Lesbók Morgunblaðsins - 21.01.1968, Blaðsíða 5

Úr
horninu
kastaði kertið
flökt-
andi, eirðar-
lausri birtu
yfir dagstofuna, —
örstutta stund virtist honum loginn
vera frosinn meðan herbergið snerist
haegt. Veggirnir fjarlægðust og drógust
saman á ný, her'bergið laukst um hann,
greip hann og bar hann í blindandi
dans, en allan tímann s>á hann gegn
um mistrið uppréttan lo.gann stara á
sig úr fjarska. Allt hvarf þar til loginn
einn var eftir, bLátt augað seiddi, dá-
leiddi hann, sleppti honium svo aftur
til þess að festast í punkti að baki
hans. En hedbergið var farið og hann
vissi ekki hvernig hann ætti að snúa
sér við. >á kom umhverfið skyndilega
til baka, og guli hnífurinn í horninu
missti vald sitt. Eitt augnaiblik var
hann teinréttiur, en allt annað bifaðist
hljóðlaust í síðustu sveiílum dansins,
þá byrjaði hann aftur að flökta, hratt,
óstöðugt. Skuggarnir lifnuðu loginn
blakti nokkrum sinnum, sveigðist til
og frá í dauðateygjunum, stanzaði svo
alveg láréttur og benti í sömu átt, á
hið sama einhvers staðar að baki hon-
um, sem bláa loga-augað hafði starað
á. Hann vissi, að veggirnir mundu ná
honuim þegar loginn slokknaði, hann
sneri sér snöggt við—: bókaherbergið
var að baki boniuim. Það var þá þetta
— Nei. Og hann stóð á fætur hægt og
stirðlega til þess að komast undan og
inn í borðsalinn. En þá þegar runniu
vegigirnir að honum, hraðar en áður.
Þrír þeirra færðust inn og hann hörf-
aði smám saman — þar til hann fann
þykku silkigluggatjöldin við dyrnar á
bókalherberginu teygjast út etftir hon-
um og vefjaist blíðlega utan um hann
og draga hann inn í sig Þá, loksins,
hneig loginn í horninu og dó.
... .kviksyndi
andans....
Húsið
var á hæðardraginu
og langt þar fyrir neðan,—
eins og líkamar dauðra skor-
dýra sundurtættra og raðað
saman á klunnalegan og ó-
skiljanlegan hátt, — sáust þorps
búarnir. Grár, snákslegur
lá vegurinn hikandi og undinn, sveigð-
ist hægt í burtu til sjóndeildarhrings-
ins, yfir drungalegar flatneskjur svartr-
ar moldar. Þessi moldarauðn og vetr-
arhiminn yfir henni virtust speglaet
hvort í öðru. Þannig var sú mynd, sem
mætti auiga sjaldgæfs gests svo langt
sem augað eygði. í henni var þorpið
þegar gratfið, og því gæti áhorfandi
þessarar dökku sléttu farið að velta
því fyrir sér hvort hugurinn mundi
ekki óihjákvæmilega hverfa inn í þessa
sjón, inn í þessa mynd og fara burtu, —
og, ómótstæðileg réðist sú hugsun að
honum, að á næsta augnabliki mundi
ekki hugur hans heldur líkami sökkva.
Þorpsbúar þekktu ekki slika tilfinn-
ingu. Þeir þekktu alls engar tiltfinning-
ar, allar hugmyndir, sem þeir annars
hefðu fengið hafði landið tekið í pant
frá hverjum og einum við fæðingu og
gefið sálu hans spegilmynd sina í stað-
inn, eins og það lét hana vetrarihimn-
inuim í té: slíkur var lífssamningurinn
hér.
Viðbrögð þeirra voru eins við öllu,
— þau voru engin. Aðeins eitt kom
þeim til að hrökkva við og beygja si'g
í ótta lí’kt Oig dökku slétturnar hetfðu
barið þá með svipu, — þeir störðu óró-
legir á ferðalanginn, tautuðu óskiljan-
leg svör við spuxningum hans um hús-
ið á hæðinni og flýttu sár í burtu,
dragandi á eftir sér, fannst honum,
hlekki hræðilegrar, ósýnilegrar keðju
—: en það var aðeins vindurinn, sem
rjálaði í þungu laufi ósýnilegra trjá-
toppa. Og ferðalangurinn spurði ekki
fleiri spurninga um húsið á hæðinni.
Hvíslandi minnti vindurinn hann á
riki Mæðranna, útskýrði fyrir honum,
að slétturnar, þessar myrkurauðnir,
sem virtust svelgja allt ljós, áttu líka
hugmynd, meginkjarna: og bugmynd
þeirra var einmitt húsið á hæðinni.
Og ferðalangurinn flýtti sér í burtu
frá húsinu, frá sléttunum, og frá enda-
lausum vetrarhimninum, sem speglaði
þær.
Húsið var þarna eins og alltaf. Það
var eins og það hefði ætíð verið þarna,
horfandi út yfir þétt tómið, — líkt
og væri það allt eitt stórt auga —
veggir, glug'gar, allt — auga, sem hug-
leiddi ímynd sinnar eigin sjóntaugar.
