Lesbók Morgunblaðsins - 25.06.1967, Síða 13
arstarfa, sagði liann, yrði framkvæmda-
stjórinn að taka sjálfstæðar ákvarðan-
ir, bæði embættislegar og stjórnmála-
legar, en það væru einmitt slíkar
ákvarðanir, sem væru aðaluppistaðan í
starfi hans sem framkvæmdastjóra. Til-
raun kommúnista og Frakka til að halda
starfi framkvæmdastjórans í spenni-
treyju vax örugglega meginástæða þess
að U Thant ætlaði ekki að gefa kost
á sér til næsta kjörtímabils.
Af þessu hlýtur að vera Ijóst, að um
það eru mjög skiptar skoðanir, í hverju
starf framkvæmd-astjóra Sameinuðu
þjóðanna sé fólgið.
Álit Rússa hefur alltaf verið og er
enn, að framkvæmdastjórastaðan sé ein-
ungis stjórnarlegs eðlis og að honum
beri aðeins að framkvæma fyrri ákvarð-
anir Öryggisráðsins og Allsherjarþings-
ins. Sérstaklega megi hann ekki taka
neinar þær ákvarðanir, sem varði frið
og öryggi í heiminum, án þess að hafa
til þess heimild frá Öryggisráðinu.
Þetta er í fullu samræmi við þrákelkni
Rússa viðvíkjandi kostnaðinum við að
halda uppi frdði. Þeir halda því fram,
að Öryggisráðið eitt geti tekið ákvarð-
anir í þeim efnum, en Allsherjarþingið
alls ekki.
Skoðun Frakka virðist vera mjög
svipuð, jafnvel þátt Frakkar, sem voru
mjög andvígir hinum „ólöglegu afskipt-
um“ Sameinuðu þjóðanna og fram-
kvæmdastjórans af deilum í Alsír og í
Kongó, væru samþykkir framkvæmdum
samtakanna í Dóminíska lýðveldinu —
íhlutun sem að áliti Bandaríkjanna og
Suður-Ameríkubúa var ónauðsynleg og
skaðleg, en sem reynslan sýndi að varð
til góðs.
Bandaríkjastjórn er yfirleitt hlynnt
því, að framkvæmdastjóri Sameinuðu
þjóðanna hafi sterka aðstöðu innan sam-
takanna. Hann á að vera í aðstöðu til
að taka mikilvægar og sjálfstæðar
ákvarðanir, sérstaklega þegar aðgerðar-
leysi og þrátefli Öryggisráðsins og Alls-
herjarþingsins hafa skapað algjöra
stöðnun. Áhugi Bandarikjamanna hefu-r
samt dofnað, þegar framkvæmdirnar
hafa leitt vandræði yfir þá sjálfa, t. d.
hefur stjórnin í Hvíta húsinu ekki haft
mikinn áhuga á eftirlitsmönnum U
Thants í Dóminíska lýðveldinu né hin-
um einhliða, að því er snýr að Banda-
iríkjunum, tillögum hans um frdð í Víet-
nam.
Sannleikurinn er sá, að afstaða hverr-
ar ríkisstjórnar gagnvart framkvæmda-
stjóraembættinu mun alltaf vera háð
því, hvað sá, sem embættið hefur með
höndum, gerir og á hvern hátt það
áhrærir það, sem stjórnir aðildarland-
anna álíta vera hagsmuni sína. En að
sjálfsögðu er það mikið áhugamál allra
ríkisstjórna, að framkvæmdastjóraemb-
ættið sé skipað manni, sem sé álíka
heilsteyptur, hlutlaus og sjálfstæður í
skoðunum og U Thant. Vilja ríkisstjórn-
ir aðildarríkjanna gera allt til þess að
stuðla að því, að U Thant verði áfram
í embætti, eftir að augljóst er orðið,
hvílíkar deilur mundu rísa, ef velja
þyrfti annan mann í framkvæmdastjóra-
starfið.
AF CÖMLUM BLÖDUM
Framhald af bls. 8
þeir kostuðu 2,50 krónur. Gamlir menn
höfðu að sem atvinnu að skera tóbak.
tækin voru tóbaksfjöl úr eik og tóbaks-
jórn, sem var boginn 'hnífur, flugbeitt-
or, með tveim tréhandföngum. Svo var
tóbakið nuddað vel og lengi í eltum
hrútspungum. „f Austurbænum bjó
hann, í Vesturbænum dó hann, og til
marks um það hver iðjumaður hann
var, skar hann tóbak fram í dauðann, og
nuddaði punginn fram í andlátið“, segir
I líkræðunni, skáldskap Hafliða gamla.
