Lesbók Morgunblaðsins - 11.06.1967, Blaðsíða 12

rl'
RUSSELL
1 a 6 e
TEKNJSKA FDRENINGENS-I FINLAND FDRHANDL1NGAR

; Tíotalsmeíor djupa lager ov kisolgur
í - tömningar ov kiselalger (Diatomoe)
\ — wndor sjön Myvotn pó Island *kall
v nw wivinnas i índusfríell $kala> skriver
dipl.ing. KAI FINELl.
I Kieselgur anvands bi. a. som
á isolationsmedel, vid tillvorkning av
v dynamit samt i pappers-, glas- och
■\ fcirgindustrin.
KÍSILGÚRIÐNAÐUR
Á ÍSLANDI
Það er alkunnugt, að auðveld-
ara er að sjá hluti í réttu Ijósi
og dæma um mál og málefni, ef
staðið er utan við hring atburða-
rásarinnar.
í Ijósi þess eru þessar glefsur
úr grein finnsks verkfræðings,
dipl. ing. Kai Finells, þýddar og
birtar, en greinin birtist í finnska
tæknitímaritinu „Teknisk For-
um“ og heitir „Kisilgurindustri
pá Island“ — „Kísilgúriðnaður á
íslandi:
„Flestir vita, að íslendingar haja
hingaö til að mestu lifað á Jiski.
Það er e.t.v. ekki eins kunnugt, að
þjóðin hejur skilið, að útjlutning-
ur á óunnum jiski er ekki það
arðbœrasta. Núna t. d. jer 80%
aj síldinni í íslenzkar verksmiðjur.
Ýmis hraðjrystihús eiga jlökunar-
vélar, sem ajkasta allt upp í 1500
tonn jlaka á sólarhring. Það er
aðeins lítill hluti jisksins, sem
saltaður, jrystur eða þurrkaður
jlyzt í hráejnajormi út.
Þegar þetta œtti að kenna okk-
ur að líta ekki á hinn norræna
litla bróður sem strákhnokka, sem
maður klappar aðeins á kollinn.
Alþjóðlegar hagjræðiskýrslur um
hvað hver einstáklingur framleiðir
„per capita“ sýna að sjálfsögðu, að
U.S.A. jramleiðir mest, 3000 dali
á íbúa. Nœst þar á eftir kemur —
sumpart lítið fyrir því hajt — olíu-
landið Kuwait, en hið þriðja í röð-
inni er hin krajtmikla „maura-
þúja“ Svíþjóð.
En í jjórða sœti — einnig í 3000
dala jlokknum er þsland langt á
undan Frakklandi, Sviss og hinum
þrem norrœnu löndum, þrátt jyrir
þáð, að hin einu virkilega mikil-
vægu náttúruauðœji íslands,
vatnsajlið, er aðeins virkjað að
mjög litlu leyti.
Vegna tœknilegrar hagrœðingar
þarfnast jiskveiðarnar ekki eins
mikils aj jólki og áður. Landbún-
aðinum hefur vissulega einnig vax-
ið fiskur um hrygg og traktorarn-
ir haja alveg yjirtekið hlutverk
hestanna. Hinir snotru, smávöxnu,
íslenzku „faxar“ eru þess vegna
núna aðeins notaðir sem reiðhest-
ar á erjiðum vegum — og til að
skemmta túristum.
Eins og alls staðar í heiminum,
hefur snöggur flótti úr sveitun-
um til borga orðið og gert kleift, að
marghliða smáiðnaður hefur ris-
ið upp, sem að sjálfsögðu hejur að
mestu orðið að jramleiða jyrir inn-
lendan markað.
Fyrsta flokks húsgögn, vinnuföt
jyrir svalt loftslag ásamt ullar- og
skinnvöru eru góð útjlutnings-
vara, sem bœði með tilliti til verðs
og sérstáklega gæða stendur sig
vel, austan og vestan hajs.
Þungaiðnaður byggist í dag að
tálsverðu leyti á stálskipasmíði
jyrir eigin þarjir. Stærsta skip, sem
hingað til hejur verið byggt á ils-
landi, er jyrsta jlokks stálskip, 384
brúttótonn.
Álverksmiðjuna, sem nú er
verið að hefja byggingu á á
Suður-íslandi, hef ég áður minnzt
á í greinarkornum mínum, en 13.
ágúst s.l. steig ísland ennþá eitt
skrej í átt til meiri þungaiðnaðar.
Það var í sambandi við námuiðnað
á Norðurlandi, aðeins 80 km frá
heimskautsbaug og 45 km frá
næsta hajnarbæ, Húsavík. hlenzka
ríkisstjórnin gerði nefnilega samn-
ing við eitt stærsta jyrirtæki heims
í kísilgúrframleiðslu — John-
Manville Corporation í U.S.A. —
vegna úrvinnslu og sölu kísilgúrs í
stórum stíl frá námunum í Mý-
vatni, sem er aðeins 50 km jyrir
austan næst stœrsta bæ íslands,
Akureyri.