En hvernig leit hún út, þessi taug?
Hver var myrkureinbeiting hennar?
Og hver var heili hennar?
Þeir kölluðu hann „hann þarna
uppi“, — eins og þeir væru að tala
um guðinn, sem þeir ákölluðu með líif-
lausum andlitum í gráu steinlíkkist-
unni, sem var kirkja þeirra. Þeir voru
ekki hræddir við guð sinn, því að þeir
þekktu hann ekki, — þekkt-u hann ekki
öðru vísi en sem nokkur hundruð
skref þangað og heim einu sinni í vikiu,
nokkrar stundir í holum bergmáls-
kulda með steingólfi og blóðlausum
vörum, sem bærðust vélrænt og án til-
gangs. En þeir titruðu af ótta við hann
þarna uppi. Þeir höfðu heldur engin
kynni af honum, en þeir vissu, að
hann var þarna, — og geislarnir frá
þessari myrkuruppsprettu hýddu þá
svo að þeir skriðu.
Nokkrir, fáeinar aldraðar manneskj-
ur, virtust muna, að hann hetfði einu
sinni komið til þessa héraðs langt að.
Hann sj'áltfan þekktu þeir ekki betur
en aðrir, — þær mundu aðeins óljósan
orðróm um hann og annan, kvitt um
fjandmann eins öflugan og hann sjáltf-
an, einn, sem barðist gegn honum og
beið ósigur. Þess hafði hann hefnt,
hræðilegri, ólýsanlegri hefnd. Þá hafði
hann komið hingað.
En þessi maður, þessi vera þarna
uppi, sem þau óttuðust öll, sjáltfur lifði
hann í ótta —: skalf stöðugt fyrir því,
sem gat vakið með honium skelfingu.
Hann beið þess, að hinn kæmi aft-
ur. Sá dauði, já, þannig var það, —
en dauðinn mundin engin hindrun
vera þegar stund hefndarinnar rynni
upp.
KASSINN
Hann
Hann var kominn á borðið
En það var ómögulegt — ómögulegt.
Hann vissi, að hann hafði ekki geng-
ið í svetfni síðan síðast, það var hræði-
Le.gt síðast, þegar hann vaknaði með
fingurinn á leynihnappnum, hnappnum,
sem hann hafði þrýst á, bókaskápur-
inn opnaðist hægt. . .
Nú var hann kominn út og beið
hans — út, í fyrsta sinn, sjálfkratfa.
Nei, nei — ekki sjálfkrafa!!
Og — það var ljós hérna inni. Sama
kertið og sami Loginn, sem hatfði dáið
að baki hans. Hann hófst á ný, hérna
inni, hingað hatfði hann rekið hann.
Og nú var hann á miðju borðinu fyr-
ir framan kassann. . .
— Látum veggina renna áfram til
mín bað hann æstur, Látum þá koma
og ná mér fljótt áður en — áður en, . .
En nei, nú liðu þeir burtu frá honum,
út á við, hratt, ávallt út á við, — hann
sá bókaskápana hverfa inn í fjarlægð-
ina, skynjaði hvernig hann var skilinn
eftir aleinn í stórum tómum salnum
— einn með illa safírsauganiu í hæðn-
isloganum og — einn með kassanum,
sem beið hans.......
,.Þú, —
hugsarðu ennþá nógu oft til mín?
Ég sagði þér, að þú mundi gera það,
— sagði það með augum minum. Ég
gat ekki sagt þér það_ á annan hátt,
eins og þú manst. — Ó, já, vissulega,
það ER einmitt það, sem þú manst“.
„Tími og regla, kæri vinur, skipta
hinn þolinmóða engu máli. Og — þeg-
ar allt verður eins og milli okkar
tveggja núna: Að vera — ég — að
vera — sá, sem stenzt síðustu raunina
— er það ekki í sjálfu sér meiri og
betri umbun en nokkuð annað, — jafn-
vel meiri og betri en sú, sem þú hlauzt
fyrir mörgum árum? Og þá — hve
mörg þús'Und sinnum lengur hetfur ekki
ÞETTA staðið .... hve langvinn kvöl
þín til þessarar hinztu stundar. — En
ef til vill bjóst þú ekki við því, að ég
mundi ekki tala við þig — að ég
Framhald á bls. 7
Frederico Carcía Lorca:
OMEGA
Ljóð handa dauðum
Urtirnar.
Eg hegg af mér höndina hægri.
Bíðum.
Urtirnar.
Eg hef glófa úr kvikasilfri og annan úr silki.
Bíðum.
Urtirnar!
Andvörp — nei, höfum hljótt svo vér fáum dulizt.
Bíðum.
Urtirnar!
(Líkneskin falla . . •
opnast hliðbáknið hinzta.)
Urtirnaaar!!
Baldur Óskarsson þýddi.
- ■ - - — ■ — - i
21. janúar 1968
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 5