hrekk
gorgeir hróaldarson hrekks höfðunar-
þórður gaut herdísi en herdís verdísi
en hans kona var garöður verdísarson
garöður gat þennan með þessum og
hinn með hinum eftir því sem verkast
vildi eða hæfði best stað og stund og
þessi gat hinn og hinn þennan menn
gátu hverir aðra allt hvað af tók baki
brotnu unz getinn var Kylfingur) því
engu skeytti stikaði burt með bráð sína
gullinhærður (greiddi þeim andsvör
engin) azoreygður (glögglega) og fjar-
lægðist með feng sinn ó Hahahahahaha-
haraldur hilditönn Egill Grímsson Þor-
geir Hávarsson Hávar handrammi og
þér hinir vér hlæjum í leynum hrossa-
hlátri að bautasteini oss reistum og úr
gagnseyrðum afkimum geysumst vér
einsog jóð úr kvið draugur úr haug —
og kollveltum honum.
NAUTAAT
Framhald af bls. 6
500 „plazas de toros“, af öllum stærð-
um, allt frá þeim í Madrid og Barce-
lona, sem rúma 28 þús. áhorfendur
hvort, til smærri svæða í borgum og
Manoiete
bæjum, sem rúma um 1500. Sjálft bar-
dagasvæðið, arenan (arena=sandur), er
að jafnaði jafnstórt hvar sem er, munar
kannski nokkrum metrum; þau sem
staðsett eru á hásléttum eru heldur
minni en á láglendi og við sjávarsíðu,
og er þá tekið tillit til þess, að menn
og dýr þreytast fyrr í þynnra lofti
hásléttunnar.
Leikvangurinn í Ciudád de Méjico
(höfuðborg Mexíkó), sem opnaður var
leikárið 1945-’46, rúmar um það bil
50.000 áhorfendur í sæti. Lrögboðinn
aðgangseyrir er frá nokkrum krónum
upp í rúmar 2000 krónur sætið, en
vitað er að svartamarkaðsbraskarar
hafa komizt upp í 20.000 krónur fyrir
eitt sæti að þýðingarmiklu ati, eins og
t.d. að fyrsta nautaati hins fræga
spænska matadors Manoletes í Mexikó.
Nesutarœkt og kynbóta-
búgarðar
Náut þau sem att er í „corridas" eru
undantekningarlaust af hreinræktuöu
kyni, alin á sérstökum búgörðum (gana-
derías). Þekktustu nautin eru frá Mi-
ura á Sevilla-svæðinu, bolarnir sem
drepið hafa fleiri fræga matadora —■
þeirra á meðal Manolete — en nokk-
urt annað nautakyn.
Skömmu eftir að kálfamir eru teknir
af spena eru þeir bólusettir og brenni-
merktir eigandanum. Síðan eru þeir
reyndir ársgamlir á opnum svæðum
eða sléttum. Þeim er þvælt í það óend-
anlega, velt á alla vegu, og aðeins þau
dýr, sem sýna æskilega grimmd og bar-
áttukjark, eru valin úr með framtíðar-
nautaat fyrir augum. Nokkrir vetrung-
ar, sem eru sérstaklega kynbættir og
hafa hinn rétta litai-hátt og óaðfinnan-
lega kröftugt byggingarlag, eru valdir
úr, og þriggja vetra gamlir ganga þeir
í gegnum margskonar æfingar og með-
ferð (tentadero de sementales), þar
sem endanlega er gengið úr skugga um
hið æskilega hugarfar, grimmd og bar-
áttuhug og það eðli sem krafizt er af
úrvals nautum fyrir meiriháttar öt. Ef
dýrin standast þetta próf, eru þau alin
upp sér, til 15 ára aldurs, m.a. notuð
til undaneldis. Standist þau hins vegar
ekki prófið fara þau beint í sláturhús-
ið. Tveggja til þriggja vetra gömul eru
nautin reynd á litlum nautaatssvæð-
um á búgarðinum (tentadero de vaqu-
illas) og þar prófuð, með undaneldi
fyrir augum. Eru þau æfð í öllum
brögðum sem fyrir koma í raunverulegu
nautaati. Standist þau þetta próf, eru
þau alin áfram; ef ekki, fara þau beint
til slátrunar.
Konungsfólkið og aðrir af háaðhn-
um komu til að sjá þessi reynslu-öt, og
oft áttu þá þekktir matadorar við þessi
ungneyti. Þatta varð að hálfsmánaðar-
legum samkomum, og oft reyndu þá
nautabanamir ýmsar nýjar aðferðir og
brögð. Þótt ekki væru þessi naut göm-
ul að árum, og lítt reynd, kom það þó
ósjaldan fyrir að mennimir særðust illa
og jafnvel lífshættulega í bardaga við
þau. Þótti að því mikili heiður að vera
boðið á slíkar nautaatsæfingar.
Naut eru aldrei notuð oftar en einu
sinni í ati. í fyrsta lagi er minni þeirra
fágætt, og fyrri reynsla þeirra myndi
koma í veg fyrir áætlaðan árangur;
og í öðru lagi verða þau að vera al-
gjörlega ósnortin af fyrri ötum og f
fullu fjöri. — Naut eru litblind. Rauði
12 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
22. janúar 1&67.