Lesbók Morgunblaðsins - 04.06.1967, Blaðsíða 6

TVENNSKONAR
VIÐHORF
Framhald af bls. 4
hann með sér heim. Hann vefur kaðl-
inum þétt utan um sig til þess að forða
honum frá könnun, en þegar heim kem-
ur, er hann orðinn svo veikur, að það
verður að skera kaðalinn utan af hon-
um. Á hinni erfiðu lestarferð heyrir
hann fjöldann allan af skemmtilegum
og hótfyndnum skrítlum úr hernum,
svo að aðstæður allar eru jafn fárán-
legar og þetta uppátæki hans að smygla
kaðlinum heim. Með þessum heimsku-
legu skrítlum bregður höfundurinn
ljósi á viðfangsefni sitt — fáránleika
styrjalda — frá fleiri hliðum. „Styrjöld
er verk mannsins og hún leysir úr læð-
ingi eiginleika og möguleika, sem hann
býr einnig yfir á friðartímum, en koma
aðeins í stríði fram svo almennt og
greinilega, að minningin um þá verður
óafmáanleg og óútskýranleg", skrifar
Meri í eftirmála að norsku þýðing-
unni á skáldsögu sinni. Þetta á einnig
með réttu við ritverk hans. í þeim
koma fyrir ýmis atvik, sem eru ógleym-
anleg og — stundum — er erfitt að
skýra. Eitt af því, sem hann minnist
gleggst, segir Meri í sömu grein, var
hve lífshættir voru maxgbreytilegir og
fjarri því að vera reglubundnir, þegar
hann ólst upp. í stað þess að líf hans
rynni eftir ákveðnum meginfarvegi,
eins og hann hafði búizt við, var það
fullt af alls konar sundurleitum smá-
atvikum, tilviljunum og öryggisleysi.
Auðvitað hefur Linna einnig reynt
þennan rislitla veruleika að baki hug-
sjónanna, en honum verður hann hvöt
til gagnrýni, þegar Meri sér allt í fárán-
legu skopstælingarljósL
Nýjasta skáldsaga Meris, sem út
fcom síðastliðið haust, ber einnig vitni
um það, hve frumlegur listamaður
hann er. Heiti hennar Sujut má þýða
„Jafnt á komið“. Aðalpersónan er
finnskur hermaður, Ojala liðþjálfi, sem
er skilinn eftir einn og yfirgefinn hand-
an við stórt fljót í ákafri sókn Rússa
á Karelska nesinu sumarið 1944, og
þegar hann kemur aftur, munar
minnstu, að hann sé skotinn niður af
finnskum varðmanni. „Nú er jafnt á
komið“, hugsar hann, fullur beizkju i
garð hersins og gerist liðhlaupi. Síð-
ar, við aðstæður sem eru einkennandi
fyrir Meri, verður hann að grafa sjálf-
um sér gröf, en er þó að lokum látinn
laus og sendur aftur til gömlu herdeild-
arinnar sinnar. Það fyrsta, sem hann
heyrir þar, er ræða herforingja, sem
brýnir það fyrir mönnum með mörgum
fögrum orðum að fara betur með birgðir
hersins og gæta þess að týna ekki skófl-
unum sínum. Sem sagt, allt er við sama
heygarðshornið.

Velkominn heim af hafi
hæi'tvirtur Guðmundur
Kamban
ötull í skrifi og sfcrafi
skýrmáll um listargamban,
Fjölmargir fyrðar drógu
fyrrum um ystu miðin
útlönd með yndi nógu
ættlands að finna griðin.
Von er þótt fuglinn fleygi
tframist og utan fari,
allmargur eftir þreyi
ahdans hjá kertisskarL
Engin né von né vissa
veg þann er skapar neinum
á nokkuð allt að missa,
en sigra ef vini reynum.
Verndáður vígðu máli
vitur um fagrar borgir
•brynjaður bragastáli
blíður við snilid og sorgir.
Úti um hraðans hæðir
hefurðu fijálsum mundum
vandléga ríkt sem ræðir,
ritmikill öllumi stundum.
Kjarval vill ekki, að þe t’ta kvæði
tápist eða týnist.
Þetta mun vera ort á Þingvöllum
líklegast kringum 1935. En er núna
nýlega fundið og er gulnað blað.
Með þökk fyrir bir.tinguna í Les-
bók Morguhblaðsins.
I
Velkominn heim úr veri,
veglúinn, kæri gestur,
aldrei þó aftur sneri
einhver, sem var þar sestur*
Ritverk Linnas eru mikilvæg, vegna
þess að þau endurskoða og leiðrétta
hugmyndir finnskrar þjóðfélags-
sögu. Ritverk Meris eru mikilvæg,
vegna þess að þau sýna einstæð-
ingsskap mannsins í heimi, þar
sem ekkert er óhagganlegt og engu er
hægt að treysta. Þrátt fyrir þetta mark-
ast viðhorf Meris ekki að svartsýni.
Maðurinn er ekki góður eða vondur,
hann er skopleg brúðupersóna með
skyssum sínum og uppátækjum. En
samt lifir hann af þennan napra
styrjaldarleik.
(Samið haustið 1963).
RABB
Framhald af bls. 16
nánast búið að fyrirbyggja þátttöku
fjölda manna, sem áhuga hefðu haft
á golfíþróttinni, og allt er það fyr-
ir fordild og hégómaskap. Mér er
sagt, að lánveiting til skátans úr
félagsheimilasjóði hafi engin orðið
— og vegna hvers? Jú, það hafði
verið leitað hófanna hjá veitinga-
mönnum um að taka að sér rekst-
urinn þegar þar að kœmi og einn
var raunar búinn að taka hann að
sér. En hann hafði lœrt það af
reynslunni, að slikur rekstur án
vínveitinga væri tómt mál. Margir
telja, að hann hafi rétt fyrir sér
í því. Nema auðvitað þeir, sem ráða
fyrir félagsheimilasjóði. 1 fullu
samræmi við alla þá ómenningu,
sem rikir í brennivínsmálunum,
veitir félagsheimilasjóður ekki
krónu í það hús, sem opinberlega
hefur vín.
Brennivín á nefnilega að hafa
undir borðum. Það eru sem sagt
ýmsar hliðar á íslenzkri menningu,
sem stuðla að því, að golfið á erf-
itt uppdráttar þarna við Grafar-
holt.
Gísli Sigurðsson.
g LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
4. júní 1967