Lesbók Morgunblaðsins - 11.06.1967, Blaðsíða 11

Hvar ertu Mjöll?
Eftir Stefán Rafn
Hvar ertu Mjöll, mærin fagra?
sem mínu hjarta rændir friði.
Þá ek fyrir átján árum
unga leit þig fyrsta sinni.
Hindin litla úr Hulduskógi,
Hjartablómið í draumum mínum
veldur mér sviða á vegferð lífsins,
vonir um sælu rætast eigi.
'Systir Mjaðveigar Mánadóttur.
Mjöll in fagra, þik ek trega.
Andi minn flýgur yfir fjöll,
ekki finn ég stúlkuna Mjöll.
Kannske hafa tekið þig tröll.
Til þín streymir þrá mín öll.
Nú ertu mér horfin sem aprílmjöll,
en ástin til þín hún lifir.
Ástin í brjósti mér alltaf til þín lifir.
Og þegar að lokum af foldu fer,
úr furðu veröld um brim og sker,
himnanna Guð þá hjálpi mér
að hafi ég bústað loks með þér.
Hann einn bæði veit og sér,
að elska ég hindina hvítu.
Fagra Mjöll, ég elska hindina hvítu.
Þú varst draumurinn fyrsti í friðvana sál.
Fegursti draumur oft reynist tál.
Og síðasti draumur, er sígur mín brá,
því sælu finn ég þér einni hjá.
Hvar ertu Mjöll?
(p.t. Hveragerði, —
Á sumardaginn fyrsta 1967.)
w — - - - ■ . — . - — ....- — i ■ ...
landi var stofnaður f Reyðarfirði 1886,
gerðist séra Lárus prestur hans og
gegndi því starfi fram til 1899. Þá flutt-
ist hann til Reykjavíkur og var með um
stofnun fríkirkjusafnaðarins og varð
prestur hans. En þá átti söfnuðurinn
ekki neina kirkju. Fékk hann inni í
■Góðtemplarahúsinu fyrir guðsþjónustur
sínar fyrst í stað, en öllum var ljóst
að það gat ekki orðið til frambúðar.
Var þá keypt lóð hjá Tjörninni og hafin
kirkjubygging þar, En áður en kirkjan
Tisi af grunni, slitnaði upp úr samvinnu
prests og safnaðar.
Ólafur Ólafsson var næsti prestur frí-
kirkjusafnaðarins. Hann var fæddur
1855, sonur ólafs bæjarfulltrúa Ólafs-
Sonar í Reykjavík og fyrri konu hans,
Ragnheiðar Þorkelsdóttur. Fór í Reykja-
Víkurskóla 1871 og varð stúdent 1877
með 1. einkunn. Lauk guðfræðiprófi
1880, einnig með 1. einkunn. Hann fékk
Selvogsþing 1880, Holtaþing 1884 og
Arnarbæli í Ölfusi 1893. En á ferðalagi
Veturinn 1901—1902 kól hann á fótum,
og eftir það treysti hann sér ekki til
erfiðra ferðalaga 1 stóru prestakalli.
Fluttist hann þá til Reykjavíkur og gerð-
ist ritstjóri „Fjallkonunnar" 1902. En er
•hann hafði gegnt því starfi í tvo mánuði,
komu fríkirkjumenn til hans og báðu
!hann að gerast prest hjá sér. Var þá
kirkjusmíðinni að verða lokið. Séra Ól-
'afur varð við óskum þeirra og gerðist
nú prestur þeirra manna, er ákveðnast
höfðu viljað fá hann fyrir dómkirkju-
prest árið 1899. Smíði kirkjunnar var
lokið eftir áramótin og vígði séra Ólafur
Ihana 22. febrúar 1903.
Séra Ólafur var fluggáfaður og mikill
mælskumaður. Varð það fríkirkjusöfn-
uðinum hið mesta happ að fá hann fyrir
prest, því að hann dró svo fólk að söfn-
Uðinum að eftir eitt ár var kirkjan orðin
Of lítil og varð að lengja hana um nær
’helming. Var hér um trúarvakningu að
Tæða, er mönnum þótti harla nýstárleg,
og munu Reykvíkingar búa að henni
enn í dag.
