Lesbók Morgunblaðsins - 09.04.1967, Blaðsíða 9

háttsett á emhverju sviði, en í hópi kunningja var
hann fús til að leika hlutverk hins veraldarvana
og málskrafsmikla góðskálds.
Öryggisleysi hans var ekki eingöngu fjárhags-
legs og félagslegs eðlis. Eins og mörg ljóðskáld var
Thomas sér mjög meðvitandi um fallvaltleik list-
gáfu sinnar og leit öðrum fremur á tilveru sjálfs
sín í ljósi þess sem dæmi er til tortímingar. Á ung-
dómsárum sínum í Swansea, hafði hann lýst sjálf-
um sér háðulega sem „Rimbaud frá Cwmdonkin-
götu.“ Það sem kann að hafa verið ungæðislegt
daður við hugmyndina um að deyja snemma, hélt
áfram að fylla huga hans á þrítugs- og fertugs-
aldri. Hann sagði oft að hann byggist ekki við að
verða fertugur og reyndin varð sú, að hann lifði að-
eins tveim árum lengur en Rimbaud hafði gert.
Honum var einnig ljóst að hann sóaði tíma sín-
um og kröftum í kvikmyndahandrit, útvarpser-
indi og, það sem ófrjóast var, bréfaskriftir til að
biðja um lán, gjafir eða fyrirframgreiðslur. En
enda þótt hann væri með afbrigðum vel ritfær,
þurfti hann að vinna löngum stundum af ótrufl-
aðri einbeitingu við að semja hinar alvarlegri rit-
smíðar sínar. Hversu mikill glundroði sem ríkti í
hinu ytra lífi hans, var hann nákvæmnin siálf
hvað ljóðagerðina áhrærði. Hann endurskrifaði
látlaust. Handrit hans voru öll þakin útstrikuðum
línum, tilraunasetningum, og orðalistum eins og
skýringar við krossgátur.
Sennilegt má telja að skáldskaparferill Thomas
hefjist í framhaldsskólanum í Swansea, þar sem
faðir hans var enskukennari. Hann var ritstjóri
skólablaðsins, lék í sjónleikjum og — það sem ó-
trúlegra virðist — varð sigurvegari í víðavangs-
hlaupi á skólamóti. Þessum æskustöðvum sínum
lýsir Thomas af miklu listfengi og á sínu blæ-
brigðaríka máli í sjálfsævisögunni „A Portrait of
the Artist as a Young Dog“, en þegar hann síðar
á ævinni eða árið 1957 kom til Swansea til fyrir-
lestrahalds, má segja að sannazt hafi hið forn-
kveðna, að „enginn verður spámaður í sínu föður-
landi“, því honum var kuldalega tekið.
Frá Swansea lá leið hins unga Dylan Thomas
til London, þar sem hann ætlaði að gerast „free-
lance“ blaðamaður í Chelsea, en setti að öðru leyti
lifi sínu engar fastar skorður.
Það er dapurlegt til þess að vita, að Thomas
skyldi deyja, einmitt þegar fjárhagsörðugleikar
hans virtust úr sögunni. Hann hafði lokið við leik-
rit sitt „Under Milk Wood“ rétt áður en hann fór
til Ameríku. Ljóðasafn hans „Collected Poems“
sem kom út árið áður, seldist mjög vel. Og ástæða
hans til þessarar síðustu upplestrarferðar — önnur
en sú að greiða með henni aðkallandi skuldir —
SAIVATORE
GIUUANO
Salvatore Giuliano var
verkfæri taugaóstyrkrar yf-
irstéttar. Það sem taugaó-
styrknum olli var væntan-
legt afturhvarf Ítalíu til þing-
bundins lýðræðis eftir tutt-
ugu og fimm ára friðsæla
fasistastjórn. Árið 1946 var
hin kúgaða, sikileyska bænda
stétt byrjuð að leggja undir
sig óræktarjarðir hinna stóru
landeigenda, og óttazt var
að þegar kosningar færu
fram myndi hún greiða
vinstri flokkunum atkvæði.
