Lesbók Morgunblaðsins - 22.01.1967, Blaðsíða 13

liturinn á slái (capote) og múletu
matadorsins gerir sitt til að blóð-
slettur og aðrir blettir verði ekki eins
áberandi; eins gerir hann sýninguna
litríkari og skrautlegri. Nautið ræðst
ekki á klæðið vegna hins rauða litar,
en frekar vegna þess að það sér duluna
á sífehdri hreyfingu. Úthverfa hennar
er gul (rautt og gult eru spænsku þjóð-
ar- og fánalitirnir), og boli ræðst ekki
6Íður á gula litinn en þann rauða.
I hverri ícuadrilla“ eða flokki at-
vinnumanna eru þessir „toreros" (tor-
eador“ er ekki rétta nafnið): Fyrst
„matador“, höfuðpaurinn, þá „bander-
illeros", aðstoðarmenn hans á fæti, sem
etja nautinu með frekar stórum dúk eða
klæði og sk.utla „banderillum" í herða-
kamb nautsins. Loks koma „picadores"
á hestbaki með langar lensur. Venjulega
eru 6 naut drepin í hverri „corrida“,
2 naut á hvern „matador“, sem eru þrír
talsins (stöku sinniun eru nautin höfð
8). Skiptast flokfcamir á lun að eiga
við hvert naut. Hver matador hefir með
sér 2, stundum 3 banderilloreros og
sörnu tölu picadora. Matadorar verða
að hafa stundað nautaöt í alllangan
tíma sem „novilleros“, nokkurs konar
námstimabil, áður en þeir öðlast titil-
inn „fullgildur matador" við svokall-
að „Alternativa". Sú athöfn er mjög
hefðbundin og fylgt er sérstökum regl-
um, og meðtekur þá hinn nýi matador
titil sinn og stöðu af hendi eldri starfs-
hróður, og er þar með tekinn í tölu
hinna útvöldu. Geta má þess að laun
góðra matadora eru geysimikil, og
kemst engin kvikmyndastjarna í hálf-
kvisti við þá, enda verða þeir flestir
foxrikir á skömmum tíma. Þeir greiða
svo „sínum mönnum“ hluta af launun-
um, en hirða auðvitað bróðurpartinn í
eigin vasa,
Á nú nautabaninn að vera fær um
að „afgreiða" hvaða bola sem er á rétt-
an og viðtekinn hátt og eftir ströngustu
reglum sem krafizt verðtu-.
„Corrida" hefst með komu flokksins
inn á leiksvæðið (arena) í glæsilegri
Juan Belmonte.
skrúðgöngu undir dynjandi lúðra-
blæstri og hljóðfæraslætti sérstakra
nautabana-marsa. I fararbroddi ganga
einn eða tveir „alguacíles" — eins kon-
ar lögregluforingjar í búningum frá 16.
öld. Síðan koma matadorarnir í stuttum
jökkum eða vestum og þröngum hnjá-
siðum buxum úr sikli og satíni allt
bródérað með gulli og silfri. Satín-
herðaslá, eins bryddað og útflúrað
mjög; þetta slá nota þeir aðeins við
kmgöngu-marsinn. Innanundir vestinu,
eem ékki nær saman að framan, klæð-
ast þeir handsaumaðri knipplinga-
ekyitu, og til fótanna klæðast þeir
sterkum silkisokfcum, oftast bleikum að
lit, með flata svarta hælalausa skó,
Kkasta ballettskóm. Höfuðfatið, „mont-
era“, lítill hattur, eða nánast húfa, úr
örsmáum, svörtum silki-„cheniíle“-
kúlum sem saumaðar eru fastar í sér-
etöku mynstri á koll úr sterku efni.
— Banderilleros klæðast líkum bún-
ingi, en þar vantar gullbryddingamar,
sem eingöngu matadoramir mega nota.
— Picadorarnir hafa á höfði barða-
stóra, koll-litla en þunga beige-hta
hatta (,,castorenos“), jakka og vesti
svipað í sniði og þeir fyrrnefndu, en
ekki nær því eins íborið né skrautlegt;
frá mjöðm niður að ökla klæðast þeir
einskonar brynju úr Va“ þykku stáli á
hægra fæti, og á þeim vinstri hnjásíð-
ar verjur. Yfir þessu eru þröngar buxur
úr þykku rjómagulu geitarskinni. Ökla-
há stígvél, úr sama efni, vel vaxin.
