Lesbók Morgunblaðsins - 08.10.1967, Blaðsíða 1
Nú er liðið á aðra öid frá því Duffei in lávarður kom hingað til
íslands á skemmtisnekkju sinni. í þessari grein rifjar Alan
Boucher upp nokkur atriði úr ferðabók hans, veizluhöldin í
Reykjavík og vornæturferð út í Engey.
herra minn.
Fitz: Þú hlýtur þó að hafa séð marga
farþega sjóveika?
Röddin: Oft, herra minn; mjög sjó-
veika.
Fitz: Nú, og hvað voru þeir lengi að
jafna sig, að meðaltali?
Röddin: Sumir jöfnuðu sig aldrei,
herra minn.
Fitz: En hinir, sem gerðu það —?
Röddin: Ég þekkti einu sinni prest
og konu hans, er voru sjóveik alla
ferðina, i fimm mánuði.
Fritz: (Þögn)
Röddin: Þa’ð kemur stundum fyrir, að
þeir deyja, herra minn.
Fitz: !!!
Aftur á móti varð þessi hrakspámað-
ur sjálfur sjóveikur áður en ferðinni
var lokið og lsekninum tókst að hefna
sín rækilega með því að skammta hon-
um meðul.“
Og svo bætir höfundurinn við:
„Nokkru eftir þetta gerðist mjög sorg-
legur atburður. Við höfðum fengið hana,
ásamt fáeinum hænum, í Stornaway
(á Suðureyjum). Fyrir nokkrum dög-
um hafði ég teki'ð eftir því, að um leið
og dró norðar og næturnar fóru að stytt-
ast, varð þessi vesalings fugl algjörlega
ruglaður í ríminu um fyrirbrigði það,
er heitir dögunin. Satt að segja, efast ég
mjög um, að hann hafi nokkurntíma sof-
ið nema í fimm mínútur samfleytt, án
þess að hrökkva upp með andfælum,
hræddur um, að hann hefði ef til vill
sofið yfir sig og orði'ð af hanagali. Þeg-
ar svo var loks komið, að nóttin hætti
alveg að vera til, varð það honum of-
raun. Hann gól nokkrum sinnum ámát-
lega, fékk síðan þunglyndiskast og stökk
fyrir borð og drukknaði. Honum hefur
líklega einnig verið eitthvað niðri fyrir,
vegna þess með hve einkennilegum
hætti hafði fækkað í kvennabúri hans á
hverjum degi.“
Foam kom til Reykjavíkur 21. júní
1856, og vegna kynningar Sigurðar var
Dufferin teki'ð tveim höndum, hvert sem
hann fór. Hann minnist lofsamlegum
orðum á gestrisni landsmanna og fegurð
stúlknanna. Þar sem gestgjafarnir kunnu
hvorki ensku né frönsku, tókst honum
oft að halda uppi samtölum með þeim á
latínu, en honum leizt miður vel á það
að þurfa að hafa Sigurð sem túlk fyrir
kvenþjóðinni og segir glettnislega: „Eg
er sannfærður um það, að sá herramað-
ur hefur notað tækifærið og tileinkað
sjálfum sér fegurstu blóm málsnilldar
okkar í sína eigin þágu. Samt sem áð-
ur voru þær virðingarfullu athugasemd-
ir okkar, sem hann leyfði að koma að
tilætluðum notum, mjög vel þegnar og
endurgreiddar með mörgum brosum."
Sólarhæffin tekin.
Dufferin lávarffur.
]\okkrum dögum var varið til
stuttra könnunarferða um nágranna-
sveitir til undirbúnings lestarferðarinn-
ar — Dufferin keypti 26 hesta með
beizlum, klyfjum og öðrum nauðsyn-
legum útbúnaði — og til heimsókna.