Þetta voru landeigendur og
Mafían, samiherjar í blíðu og
stríðu, staðráðin í að fyrir-
byggja. Það sem fyrir þeim
vakti, og hlaut mikinn byr
— svo fjarstæðukennt sem
það kann að virðst nú — var
aðskilnaður Sikileyjar við
ítaliu, sem álitin var í þann
vegirn að gerast kommún-
istaríki, og það að fá viður-
kenningu Bandaríkjanna á
Sikiley sem sjálfstæðu rí'ri.
Til þess að þetta næði
fram að ganga varð að finna
dugmikinn leiðtoga og eftir
nokkra yfirvegun innan
samsteypu landeigenda og
Mafíunnar varð fyrir valinu
Salvatore Giuliano, foringi
eins hinna 30 stigamanna-
flokka sem döfnuðu í öng-
þveiti eftirstríðsáranna. Gu-
liano, 23ja ára gamall mynd-
arpiltur, var þegar orðinn
þjóðsöguhetja af eigin ramm-
leik. Hann hafði átt þátt í
langri röð rána og flóttaæv-
intýra og leit á sjálfan sig
sem refsivönd hinna ríku;
hann útbýtti miklum hluta
ránsfengs síns í tilviljana-
kenndri góðgerðastarfsemi
og hélt uppi ströngum sið-
ferðisaga í bækistöðvum sín-
um í Montelepre.
Nú átti hann að verða þátt-
takandi í skollaleik ríkis-
launráða og samsæra. Á
leynilegum fundi var Giuli-
ano fengin yfirstjórn að-
skiinaðarflokkanna á Vestur-
Sikiley og hlaut að launum
loforð um algera sakarupp-
gjöf vegna afbrotaferils síns,
sem nú var orðinn æði lang-
ur og stó.r í sniðum, auk fyr-
irheita um valdastöðu innan
stjórnar hins nýstofnaða sik-
ileyska þjóðveldis. Hrói hött-
ur samþykkti sumsé að ger-
ast barón.
Sem fyrirliði í skæruhern-
aði hefur Giuliano sennilega
staðið Fidel Castro á sporði
og eitt sinn hélt hann í skefj-
um heilli hersveit, sem naut
aðstoðar úr lofti, með litlum
hundrað manna liðsstyrk.
var að afla til kostnaðar við heimsókn til Stravin-
skys í Californíu; þeir áttu að vinna saman aö
óperu.
Setning eins og „svívirðing við heilann“ er mik-
ill tilfinningalegur ábyrgðarhluti. En þar sem hún
verður ekki skilin læknifræðilegum skilningi, er
aðeins hægt að taka hana sem hinn strangasta
siðferðisdóm. Hann hefur margt til sms máls, en
þó hefði mátt setja það fram á góðfúslegri hátt.
Andróðurinn gegn Giuliano
einkenndist af leynimakki og
svikum sem gera myndu nú-
tíma njósnasögu aflestrar á
við Litlu gulu hænuna. í eitt
skipti sat jafnvel Verdiani,
yfirmaður öryggisliðsins,
sem gert var út til þess að
ráða niðurlögum hers Giuli-
anos, að veizlufagnaði með
stigamanninum, meðan legið
var fyrir mönnum hans og
þeir brytjaðir niður í fjöll-
unum í kring.
Gagnsemi Giulianos fyrir
yfirboðara sína fór minnk-
andi með hruni aðskilnaðar-
stefnunnar, og eftir það var
aðeins eitt verkefni eftir
handa honum. Honum var
skipað að drepa alla þá
bændur, sem hlýtt hefðu á
ræður vinsti-manna á maí-
samkomu í Portella árið
1947. Þetta gerði hann og
batt um leið enda á vígaferli
á Sikiley; en jafnframt und-
irskrifaði hann sinn eigitl
dauðadóm. Enn hafði honum
verið lofað sakaruppgjöf, en
hann var kunnugur of mörg-
um ríkisleyndarmálum 1il
þess að hann fengi að halda
lífi. Har.n var að síðustu skot
inn til bana í svefni af bezta
vini sínum — dæmigerð
lausn Mafíunnar á því vanda
máli þegar þjóðhetja veröur
opinber óþurftargemsi.
9. apríl 1967
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 9