Lesbók Morgunblaðsins - 21.04.1968, Blaðsíða 2

Bátur í hafróti við Kletta í Eyjum.
/ FÁNGBRÖGÐUM__________________
leg til að snúast á ný. Meðan þessu fór
fram hékk „Frægur“ í netatrossunni,
sem þeir höfðu verið að draga en var
að öðru leyti eins og stjórnlaust rekald.
Var nú von þeirra félaga sú að „Fræg-
ur“ gæti hangið í trossunni þar tilhjálp
bæiist.
En ekki leið á löngu þar til sú von
brást. Um klukkan tíu um morguninn
slitnaði trossan og tók þá bátinn að
sjálfsögðu að reka undan vindi og sjó.
Var þá gripið til þess ráðs að hífa segl
og sigit inn á milli báta og annarra
fiskiskipa, en þau voru all mörg og
ýmissa gerða á þessum miðum. Þá var
og hifð upp -,-eifa en svo einkennilega
brá við að svo virtist sem enginn um
borð í skipum þessum virtist taka eftir
benni, eða bátnum undir seglum, enda
sýndi ekkert þeirra neina tilburði til
aðstoðar ,,Fræg“.
Þegar kom fram yfir hádegi fór vind-
ur harðnandi og var komin mikill sjór
og all mikið hvassviðri þegar kom
fram á miðjan dag. Tók þá einnig að
snjóa mikið, svo að skyggni varð lítið
sem ekkert. Þó fór svo að bátsverjar á
„Fræg“ urðu varir sex skipa rétt við
borðstokk bátsins. Þótt erfitt væri að
greina tegund þeirra í sortanum, töldu
þeir að þrjú þessara skipa hafi verið
færeyskar skútur, eitt sennilega línu-
veiðari og tveir breskir togarar. Ekki
veittu skipverjar á neinum þessara skipa
,,Fræg“ nokkra eftirtekt þrátt fyrir til-
raunir bátsverja til að vekja á sér at-
hygli, enda kannske ekki við að búast
að svo lítill bátur sæist í sortanum.
Var nú útlitið orðið all illt hjá þeim
félögum að vera á reki í ört vaxandi
vindi, sjógangi og hríðarbyl og reka út
af svæði því sem helzt mátti vænta hjálp
ar annarra skipa á. Varla getur hjá því
farið að ýmsar hugleiðingar hafi sótt á
þá félaga, þegar þannig var komið fyrir
þeim, en enginn þeirra æðraðist eða lét
á sér finna minnsta vott um ugg og ótta.
Milli klukkan fjögur og fimm um dag
inn eygðu þeir á „Fræg“ togara, sem var
að hifa inn bauju. Kviknaði þá ný
bj örgunarvon í brjóstum þeirra félaga.
Það fór líka svo að skipverjar á togar-
anum tóku eftir neyðarmerkinu frá
„Fræg“ og komu bátnum strax til að-
stoðar, enda um að gera að hefjast
strax handa og reyna að missa ekki
sjónar af bátnum. Það kom í ljós að
þetta var brezkur togari, frá Grimsby,
sem ,,Fortuna“ hét.
Var nú ekki beðið boðanna, heldur
lögð á ráð um það hvað gera skyldi og
útkoman var sú að ákveðið var að „For-
tuna“ reyndi að draga ,,Fræg“ til Vest-
mannaeyja.
Þótt aðstæður væru að mörgu leyti
erfiðar gekk all greiðlega að koma línu
frá togaranum yfir í bátinn, og að
nokkurri stund liðinni höfðu bátsverj-
ar dregið til sín annan enda trollvírs-
ins, sem togaramenn hugðust draga bát-
inn með til Eyja. Lásuðu þeir vírnum
aftur fyrir mastur og gengu rammlega
frá honum á stunnunni fram á. Þegar
þeir höfðu lokið við að gera togvírinn
kláran mun „Frægur“ hafa verið kominn
5 til 6 sjómílur vestur af Einidrang.
Ekkert var nú lengur til fyrirstöðu
að hægt væri að halda heim á leið og
lagði „Fortuna" af stað áleiðis til Eyja
móti vaxandi veðri og sjó. Er ekki nema
eðlilegt að bátsverjum hafi á þeirri
stund fundizt sem þeir og bátur þeirra
væru sloppnir úr mestu hættunni, sem
svo ískyggileg virtist fyrir stundu síð-
an.