Hann segir: „Ég hef ekki tíma til að
telja upp öll þau merki vináttu og gest-
risni, sem mér voru sýnd. Eg verð að
láta nægja að segja, a'ð ég kynntist
mörgu skemmtilegu fólki, leit margar
fagrar ásjónur og var boðinn í óteljandi
hádegisverði. Sannleikurinn er sá, að
það er eins óhjákvæmilegt að neyta mat-
ar — eða öllu heldur víns — með hús-
bóndanum, þegar maður fer í heim-
sókn, eins og að takast í hendur, og
væri talið eins mikil ókurteisi að neita
því að dreypa á glasi eins og að taka
ofan . . . Og ennfremur, þegar það eru
húsfrúrnar sjálfar sem ganga um beina,
þá verður öllum ljóst, a'ð ekki tjáir að
hika. Hvað á maður líka að gera, þegar
lítil, ögrandi, ljóshærð stúlka vill endi-
lega hella í glasið hjá manni og maður
hefur engin orð til þess að mótmæla?
Auðvitað yrði maður að hneigja sig og
drekka, þótt eitur væri. í bikarnum, enda
gerði ég það alltaf.
Annars verö ég að taka það fram, að
ég aflaði mér ýmiss skemmtilegs og
gagnlegs fróðleiks með þessum heim-
sóknum, þrátt fyrir talsverða vínneyzlu,
og undantekningarlaust voru mennirnir
sem ég kynntist vel menntaðir, siðaðir
og auk þess kátir og glaðlyndir og sam-
talið við þá því gætt sérstökum töfrum. 4
Um þessar mundir var mikil eftir-
vænting í bænum vegna væntanlegrar
komu hans keisaralegu hátignar Napo-
leons prins.“
Dufferin hitti Prinsinn, son Frakka-
keisara Napoleons III, seinna við Geysi,
þar sem þeir borðuðu saman, og þegar
þeir komu til Reykjavíkur aftur, var
ball á frönsku freigátunni, Reine Hor-
tense, sem var mikill atburður í skemmt-
analífi höfuðstaðarins. En á'ður en ferða-
hópur Dufferins fór af stað úr bænum
EFTIR ALAN BOUCHER
Frederick Temple Hamilton-Tem-
ple Blackwood, jarl og markgreifi
af Dufferin og Ava, ambassador og
einkasendiboði Viktoríu Englands-
drottningar í ýmsum löndum, lands-
stjóri í Kanada og varakonungur
Indlands, var merkilegur og mikil-
hæfur maður. Hann var af írskri
ætt og móðir hans var sonardóttir
Richards Brinsley Sheridan, hins
kunna írska leikritaskálds 18. aldar.
Þ egar þessi ungi og glæsilegi að-
alsmaður heimsótti ísland í skemmti-
snekkju sinni sumarið 1856, skrifaði
hann móður sinni bréf um ferðina, og
voru þessi bréf seinna gefin út í bókar-
formi undir nafninu „Letters from High
Latitudes" — bréf frá norðlægum
breiddargráðum — en sú bók er án efa
skemmtilegasta lýsing um Island á 19.
öld, sem hefur verið skrifuð á erlenda
tungu, því Dufferin lávarður var bráð-
skemmtilegur maður og hleypidómalaus
með öllu, og auk þess gæddur óvenju-
legum hæfileikum sem skáld.
Leiðangurinn í 80-lesta snekkjunni
Foam (Drífa) var ætlaður til Jan
Mayen og Svalbarða, sem voxu þá lítið
kunnar slóðir, og þurfti talsverða dirfsku
að hætta sér út í slíka ferð á svona litl-
um báti. Förunautar Dufferins voru,
meðal annarra: írski læknirinn Fitz-
gei-ald (Fitz), skipstjórinn Ebenezer
Wyse, íslendingurinn Sigui'ður Jónasson
frá Auðunnarstöðum í Víðidal, lögfræði-
nemi við Kaupmannahafnarháskóla og
þjónninn Wilson, sem var „bölsýnis-
maður að atvinnu". Wilson þessi hafði
verið þjónn á gufuskipi úti í Ástralíu.
F itz þjáðist mikið af sjóveiki á
leiðinni til Islands, og Dufferin lýsh'
eftii'farandi samtali þeii-ra Wilsons, sem
hann heyrði, þegar vesalings Fitz hugð-
ist fá huggun og hughi'eystingu frá þjón-
inum. Hann spurði Wilson með upp-
gerðar glaðværð:
„Jæja, Wilson, ég býst við því, að
þessi sjóveiki sé aðeins tímabundið fyr-
irbi'igði, ekki satt?"
Rödd eins og úr gröf: Það veit ég ekki,
A íslenzkum hesti.
Dufferin lávardiir á islandi