Lesbók Morgunblaðsins - 18.06.1967, Blaðsíða 13

rússneska, eru langt frá því að vera full-
komnar, en þær gegna samt sínu hlut-
verki.
Leit að fullkomleika og auðveldleika
er til tjóns fyrir alþjóðatungumálið,
en greiðir ekki götu þess. Hún er það
sem höggið hefur stór skörð í raðir
þeirra, er gefið hafa alvarlegan gaum
að vandamálinu, og klofið þær í stríð-
andi hópa, sem unnið hafa að verkefn-
um sínum hver í bág við annan. Það
sem heimurinn þarfnast er ekki full-
komið eða auðvelt heimsmál, það er að-
eins eitt heimsmál.
RUSSELL
Framhald af bls. 7.
fann ég nú hvernig dulkynjuð fegurðar-
tilfinning greip mig áisamt einlægum
áhuga á börnum.
Þetta dulkynjaða innsæi, sem mér
fannst sjálfum ég búa yfir, hefur síðan
löngu horfið mér og skilgreiningarþörf-
in hefur tekið sér bólfestu með mér á
ný, en sumt af því, sem mér fannst ég
skynja eða sjá á þessari stundu, hefur
síðan fylgt mér alla tíð, og orsakaði af-
stöðu mína til fyrra heimsstríðsins;
einnig hefur haldizt áhugi minn fyrir
börnum og áhugaleysi mitt gagnvart
minniháttar ógæfu ýmiskonar, og af-
staða mín til mannanna hefur aldrei
orðið söm og áður.“
B ertrand tekur nú aftur til við
stærðfræðilegar ályktanir sínar sem
seinna leiddu til bókar, er hét
„Principia Mathematica“, sem Bertrand
gaf út í félagi við vin sinn og fyrrum
kennara, Whitehead, og tók Bertrand
til við þessa bók, þegar hann taldi sig
hafa lokið við „Grundvallaratriði stærð-
fræðinnar", en hann hafði ekki aldeil-,
is bitið úr nálinni.
„Ég hélt að verkinu væri svo gott
sem lokið, en í maí varð ég fyrir and-
legu áfalli, ekki ósvipuðu hinu fyrra
þetta ár á tilfinningasviðinu. Cantor
sannaði, að það væri ekki um neina
stærstu tölu að ræða, en mér skildist,
að summa allra hluta í veröldinni hlyti
að vera stærsta hugsanlega talan.
í fyrstu fannst mér, að ég myndi
fljótlega ráða niðurlögum þeirrar mót-
setningar, sem þarna vaknaði upp, hér
væri kannski aðeins um smávægilega
rökvillu að ræða.
Það rann samt smám saman upp fyrir
mér, að svo var ekki. Burial-Forti hafði
þegar uppgötvað álíka mótsögn og slíka
mótsögn er hægt að mynda t. d. með
því að fá manni blað, þar sem á er
ritað:
„Fullyrðingin hinum megin á þessu
blaði er röng“. Maðurinn snýr síðan
blaðinu við og þar er þá einnig ritað:
„Fullyrðingin hinum megin á þessu
blaði er röng“.
Nú gæti það virzt, sem það sæmdi
ekki fullorðnum manni að glíma við
jafn algengar mótsagnir og þessa, en
hvað átti ég að gera; hér var ekki allt
eins og það átti að vera, fyrst menn
hlutu að hnjóta um slíkar mótsagnir
með því að beita venjulegum for-
sendum. Það skipti því ekki máli, hvort
um algengt eða óalgengt fyrirbæri
værí að ræða; þetta var hólmgöngu-
áskorun.
Ég hélt lengst af árinu 1901, að
lausnin væri auðfundin, en við lok þess
árs var ég kominn á þá skoðun, að hún
væri mikið verk. Ég ákvað því að
Ijúka við „Grundvallaratriði stærðfræð-
innar“ og láta lausnina á þessu eiga sig
í bili.
Um haustið fórum við hjónin til
Cambridge og þar hélt ég fyrirlestra,
sem að efni til byggðust á „Principia
Mathematica", en hafði þá ekki fundið
neina aðferð til að eyða mótsögninni.
Af gömltun blöðmn
l\feðal farþeganna með Skálholti
1907 var Jóhannes Jósepsson glímu-
kappi frá Akureyri, og einnig Jón
Helgason fimleikamaður, síðar íþrótta-
kennari í Rússlandi og heildsali í Kaup-'
mannahöfn. Jóhannes leit ekki á okkur
strákana frekar en við værum hundar,
mér fannst hann hrokalegur, og hefir
alltaf verið illa við hann síðan.