Þegar skrúðgangan hefir farið einn
hring um svæðið, fleygir „presidente
municipal“ (borgarstjóri eða þá lögleg-
ur fulltrúi hans) lyklunum að nauta-
stíunum (toriles) frá sæti sínu á áhorf-
endabekkjum eða stúku niður til
fremsta manns í fylkingunni. Þegar
þeir sem ekki eiga að etja fyrsta naut-
inu hafa yfirgefið völlinn og hinir kom-
ið sér fyrir á sínum stöðum, opnast hlið
nautageymslunnar (undir áhorfenda-
bekkjum). Um leið og boli brofckar út
um hliðið er fest á herðakamb hans,
ofan frá, silkiborðum, eða „rósettu",
með einkennislitum viðkomandi nauta-
búgarðs sem alið hefir tudda. — „Band-
erillero“ lætur nautið elta sig og sveig-
ir þvi til og frá með klæði sínu (capote)
og notar aðeins aðra höndina. Er þetta
gert til að matadorinn geti fylgzt með
og áttað sig á hvort nautið virðist frek-
ar beita hægra eða vinstra horni, eða
báðum jafnt, í áhlaupunum. Síðan
gengur matadorinn fram og er þá einn á
sviðinu með nautinu. — Hann byrjar að
etja bola, og beitir ótal brögðum með
klæðinu, upphafsbrögðin (pasos) venju-
lega „veronica" eða „hálf-veronica“
(brögðin eru margvísleg og hafa hvert
sitt eigið nafn). Sveigir hann nautið
fram og til baka, til og frá, með mjúk-
um og liðugum hreyfingum líkamans,
oft í sömu sporum, en snýr aðeins
kroppnum til að forðast hornin, líkast
æfðum ballettdansara. Fer hann eins
nærri hornunum og frekast verður
komizt án þess að þau særi hann. —
Þá koma „picadores“ til sögunnar að
gefnu merki lúðurþeytara. Ræðst naut-
ið þá venjulegast fyrst á hestinn, og er
það hlutverk knapans að afstýra árás-
inni með lensunni, sem hann stingur
sem næst liðnum milli háls og herða
nautsins. Til að draga úr höggum þess
og fyrirbyggja að svo miklu leyti sem
unnt er að hesturinn særist — ef illa
tekst til kemur fyrir að hrossið er rif-
ið á hol — er reiðskjótinn varinn þykk-
um dýnum saumuðum inn í leður og
striga. Þessar verjur voru fyrst lög-
boðnar 1930 að undirlagi Sidneys
Franlilins, einasta Bandaríkjamannsins
sem náð hefur nokkrum árangri sem
atvinnumatador.
Hinir 3 matadorar keppa hver við
annan með ótal brögðum (pasos, quites)
við at nautanna, með eins djörfum,
eggjandi og þokkafullum hreyfingum
og þeim er unnt. Þeir skiptast á urn að
etja, og í þeirri röð sem feriU þeirra
sem fnllgildur matador segir til um. Þeir
etja hverju nauti minnst tvisvar og
mest fjórum sinnum hver, og fer það
eftir þoli og fjöri bolans. Merki frá
lúðrinum gefur nú til kynna að næsti
þáttur ,banderilleros“ skuli hefjast
(„tercio de banderiUas“), og knapamir
hverfa af leiksviðinu. Banderilleros
skiptast svo á um að stinga 2-4 pörum
hver af banderillas. Það eru 72 sm. Iöng
prik, skreytt marglitum pappirsræmum
eða blómum, og hafa 3 sm. stálodd með
agnhaldi á öðrum enda. Er þeim stung-
ið þar sem mætast svíri og herðakamb-
ur nautsins. Maðurinn dregur að sér
athygli bola með áköfum hreyfingum og
ginningarbrögðum, ásamt hrópum og
köllum, á um það bil 20 -25 mtr. færi.
Þegar nautið ræðst að manninum hleyp-
ur hann beint til móts við það, sveigir
aðeins til annarrar hliðar, og þegar mað
ur og dýr mætast stingur hann þessum
örvum á sinn stað, sem fyrr er sagt,
Lausn
Lausnin verður því: Baltíkureisan
vakti reiði Þórbergs og ærið umtal
manna á meðal.. Austur í Asiu var
brotinn kross til dýrðar Mao, en nú
glápa allir á sjónvarp hérlendis.
Flestir slepptu samtengingunni en á
milli 2. og 3. setningar, og er það að
sjálfsögðu einnig rétt lausn. Ymsir fundu
að því að efnislega væri ekki rétt að
allir horfðu á sjónvarp hérlendis, því
„svo væri guði fyrir að þakka“ að
byggð væri hér víðar en við Faxaflóa.