En þetta fór þó á annan veg.
Ekki hafði togarinn siglt lengi í aust-
urátt þegar dráttarvírinn reif lausan
kefann sem hann lá í stjórnborðsmegin
og risti í einu vetfangi sundur lunning-
úna og stunnurnar aftur að lúkarskappa
Var þá brugðið á það ráð að færa vír-
inn yfir í klefann bakborðsmegin. En
ekki reyndist það heldur til frambúðar
því nokkru síðar skar vírinn sundur
lunninguna og stunnurnar á það borð
líka aftur að kappa. Má af þessu marka
hvílík heljarátök það hafa verið þegar
togarinn. rykkti í vírinn á sjóunum
Stúðu nú borðtstokkarnir á sitt hvort
borð út frá bátnum einna líkast vængj-
um. Ofan á þetta bætist svo að dráttar-
vírinn kubbaði sundur mastrinu úr
báínum og tunnunni á framdekkinu.
Þá var gripið til þess ráðs að koma
netafæri frá „Fræg“ um borð í togar-
ann og nota það fyrir dráttartó, enda
vírinn auðsjáanlega of sterkur og gaf
ekkert eftir heldur tætti allt í sundur.
Enginn önnur ráð voru tiltæk en að
bregða tóinu aftur fyrir stýrishús og
um spilfótinn, þar sem hvergi var leng-
ur hægt að festa því á annan hátt.
Með einhverjum brögðum varð að
halda dráttartóinu sem allra næst stefn
inu, en afstaðan á tóinu var að sjálf-
sögðu mjög skökk í veltingnum, þar sem
festingin varð að vera svo aftarlega í
bátnum. Voru þá menn hafðir fram á
til að reyna að stjórna tauginni. Var
það gert á þann veg að tó var sett
fast um hnífilinn og því síðan brugðið
utan um dráttartóið. Síðan var gefið
eftir með tóinu á hníflinum, þegar
rykkti í og mikið reyndi á, til að reyna
að forða því að stefnið brotnaði eða
rifnaði úr bátnum í þessum feiknalegu
átökum. Hefir bæði þurft kjark og þrek,
auk mikillar aðgæzlu og árvekni, til
þessa hættulega verks.
„Frægur“ var nú öllu líkari flaki en
Vélbátur af sömu stærð og gerð og
„Frogur“ var, kemur til hafnar í Vest-
mannaeyjum.
vélbát, þar sem hann flaut þarna á öld-
um úthafsins. Flest af því sem brotnað
gat ofan dekks var þegar farið og þar
að auki var kominn mikill leki að bátn-
um. Að sjálfsögðu var þó mestur lekinn
með brotnu stunnunum fram á, enda
fossaði sjórinn þar inn í bátinn. Það
sköpuðust því enn aðrir erfiðleikar fyr-
ir bátsverjana að berjast við.
Þegar hér var komið sögu skiptu menn
með sér verkum til björgunarstarfsins.
Var ýmist staðið í augtri, dælt úr bátnum
sjó með dekkdælunni, sem var fyrir
framan stýrishúsið, eða legið á framdekk
inu til að stjórna dráttartóinu. Þannig
var haldið áfram all langa hríð og drógu
menn ekki af sér við að reyna að halda
í horfinu, eftir því sem mögulegt var
við þær erfiðu og hættulegu kringum-
stæður sem við var að etja.
Svo var það um klukkan átta um
kvöldið að dráttartaugin slitnaði. Var
þá skollið á svarta myrkur, bæði vegna
þess að tekið var að oimma mjog r
lofti svo og hins að sædrif var orðið
mjög mikið ög stöðugt og komin iðu-
laus blihdhríð.' Er naumást hægt að
segja að sézt háfi út fyrir lunninguna.