Þó fór ég í Iðnó og hortfði á Jóhannes
glíma grísk-rómverska glímu við Óskar
Flaaten, heljar mikinn norskan bolta,
sem sýndi hér með A. Hammer fim-
leikamanni, kattliðugum ápaketti, sem
gerði alls konar kúnstir. Og Jóhannes
stóð sig vel, því verður ekki neitað, og
það var gott vegna okkar göfugu þjóð-
ar, sem er af konungum komin, en ekki
vegna Jóhannesar. Eftir sýninguna sagði
kona, að sér fyndist dónaskapur af Jó-
hannesi Jósepssyni að ganga berlærað-
ur til rómversk-katólskrar glímu, sem
þótti vel sagt. En mikið var ég feginn
er ég frétti síðar, að Jóhannes hefði
legið í konungsglímunni á Þingvöllum.
Honum var það mátulegt.
Jón Helgason var eftir því ljúfmenni,
sem Jóhannes var hrokalegur. Ég bar
mikla virðingu fyrir honum, og hefir
alltaf þótt vænt um hann. Eftir 1920
kom hann hingað örsnauður farandsali.
Þá keypti ég af honum ómerkilegt skran
fyrir um 8 þúsund danskar krónur. Ég
hefði ekki keypt af Jóhannesi, en þá
var ég mattadór.
Og svo var það 1912, er ég var tvítug-
ur. Ég var þá ríkur, átti 5 krónur og
keypti flösku af brennivíni, beztu tegund
hjá Bensa Þór.
E g bauð pabba inn á Norðurpól-
inn, þar seldi gamli Ásgeir kaffi
og gaf snafs, eins og á vertshúsinu á
Hvammstanga. Þetta var á sunnudags-
morgni og talsvert margir viðskiptavin-
ir að drekka kaffi. En þeir voru allir
með húfuna fyrir andlitinu, svo þeir
þekktust ekki. Okkur langaði ekki í
kaffi, en hvísluðum, að við vildum
viskí, og var þá boðið inn í stofu. Ás-
geir gamli var bezti karl, þó hann hefði
sína galla, ég er viss um að ég hitti
hann hjá sankti Pétri. Þá sá ég fyrst
blessaðan forsetann, og leizt strax illa
á hann. Hann var þá stúdent, og leit á
mig með ógnar fyrirlitningu, rétt eins
og ég væri einhver ómerkileg persóna.
Ég segi það satt, að mér hefir alltaf
verið illa við hann síðan, þó hann hafi
aldrei gert mér neitt illt.
En góðum mönnum man ég líka eftir,
sem litu þóknanlega á smæð mína. Og
þá man ég fyrstan Odd Hermannsson
skrifstofustjóra. Við höfðum fengið tals-
vert af lakkris innfluttum frá London,
gæðavöru, sem stóð til að tollafgreiða
sem brjóstsykur. En þá var verðið alltof
hátt, og því var ég sendur með reikn-
ingana og átti að skýra málið. Ég hitti
Odd Hermannsson og var hræddur við
hann, og svo var um fleiri. En hann
hlustaði kurteis á skýringar mínar og
reyndi að skilja þær, að hátollaður
lakkrís væri ekki seljanlegur, þetta væri
frekar matur en sælgæti. En þá ruddist
helvízkur heildsali fram hjá mér, og
krafðist með frekju tollafgreiðslu vafa-
samrar vöru. Oddur svaraði honum fyrst
kurteislega, en hinn espaðist því meir.
Þá reigðist Oddur við, hvessti á hann
augun og sagði: „Þér skuluð ekki vera
að koma og gera kröfur, yðar málstaður
er ekki svo góður.“ En ólukkans heild-
salinn fór tvöfaldur út.
Ég skalf af hræðslu, hélt að heiftin
myndi bitna á mér, en Oddur sneri sér
að mér brosandi, og hélt áfram að hlusta
á mig. Og mínar skýringar sigruðu, enda
voru þær gáfulegar. Mér hefir alltaf
þótt vænt um Odd síðan, hann var ein-
stakt ljúfmenni þar sem annars vegar
var smæð, og fákænir áttu í hlut. En
hann var drembilegur á velli, og gat
orðið byrstur á brúnina.
Hannes Jónsson.

Nú verður uuðvelt uð komust í gott skup
M,
. annkynið stendur á tíma-
mótum. Á næstunni mun hin lækn-
isfrœðilega rannsóknarnefnd birta
niðurstöður sínar varðandi fimm
ára svæðistilraunir með EMC —
Electroencephalographic Mood
Controller ( eða rafeindageðstjórn-
artœkið á vanmáttugri islenzku).