Munntóbak, sem ýmist var kallað
rulla eða skro, var talsvert selt. Það
voru skorur í brúninni á tóbaksskúff-
unni, sem selt var eftir, 5, 10 og 25
aura mál. Pundsbitar voru sjaldan
keyptir, helzt af sjómönnum og bænd-
um. Reyktóbak var lítið keypt, það var
í smábréfum, vindlar voru óhófsvara,
en sígarettur keyptu helzt stálpaðir
strákar, sem voru að læra að reykja,
og þá helzt Capstan. En það var fyrir-
mennskia að reykja Three Castles-sígar-
ettur, því þá urðu puttarnir heiðgulir.
En þær voru eitraður óþverri, sem
manni værð illt af.
E g var að enda við að selja manni
neftóbak fyrir 25 aura og var að kjafta
við hann, þegar Laxdals-Manga kom inn
í búðina og bað um kaffi fyrir 25 aura.
Ég afgreiddi hana óðar og hún fór út úr
dyrunum, en kom óðar aftur. „Það er
eitthvert feil hjá þér, Hannes, þetta er
svo lítið“, sagði gamla konan. Ég sá
að þetta var rétt, það var aðeins hung-
urlús neðan í bréfinu, sem ég fyllti.
„Það er eitthvert kjánabragð að kaff-
inu, Hannes“, sagði Manga við mig dag-
inn eftir, og kom aftur með bréfið. Ég
tók við því og þefaði af kaffinu, það
angaði af tóbákslykt. Ég hafði fyrst lát-
ið tóbak og bætt þar á kaffi, og
Manga drukkið af blöndunni. Ég skipti
óðar, talaði afsakandi við gömlu kon-
una, en minntist ekkert á mistök mín.
Laxdals-Manga var stór og stórskorin,
hún klæddi sig í hver fötin utan yfir
önnur og notaði skó nr. 44. Hún var fá-
tæk í anda, en framfærin og ófeimin,
ávarpaði þá, sem hún mætti. „Hvað
heitir maðurinn þinn?“ spurði hún
mömmu. „Ég á engan mann“, svaraði
mamma. „Á, áttu engan mann, og grey
skinnið“, sagði Manga.
Eitt af láni mínu í lífinu hefir verið
það, að smælingjar, fátæklingar og um-
komuleysingjar hafa komið fram við
mig eins og bróður. Ég hefi reynt að
sýna öllum kurteisi, gerá engan mun á
mönnum. Það borgar sig, því öll hitt-
umst við aftur og þá öll jafn smá eða
stó-r, eftir því sem matið verður.
Einn vinur minn var Jensína í Hern-
um. Hún var lítil, gömul kona, fátæ-k í
anda og fátæk á fé, en þó sæl og
ánægð, hrekklaus sál í vanmegna lík-
ama. Sólskinsstundirnar hennar voru
samkomurnar í Hjálpræðishernum, og
það brást va-rla, að hún kæmi við í
búðinni í heimleiðinni. Hún Ijómaði af
fögnuði yfir dýrð Guðs, sagðist vera
í Himnaríki.
RÓBERT ARNFINNSSON
Framhald af bls. 7
þjóðsögurnar og Davíð Stefánsson.
Djöfullinn í Hornakóralnum k-emur
-upp úr jörðinni í sinni hefðbundnu
mynd, með horn og hóf og kviknak-
inn, biður að vísu um nærbuxur
áður en hann lætur sjá sig, en
hann er fljótur að samlagast nútím-
anum, klæðist nútímafatnaði, heimt-
ar allt það bezta og reykir vindla, og
það eigum við sameiginlegt, djöfull-
inn og ég, að báðum þykja okkur
góðir vindlar.
— Nú er skammt síðan hætt var
sýningum á Marat/Sade. Var ekki
hlutverk Sade nokkuð erfið raun?
— Það var erfið sýning og erfitt
hlutverk.
— Varstu sjálfur ánægður með
sýninguna?