Það horfði því ærið óvænlega fyrir
þeim félogum á „Fræg“, þár sem heldur
virtist vonlítið að „Fortuna" finndi' bát-
inn aftur. Ef svo færi að togarinn' næði
ekki bátnum aftur, sem mestar líkur voru
á, hvað myndi þá gerast? Hvað myndi
þá taka við forsjá mannanna um borð
í litla rekaldinu á æðandi úthafsöldun-
um? Myrk nóttin var að skella á, með
veðurofsa, ógnandi brotsjóum og blind-
byl. Voru þá nokkrar líkur til þess að
báturinn myndi nokkru sinni koma að
landi framar, eins og hann nú var á
sig kominn? Myndi ekki veðurofsi og
stórsjór verða yfirsterkari og heimta
sína fórn í hina votu gröf þessa að-
farandi nótt? En engin maður um borð
í „Fræg“ lét nokkurn bilbug á sér finna,
eða ótta við skelfingar næturinnar, hvað
svo sem þeir hafa hugsað með sjálfum
sér.
Ekkert Ijós var lengur til í bátnum,
svo að ekki gat það orðið togaranum
til neinnar hjálpar við leitina, enda
þótt svo hefði verið er með öllu óvíst
að það hefði komið að nokkru gagni
vegna sædrifsins og hríðarveðursins. En
ljósleysið háði að sjálfsögðu bátsverjum
sjálfum mikið og olli þeim miklum erfið-
leikum í baráttu sinni allan tímann.
Þrátt fyrir hinar afar erfiðu aðstæð-
ur vildi svo yfirnáttúrulega til að „For-
tuna“ fann „Fræg“ fljótlega aftur. Tog-
aramenn treystu sér engan veginn til
að ná bátsverjum af „Fræg“ um borð í
skip sitt, enda komið stórviðri og haug-
asjór, auk myrkursins, svo sem áður er
sagt- Komu þeir yfir í bátinn geysisveru
og miklu dráttartói, sem bátsverjum
tókst all greiðlega, að ná í. Var síðan
gengið rammbyggilega frá þessu tói á
nákvæmlega sama hátt og hinu fyrra.
Að því loknu hélt „Fortuna" enn af
stað með „Fræg“ í eftirdragi, áleiðis
austur til Eyja.
Sjór var nú orðin mikill í bátnum
vegna lekans og var „Frægur" orðinn
svo þungur, að hann stakk sér í hverja
öldu. Var því orðið illstætt á dekkinu.
Öllu lauslegu, sem ekki var þegar horf-
ið í hafið, skolaði sjórinn fyrir borð.
Þrír menn fóru nú niður í lúkarinn
til að reyna að ausa bátinn svo sem
möguregt var. Stóðu þeir þar upp í mitti
í sjó og jusu með bitakössum sínum,
en þeir voru það eina sem eftir var inn-
an borðs af því sem hægt var að nota
við austurinn. Einn maður var við dekk
dæluna og einn fram á við dráttartaug-
ina. Formaðurinn, Eiður Jónsson, stóð
við stýrið og reyndi eftir megni að stýra
sjóina af, en það er enginn barnaleikur,
við slíkar aðstæður. Voru öll þessi
björgunarstörf þeirra félaga hin mesta
karlmennskuþrekraun og þá jafnvel
ekki hvað minnst fyrir þann mann sem
fram á var, því hann var eins mikið
á kafi í sjó eins og ofansjávar. Engin
viðspyrna var lengur til, eða neitt til
að halda sér í, að öðru leyti en því
að brugðið hafði verið tói utan um
réykrörið frá eldavélinni í lúkarnum, en
rörið hafði verið steypt fast í dekkið
og hélt því enn. í þetta tó varð mað-
urinn fram á að halda sér, jafnhliða
því sem hann stjórnaði dráttartauginni.
Hvað eftir annað skolaði honum fyrir
borð, en náði sér alltaf inn fyrir aftur.
Enda þótt nokkuð hafi verið skipzt
á um að vera fram á var þó Ágúst
Guðjónsson þar lengst allra. Jóhann
Baldvinsson, Jóel Einarsson og Óskar
Bjarnason voru við austurinn í lúk-
arnum, Andrés Gestsson að mestu við
dekkdæluna og Eiður formaður við stýr
ið.
Þannig var haldið stöðugt áfram móti
veðri og sjó og þrotlaust unnið að því
að reyna að halda bátnum ofan sjávar,
þar til komið var upp undir Eiðið við
Vestmannaeyjar. Var klukkan þá langt
gengin í ellefu um kvöldið.
Þegar komið var að Heimakletti og
Framhald á bls. 13
2 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
21. apríl 1968.