Þá töldu sumir villandi að gefa í skyn
og þarf þá á öllum sínum viðbragðs-
flýti og mýkt að halda, því oft snerta
hornin bringu hans; en hann snýr sig
og vindur til hliðar, og nautið er komið
fram hjá á harðáhlaupum.
Er þá hættan liðin hjá í hili. Höfuð-
markmið þessa atriðis leiksins og einn-
ig picadoranna með lensumar ex að
veikja hálsvöðva nautsins, í þeim til-
gangi að það beri höfuðið nógu lágt
þegar matdorinn að endingu drepur
það með sverði sínu. Sumir matadorar,
einkanlega Mexíkómenn, eru sjálfir
meistarar með banderilluna og kjósa oft
sjálfir að „planta“ þeim með eigin
hendi
Enn gellur lúðurinn til merkxs um
hinn þriðja og endanlega þátt, sem er
sjálft drápið („hora de verdad). — Er þá
matadorinn aftur einn með nautinu, en
banderilleros viðbúnir — allfjarri þó —
ef illa skyldi fara eða meistarinn krefj-
ast aðstoðar þeirra.
Matadorinn staldrar við fram undan
og neðan við stúku „el presidente“ sem
fyrr er nefndur. Með húfuna, „montera“
í uppréttri hægri hendi, klæðið, „mul-
eta“ og sverðið, „estoque" — sem ekki
er ýkja langt og all mjótt — í þeirri
vinstri beiðist hann formlega leyfis að
tileinka („brindar") nautið ákveðinni
manneskju, e.t.v. kunningja eða vini
(vinkonu), og fleygir húfu sinni til við-
komandi persónu til varðveizlu. Eftir
að hafa att nautinu góða stund með
allri þein-i mýkt í hreyfingum sínum
sem hann á til, og oft hættulega nærri
hornum þess, og sýnt að hann hefir
dýrið fullkomlega á valdi sínu — hann
á myndagátu
„að aðeins einn kross“ hafi verið brot-
inn til dýrðar Mao, þeir væru margfalt
fleiri. Þar höfum við okkur til afsök-
unar, að íslenzkur sjónarvottur nýkom-
inn frá Kína hefir staðhæft að einungis
hafi verið um einn kross að ræða!
Dregið var um verðlaunin, og hlutu
þau:
Kr. 1060.00: Björn Benediktsson,
Sandfellshaga I Öxarfirði.
Kr. 500.00: Fjóla Sigurjónsdóttir, Skóla-
stíg 10, Stykkishólmi og Árni Böðvars-
son, Nýjagarði, Reykj avík.
notar þá aðeins „muleta" klæðið — býr
hann sig (og nautið) undir dauðastung-
una. Hann notar nú aðra hvora tveggja
aðferða: „al volapié (þýðir nánast „á
fljúgandi fæti“) þar sem maður og boli
ráðast hvor að öðrum úr kyrrstöðu —
eða þá „reibiendo" (recibir=taka á
móti) og þá stendur maðurixm kyrr
þegar nautið ræðst að honum, og er
sá háttur sjaldgæfari. — Undir engum
kringumstæðum er nautabana leyft að
snerta nautið með korðanum fyir en
að hinni endanlegu dauðastungu kemur.
Brot á reglum, meðan á corrida stend-
ur og ósæmileg hegðun að öðru leyti,
varðar þungum sektum eða fangelsi,
eða hvorutveggja, og gildir það jafnt
fyrir alla þátttakendur í atinu.
Banasárið veitir matadorinn nautinu
á þann hátt, að um leið og hann með
vinstri hendi otar klæðinu fram og nið-
ur á við — en við það hneigir nautið
hausinn eins og leitandi að andskota
sínum — þá stiiígur hann korðanum
(estoque) með þeirri hægri á kaf milli
herðablaðanna, rétt aftan við aftasta
hálslið. Sverðsblaðið sveigir hann að-
eins á ská, þannig að það skeri í sund-
ur stóru slagæðina, og ef hárrétt er að
farið, drepst dýrið á svipstundu.
Ef allt hefir tekizt vel, og sér í lagi
banastungan, gengur matadorinn, ásamt
banderilleros, einn hring um leikvang-
inn, og er þá hylltur af áhorfendum
með lófaklappi, „olé“-hrópum og öðr-
um fagnaðarlótum. Síðan gengur hann
fyrir þann eða þá sem hann heiðraði
með tileinkun (brindis) nautsins — sem
áður er sagt og fær aftur húfu sína,
Bf?cr/ó'N K7?0SS TÍL SyfRj) PRMFtö £NöS Uút-ff F R
u i R STO
ViURP
22. janúar 1967,
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 13