Það hejir þegar í marga mánuði
verið unnið að jramkvœmdunum
í Mývatnssveitinni, og sömuleiðis
að virkjunarframkvœmdum við
Búrjell vegna Álverksmiðjunnar.
Það eru einnig til áætlanir um
aðra álverksmiðju, og munu því
burðarviðir íslenzks atvinnulífs
þola stórt álag í nánustu framtíð.“
Þessi grein hins jinnska verk-
jræðings birtist í Finnlandi í nóv-
ember s.l.
Framhald af bls. 7
árin dvaldi hann þrjá mánuði á surnri
hverju hjá frænda sdnum, Rollo, og
gekk þá jafnan heim til þessara vina
sinna en vegalengdin var rúmir sex
kílómetrar. Hann mætti þar í morgun-
verð og dvaldi til kvöldverðar, en eftir
kvöldverðinn voru kyntir eldax í skóg-
inum og sungnir negrasöngvar, sem á
þessum tíma voru óþekktir í Englandi.
„ . . . með hverju ári sem leið varð
ég hændari að Alys ....... í mínum
augum bjó hún yfir einlægum góðleik,
sem ég sjálfur bar í brjósti, en var laus
við mont og hleypidóma .... Ég velti
fyrir mér, hvort hún myndi haldast
ógefin, þar til ég sjálfur yrði fuJlveðja
en hún var fimm árum eldri en ég.
Mér fannst það ekki líklegt, en ég varð
sífellt ákveðnari í að ef hún biði, skyldi
ég biðja hennar. •
E

g varð fullveðja í maí 1893 og
frá þeirri stundu breyttist samband mitt
við 'hana og varð eittihvað annað og
meira en fjarlæg aðdáun. 1 júní tók ég
stærðfræðipróf með láði .... Ég eyddi
ekki lengur sumrunum í Haslemere,
vegna þess að Agatha frænka kom
ekki skapi við seinni konu Rollos
frænda, en þann 13. sept. hélt ég til
Föstudagshæðar og hugðist dvelja þar
í tvo daga. Það var hlýtt í veðri og
sólgylltur dagur, stafalogn og í morg-
unsárið lá mistur yfir dalnum.
Við Alys komum okkur saman um
að taka okkur morgungöngu áður en
etinn væri morgunverður. Við héldum
af stað og hvíldum okkur á bekk í
beykiskógi á hæðinni, og staðurinn
bjó yfir óvenjulegii. fegurð með út-
sýn til allra átta milli trjánna. Dögg var
enn á og morgunloftið tært og ég fór að
hugsa um, að máski væri hamingju að
finna í mannlegu lífi. Feimnin hindraði
mig samt sem áður í að tjá tilfinn-
ingar mínar þama sem við sátum í
skóginum. >að var síðan fyrst að lokn-
um morgunverði, að ég lét til skarar
skríða að bera fram bónorðið, eins og
venja var á þessum árum. Mér var ekki
rótt í sinni og var vandræðalegur fram
úr hófi. Mér var hvorki játað né neit-
að. Mér hugkvæmdist ekki að taka hönd
'hennar og kyssa hana. Við ákváðum að
halda áfram að hittast og skrifast ó en
láta síðan tímann leysa það, hvernig
málin skipuðust.
Bónorðið fór fram utan dyra, en þeg-
ar við loks fórum inn til að borða há-
degisverð, beið hennar bréf .... þar
sem henni var boðið að koma til heims-
sýningarinnar í Chicago og taka þátt
í að prédika bindindi, en það var talið
að Bandaríkjamenn ættu ekki nóg af
þeirri dyggð í þá daga. Alys hafði tekið
að erfðum frá móður sinni ákafa trú á
algert bindindi og varð mjög á lofti yfir
þesisu boði. Hún las boðsbréfið sigrihrós-
andi og ákvað ljómandi af áhuga að
þiggja það, en mér fannst ég minnka
allur meðan á þessu stóð, þar sem þetta
þýddi nokkurra mánaða fjarveru og
máski var þetta upphaf sfcemmtilegs
lífsstarfs.
Þegar ég >om heim, sagði ég fólkinu
mínu, hvað 'í bígerð væri, og það brást
við samkvæmt viðurkenndum spilaregl-
um. Það sagði, að konan væri engin
„dama“, barnaræningi, lægri stéttar
ævintýrakona, brögðótt kvendi, sem
notaði sér reynsluleysi mitt, manneskja
sem bæri. engar göfugar tilfinningar í
brjósti og myndi ruddaskapur hennar
valda mér skömm.