Að lokum má hér geta þess, að af
sóknarprestum Reykvíkinga hafa fimm
Orðið biskupar: Árni Þórarinsson, Geir
Vídalín, Árni Helgason (heiðursbiskup),
Helgi G. Thordersen og Hallgrímur
'Sveinsson. En af prestum, er þjónað
hafa Reykjavíkursókn um stundarsakir,
hafa þrír orðið biskupar: Pétur Péturs-
son, Þórhallur Bjarnarson og Jón Helga-
son.
Úr hinu forna biskupsskjalasafnr
í bréfum til Skálholtsbiskups úr
Skaftafellssýslu er þetta bréf, frá árinu
1795:
Háæruverðuge Hálærðe Hr Biskup,
Hátigne náðuge Herra.
Orsökin hvar fyrer eg mæðe ýðar
Háæruverðught með lýnum þessum er
sú að so sem þar er mier Hugur til
Hiónabands millum mýn og ænuprýddr-
ar Inigisstúlku ólöfar Páls Dóttur á
Hunkuböckum, hvar uppá ég hefi leit-
að aðgjörða Sóknarprests mýns Sr.
Bergs Jónssonr sem sig telur undan
því þegna þess að móðer nefndar stúlku
Margrét Ingemunds Dótter, lætur
merkio óvilia sinn til þess Ráðahags,
án þess þó að færa mier nokkuð til
Saka. So innflý ég her með í diúpustu
auðmýkt til yðar Háæruverðughta
náðugra úrræða og úrlausnar að
Hiónabands Samfarer mættu í Drott-
ens Nafne fá framgang millum mýn og
fyrgreindrar Stúlku so framarlega sem
yðar Hæruverðugheit finna það ej
mótstrýða Guðs eður manna lögum.
Eg fortolýf í diúpustu undergefne
Yðar Háæruverðugheita
auðmiúkaste Þienare
Einar Pálsson.
Hunkuböckum d. 4da 8br 1795.
Biskup svarar bréfi þessu þegar hinn
25. s.m. á 'þessa leið:
Til Einars Pálssonar á Húnkuböckum.
Til ansvars uppá bréf yðar af 4. þ.m.
þénar að viðkomandi Prófastr og Sýslu-
maðr eiga úr því að skera hvört Mar-
grét Ingimundsdóttir móðir Ólafar
Pálsdóttur hafi lögmætar örsakir eða
ecki til að standa á móti Hiónabandi
yðar og nefndnar Olafar. Þeir mier til-
sendu Vitnisburðir fylgja hier inn-
lagðer tilbaka. —
Því miður fyrir Einar Pálsson var Jón
prófastur Steingrímsson látinn fyrir
fjórum árum, því hann hefði áreiðan-
lega ger.t sitt til þess að rétta hér
hjálparhönd, enda skildi hann af eig-
in raun nauðþurftir sinna sóknarbarna
í kvennamálum ekki síður en öðrum.
En þó var bót í máli að Lýður sýslu-
maður Guðmundsson var enn í fullu
fjöri til þess að snúa niður hina mann-
ýgu tilvondandi tengdamóður Einars.
Lýður var m.a. frægur fyrir það, að
ganga í bindindi í heila viku, þar til
sm'alamaður hans fann fulla ámu rekna
á hans fjörur.
í gróandanum sumarið eftir, hinn 19.
júní, voru þau hjónaleysin gefin sam-
an. Með þeim var gert helmingafjár-
lag og morgungjöf var 14 Rd Croner.
Árið 1801 búa þau á Hólmi og eiga
tvo sonu, en þegar manntalið 1816 er
tekið, búa þau hjón í Hörgsdal, og eru
börn þeirra þar talin: Einar 22 ára, Ás-
grímur 17, Ólafur 9 og Ólöf 7.
Vandalítið væri að rekja niðja þeirra
hjóna, og ekki er ólíklegt, að ráðsnilld
og þrautsegju megi í því kyni finna, því
ekki svo litla dirfsku hefir á þeim
tímum þurft, fyrir einn bóndadreng,
að leita til hans Háæruverðugheita,
sjálfs ’biskupsins, náðugra úrræða og
úrlausnar, að hans hjónabands samfar-
ir mættu í Drottins nafni fá framgang,
eins og hann orðar það í bréfi sínu.
Skozkur sóknarprestur segir frá:
Sumum prestum er gjarnt á að bera
fram spurningar af prédikunarstólnum
til þess að halda söfnuðinum betur vak-
andi. Einum vina minna varð hált á
þess'U. Hann hafði haldið langa ræðu
um synd og fordæmingu, iðrun og náð.