— Leikstjórinn veit sjálfur, að ég
var ekki alltof ánægður með vinnu-
brögðin þar. Ég var ákaflega ánægð-
ur með uppfærsluna á Ó, þetta er
indælt stríð, en varð fyrir því meiri
vonbrigðum með Marat/Sade. Um-
ræður þeir-ra Marats og S-ades, sem
áttu að koma til skila boðskap höf-
undarins og eru þannig tvímælalaust
þungamiðja verksins, voru undan-
tekningarlítið truflaðar með ein-
hverjum ofleik annarra eða ólátum;
það va-r óhjákvæmilegt, að slík ólæti
heils hóps af fólki drægi alla athygli
frá því sem var að gerast hvert
sinn; geðsjúklingarnir ærsluðust of
Framhald á bls. 14
Það hefur lengi valdið mönnum
gremju, þegar loftið lekur úr bíldekkj-
unum, og allar tiiraunir til þess að búa
til dekk sem ekki springa, hafa til þessa
verið árangurslausar. Það reynist ekk-
ert jafnast á við það að hafa loft í
dekkjunum og meðan svo er, þarf ekki
annað en einn nagla ti! þess að bíll-
inn liggi á felgunni. Það er ekki sízt
kvenþjóðinni, sem vex það í augum að
þurfa að skipta um dekk og þær sem
eru alveg hjálparvana í þessum efnum,
bíða þangað til karlmann ber að.
Nú hafa Fransmenn komið til hjálp-
ar í þessum efnum, með lítið hjól úr
massífu gúmmíi, sem komið er fyrir
innan við aðaldekkið. Þetta varahjól er
lítið stærra að ummáli en reiðhjóladekk,
en svo sterkt að það þolir vel að bera
bílinn að næsta viðgerðarstað.
Á myndinni sjáum við björgnnarbát
sem hefur hvolft, en er í þann veginn
að koma sér sjálfur á réttan kjöl aftur.
Uppfinningin er brezk og er á þann
veg, að tanki, sem inniheldur rúmlega
tvö tonn af vatni, er komið fyrir milli
vélanna, en þær eru tvær. Þegar bát-
urinn leggst á hliðina, fer sjálfvirkur
útbúnaður í gang, og dælir vatninu í
tóman tank, á þeirri hliðinni sem upp
snýr. Þannig réttir báturinn sig sjálf-
krafa við.
Þeir sem búa í timburhúsum geta
nú sofið rólegir vegna eldhættunnar,
því fundið hefur verið upp tæki til að
gera viðvart um aðsteðjandi eldsvoða.
Tækið er mjög fyrirferðarlítið og er
sett í samband við rafmagn á venjuleg-
an hátt. Það byggist á því að hávær
bjalla fer í gang um leið og hitastigið
í herberginu, þar sem tækinu hefur
verið komið fyrir, fer fram úr ákveðnu
marki. Tækið kostar í Bandaríkjunum
um 3000 kr. Sýnist vera að þama sé
þarfiegt öryggistæki til notkunar f
gömlum timburhúsum, sem geta fuðrað
upp á ótrúlega skömmum tíma.
Eins og allir vanir ökumenn vita, er ekki ráðlegt að láta það eitt duga, að
líta sem snöggvast í baksýnisspegilinn og flytja sig því næst yfir á næstu akJ
rein. Gætinn ökumaður lítur einnig um öxl til að vera öruggur, en á sumum
bílum eru póstamir þannig, einkum að aftan, að útsýni er verulega hindraði
Það getur verið nógu erfitt að sjá Itíinn bíl, sem er kominn rétt upp að hliðinni.
Menn hafa látið sér detta í hug að þetta væri e.t.v. leyst i framtíðinni með þvi að
notfæra sér sjónvarpstæknina. Einhversstaðar í bílnum yrði komið fyrir mynda-
vél, sem hefði gott útsýni aftur með báðum hliðum bílsins, og síðan gæti öku-
maðurinn séð á sjónvarpsskermi í mælaborðinu, það sem í kringum hann er.
En nú liafa nokkrir Bretar fundið miklu einfaldari lausn á þessu máli; lausn
sem sýnist gefa góðan árangur. Áhaldið heitir Supaseope og er gert af fimm
speglum, sem er komið fyrir ofanvert við framrúðuna og taka við hver af öðrum
þannig aö ökumaðurinn, sem í þá litur, hefur fullt útsýni yfir 180 gráða svæði.
Speglarnir eru allir festir i einn ramma, sem siðan er skrúfaður fastur ofan við,
framrúðuna.
25. júní 1967
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 13