Ég hafði erft 20 þúsund sterlingspund
eftir föður minn, og gaf engan gaium
að því, sem fjölskylda min sagði. Sam-
band mitt og fjölskyldu minnar varð
mjög þvingað og héizt þannig, þar til
ég var kvæntur. Þegar ég hafði að fullu
lokið stærðfræðinámi mínu við háskól-
ann, gaf Alys formlegt jáyrði sitt til
giftingarinnar. Fjölskylda mín hafði
aldrei lagt árar í bát við að hindra
giftingu okkar, en nú fannst henni, að
það dygði ekki lengur andófið eitt. Hún.
hafði ekkert bolmagn til að hindra gerð-
ir mínar, og áhrif hennar á Alys voru
vitaskuld engin. Samt sem áður fann
fjölskylda mín vopn, sem nærri hafði
dugað henni til sigurs.“
G amli heimilislæknirinn, alvar-
lega þenkjandi Skoti með kjálkaskegg,
tók til að segja Bertrand frá ýmsu um
fjölskyldu hans, en margt af því hafði
Bertrand haft óljósar sagnir um, eins
og það, að William frændi hans hefði
verið vitskertur, að það hefði orðið að
slíta trúlofun Agötu frænfcu vegna geð-
veilu, og faðir hans hefði þjáðst af
flogaveiki („sem ég dreg nú í efa að
hafi verið rétt sjúkdómsgreining")
Alys átti einnig frænda, sem var dá-
lítið undarlegur, og nú var hamrað á
því, að hjónaband Bertrands og Alys
væri algert ógæfufyrirtæki og það
kæmi ekfci til greina, að þau gætu af
sér böm. Sú röksemd, að þeim mætti
ekki fæðast böm, kom ilia við Bertrand,
því að hann langaði einmitt til að eign-
ast börn. Hann vildi því slíta trúlofun-
inni, en Alys var á annarri skoðun og
taldi þetta síður en svo ókost; hún
óskaði ekki eftir börnum.
Þau lýstu því þá yfir, að þau hygð-
ust giftast, en myndu forðast barneign-
ir. Það fyllti fjölskylduna mikilli skelf-
ingu. Getnaðarvarnir voru í augum fjöl-
skyldunnar hræðileg tæki og læknirinn
sagði Bertrand að verjur væru stór-
hættulegar og yllu imdantekningarlaust
skemmdum á líffærum.
Hér fór sem oftar, að góð meining
litla gerir stoð, og er skemmst af því
að segja, að allar tilraunir fjölskyld-
unnar komu fyrir ekki, og þau áttust
Bertrand pg Alys. Alys hafði verið al-
in upp við þá skoðun, „eins og flestar
amerískar konur á þessum tima, að líta
á kynlífið sem dýrslega 'hvöt, sem allaæ
konur ættu að hafa skömm á, og þessi
ruddalega fýsn mannsins væri megin-
orsök misheppnaðra hjónabanda. Hún
leit því þannig á, að samfarir hjóna
væru því aðeins réttlætanlegar, að þau
hygðust eignast börn. Þar sem við höfð-
um nú ákveðið að eignast ekki börn
saman, varð hún að endunskoða af-
stöðu sína á þessu efni.....“
Þó að þau hjón hefðu hvorugt nokkra
reynslu í þeim þætti hjónalífsins, sem
gerist í svefnherberginu, segir Bertrand
að það hafi ekki valdið þeim vandræð-
um, eins og oft er talað um að hendi
reynslulítil brúðhjón. Þau skopuðust að
fyrstu mistökunum. Hins vegar segir
Bertrand frá þeirri reynslu sinni, að
eitt sinn , þrem vikum eftir giftingu
þeirra hjóna, þegar hann lá þreyttur
við hlið konu sinnar eftir að hafa kennt
hennar, þá fannst honum hann hata hana
og hann undraðist, að hann skyldi hafa
kvænzt henni. Þessi tilfinning átti sér
þó ekki lengri aldur en sem nam ferð-
inni milli Amsterdam og Berlínar og
ásótti hann aldrei síðan.
Niðurlag í næsta blaði.
MYNDLIST
Framhald af bls. 9
Englendinga, og George Washington
hafði oft bækistöðvar sínar þar. Bærinn
er indæll með gömlum húsum og sum-
ar múrsteinsgötumar hafa verið látnar
halda sér. Hann er líka listamannabær;
þar eru bæði vinnustofur listamanna og
sýningasalir. í götunni okkar em þrír
salir, næstum hlið við hlið. Við höf-
um stöðugar sýningar í þessu húsnæðL
Þar er sýnt eftir einn félagsmann í einu
og svo höfum við eina eða tvær sam-
sýningar á ári. Við réðum konu til að
sjá um salinn; hún fær efckert kaup, en
12 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
11. júní 1967