Loks nam hann staðar og spurði út yfir
söfnuðinn: „Já, og hvað get ég svo sagt
meira?“ „Amen“, kvað við rödd svo
heyrðist um alla kirkjuna.
★
Annar prestur .hafði haldið ræðu um
dómsdag og hans óvænta tíma. Loks
spurði hann: „Hvaða dagur er á morg-
un?“ „Gjalddagi“, svaraði maður utar-
lega í kirkjunni, en því miður var prest-
urinn ekki nógu snarráður að henda
þetta á lofti, að þetta hefði hann ein-
mitt átt við, að gjalddaginn mikli gæti
hæglega verið á morgun.
★
I flestum kirkjum er samskotabauk-
ur borinn um meðal kirkjuges.ta,
kirkjustarfseminni til styrktar. Prestur
einn sagði í ræðu sinni: „Þegar ég lít
yfir þennan söfnuð, spyr ég sjálfan
mig: Hvar eru hinir fátæku? En þeg-
ar ég lít niður í samskotabaukinn, þá
spyr ég aftur á móti: Hvar eru hinir
ríku?“
★
Annar prestur hóf ræðu sína á þess-
lim orðum: „Ég reyni að hvetja þá fá-
tæku í þessari sókn til þess að sækja
kirkju, en þegar ég lít yfir samskotin,
þá dreg ég þá ályktun, að mér hafi
tekizt það“.
★
Harðasta prédikunin var á þessa leið:
„Það tillag, sem þér gefið, mínir elsk-
anlegu, myndi ekki nægja konunni
mlnni fyrir hatti eða mér fyrir nef-
tóbaki“.
★
Prestur einn bauð stórbónda heim
til sín eftir messu. Þeir fengu sér í glas
og tóku veðmál. Presturinn tapaði og
greiddi veðmálið, þrjú penný. „Þessu
hafið þér nælt úr samskotabauknum",
sagði bóndi og leit á peninginn. „Já,
þetta var heimskulega gert af mér“,
svaraði prestur, „eins og þér hefðuð
ekki þekkt aftur yðar eigið tillag".
★
Samskotabaukurinn hafði verið
borinn um kirkjuna og síðan afhentur
prestinum. Mjóróma barnsrödd hróp-
aði: „Pabbi, haltu nú einhverju eftir
fyrir sinkusinn á morgun".
Tvö skipströnd
Ekki er vogrekaheppnin enn búin að
yfirgefa Austurland. í nóvember rak í
Suður-Álftafirði fregatskip, sem menn
meina engelskt, hlaðið með_ timbri,
eik, greni og nokkuð af aski. Á þilfar-
inu fundust 4 menn dauðir, allir nakt-
k-, en ekki er getið um sýnilega áverka
á þeim. Sá 5. fannst niðri í skipinu
@1- og velklæddur og á honum nokkuð
af gull- og silfurpeningum, en hvorki
fundust þar vistir, kistiur eða klæði. Eru
menn því að geta til, að Tyrkjar eða
insurgentar munu rænt hafa það. Ann-
að skip rak nokkru síðar á Hnappa-
vallafjöru reka í Öræfum, og svo hlað-
ið með timibur. Það var briggskip,
mastralaust. Enginn var maður á því
og ekki heldur matur, eldsgögn, kistur
eða föt. Þetta skip fór út aftur, þegar
búið var að bjarga svo sem hálfum
farmi og hefur síðan rekið töluvert af
trjáviði austan með.
Þannig segist Geir Vidalín frá í bréfi
í m.arz 1818. Og Þorsteinn Tól minnt-
ist þessara at'burða í Ársminningu 1817
á þessa leið:
Með hálfyrði máls við fum
minnast virði í hendingum
í Álftafirði og Öræfum
upp sló byrðing haffærum.
Mastra-brokkar mundu þer
með tréstokkum hlaðnir tveir,
ítaflokkur fann ei meir
fémætt nokkuð gnaps við leir.
Enginn maður víst hér var
vetki staður næringar,
en fatnaður ýmsvegar
eins og þvaður hér og þar.
Eystra fundust fimm dauðir
fjórir mundu klæðlausir
rétt í sundur rotnaðir,
rífleg undur þykja mér.
Gátur ynkja menn á mis,
margt 'hvað styrkir smávegis
það muni Tyrkja magnað slys
mest illvirkja frá Túnis.
11. júni 1967
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 11