Niðurstöðurnar eru nánast sagt
geigvœnlegar í öllu sínu veldi.
Læknisfrœðin hefur náð ótrú-
legum árangri í meðferð hjarta-
sjúkdóma, geðklofa, bronchitis auk
hins almenna kvefs. Hjarta, lungu,
lifur, nýru og adrenalinkirtla er
öll hœgt að endurnýja. Dánartalan
hefur lœkkað óðfluga, sumpart
vegna þessara framfara en einnig
vegna nýrra lyfja sem tefja fram-
gang ellinnar: Aldrei hefur fólk
verið betur varið fyrir líkamlegum
sjúkdómum. Samt eru alltaf ein-
hverjir kvillar á ferðinni
Sjúkrahús og hjúkrunarheimili
eru troðfull af sjúklingum. Þar að
auki úir og grúir af sálsjúku og
taugaveikluðu fólki. Það eru fórn-
arlömb hins mikla allsherjarkvilla
nútímans: leiðindanna. Meginþorri
fólks er hundleiður á lífi sínu; það
skortir þá örvun og spenning sem
því er nauðsynlegt til að halda
andlegri heilsu.
» ið vitum að frá sjónarmiði
taugasjúkdómafræðinnar byggist
hamingja einstaklingsins á jafn-
vœgi í sameining gerhvata á viss-
um svœðum undir heiláberkinum.
Sú sameining á sér ýmsar orsakir
og eru örvandi áhrif frá umhverf-
inu sú helzta þeirra. Andlegt þol-
gœði byggist á erfðaeigindum og
er einstaklingsbundið. Of mikil eða
lítil taugaáreynsla raskar jafnvæg-
inu og afleiðingin gerir vart við
sig sem þunglyndi, kvíði, sljóleiki
eða almennur leiði og óánœgja.
EMC vinnur á mjög einfaldan
hátt. Smágert transistortæki tekur
upp og greinir heilabylgjur og sýn-
ir jafnvægisástand gerhvatanna.
Síðan er ekkert auðveldara en að
skipta frá móttöku til sendingar
og örva með rafmagni þau svæði,
sem skortir gerhvata. Hver sá sem
ber EMC tæki getur hvenær sem
er mœlt sálrænt ástand sitt og um-
breytt tilfinningum sínum og geðs-
lagi eftir þörfum með því að snúa
skífunni. Sé einhver í slæmu skapi
getur hann ger.t sjálfan sig kátan
á fáeinum mínútum. Á hinn bóginn
er hœgt að bœla niður kátínuna og
gera úr henni svartasta drunga.
EMC er ekki stærra en arm-
bandsúr og afar auðvelt í meðför-
um. Meðan á tilraununum stóð voru
10.000 manns, sem allir bjuggu á
sömu slóðum, fengin EMC tœki sem
þeir báru á sér allt frá einu ári upp
í fimm ár. Þegar fólkið hafði vanizt
tœkinu, varð það hamingjusamara
en það hafði nokkru sinni verið
áður. Það varð glaðlynt og bjart-
sýnt, fullt af óþrjótandi starfsorku
og þurfti aðeins þriðja hluta þess
svefns sem áður nœgði.
Einn hópur manna sem tœkið
hefur sérstaklega komið að gagni
er sá, sem áður var skilgreindur
sem „ónógur sjálfum sér“. Og svo
kann að fara að EMC útrými eitur-
lyfjanotkuninni, sem alltaf virðist
fara í vöxt, einkum meðal ung-
linga.
1 œðingalœknirinn Dr. Owen
Smith vakti athygli á heilbrigði
barna þeirra kvenna sem báru EMC
tœki. Við fœðingu virtust þau hafa
andlegan þroska á við þriggja mán-
aða gömul börn. Þetta er í sam-
rœmi við ríkjandi hugmyndir um
áhrif hins andlega ástands mæðr-
anna á þroska hinna ófœddu barna.
Svo sem áður er sagt er hœgt
að framleiða þunglyndi með því
að snúa skífu tœkisins í öfuga átt.
Þetta hefur reynzt lögreglunni á
tilraunasvœðinu mjög gagnlegt við
yfirheyrslur afbrotamanna. Ekki
þarf að fjölyrða um hœttur þær
sem i þessu eru fólgnar fyrir ein-
staklinginn i þjóðfélagi með síauk-
in opinber afskipti. Hafa verður í
huga þá staðreynd að sérhver upp-
finning sem gerð er til aukins vel-
farnaðar hefur jafnhliða notagildi
til illverka. Þetta er sá Gordions-
hnútur sem læknavísindin munu
aldrei geta leyst.
18. júní 1967
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 13