Lesbók Morgunblaðsins - 21.04.1968, Blaðsíða 9

Me<V Ingigerði flugfreyju á sleðanum. Frá vinstri: Þorsteinn Svanlaugsson, Magnús Guð-
mundsson flugstjóri, Tryggvi Þorsteinsson, Ólafur Jónsson, Þráinn Þórhallsson á bak við
Jón Sigurgeirsson, sem er að hlú að Ingigerði Karlsdóttur, sem situr á sleðanum og loks
greinarliöf. Myndirnar í grein þessa tók Eðvarð Sigurgeirsson ljósmyndari utan nyndina af
áhöfninni, sem einn þeirra félaga tók á myndavél Bolla Gunnarssonar.
Leiðangursmennirnir, Reykvíkingarnir til vinstri. Sitjandi frá v.: Sigurgeir Jónsson, Jónas
Jónasson, Gísli Eiríksson, Þórarinn Björnsson, Þorsteinn Þorsteinsson, Þorsteinn Svanlaugs-
son, Ólafur Jónsson og Vignir Guðmundsson. Standandi frá v.: Magnús Sigurgeirsson, Einar
Arason, Ásgeir Jónsson, Guðmundur Jónasson, Jón Sigurgeirsson, Grímur Valdemarsson,
Tryggvi Þorsteinsson, Jóhann Helgason, Eðvarð SCigurgeirsson, Kristján P. Guðmundsson,
Hólmsteinn Egilsson, Þráinn Þórhallsson, Sigurður Steindórssson og Bragi Svanlaugsson. —
Haukur Snorrason tók þessa mynd á vél Eðvarðs.
Hér hefst greinaflokkur undir heitinu Horft um öxl og
koma þær greinar í framhaldi af páskablaði Morgunblaðsins.
Þar birtust allmargar greinar um eftirminnilega atburði lið-
inna áratuga og bíða tíu greinar birtingar í Lesbók fyrir ut-
an þessa. Þar verður margt forvitnilegt rifjað upp, sumstaðar
stuðzt við frásagnir Morgunblaðsins á sínum tíma og ann-
arsstaðar aukið við samtölum við suma þeirra, er komu við
sögu og enn lifa.
Vaðöldu og vestur sandana
norðan Vatnajökuls að Kistu-
felli. Þessir vösku Reykvíking-
ar slógust í förina og voru
velkomnir. Þeir voru:
Guðmundur Jónasson frá
Völlum, Þórarinn Björnsson,
Asgeir Jónsson, Gísli Eiríksson
Sigurgeir Jónsson, Magnús Sig
irgeirsson, Jónas Jónasson og
Einar Arason.
Laust fyrir miðnætti er snædd-
ur góður náttverður í Hótel
Reynihlíð og síðan haldin ráð
stefna um hvernig haga skuli
ferðinni næsta dag, eftir að far
arstjórinn hefir ráðgazt við yf-
irstjórn björgunarstarfsins í
Reykjavík. Vitað er að við
munum fá liðsinni úr lofti, orð
sendingar gegnum útvarp, þar
sem við höfðum viðtökutæki,
en ekki talstöðvar, og enn-
fremur að matur muni nægur
er við komum á jökulinn.
Klukkan er farin að ganga tvö
þegar gengið er til náða.
Klukkan fjögur eru leiðang
urmenn vaklir og taka þeir að
búast af stað. Farangri hefir
verið komið fyrir á trukkn-
um og þar er benzín á bílana,
tjaldbúnaður allur, skíði og það
sem sameiginlegt er af mat,
fyrst og fremst mikill mjólk-
urbrúsi, sem átti eftir að verða
hinn mesti bjargvættur.
Nú er haldið sem leið liggur
inn að Lindará og hef ég ráð-
izt til að aka bifreið Gríms
Valdemarssonar og hélt ég
þeim starfa þar til komið var
heim til Akureyrar á ný. Veð-
ur var kyrrt, frost nokkurt, en
alautt á láglendi, Var ekið
greitt og gekk ferðin vel allt
að Lindará. Hún féll í þremur
stórum kvíslum, þar sem við
þurftum að fara yfir hana. Var
hún torfær og þurftum við að
taka viftureimar af og vatns
verja jeppana. Allir komust þó
klakklaust yfir, en sullsamt
varð fyrir suma. Tók nú við
jaðar Herðubreiðarhrauns og
var þar einn samfelldur óveg-
ur yfir hellubungur og hraun-
gjár. Jafnt og hægt tókst þó
að þoka bílunum yfir og mæddi
mest á Hólmsteini, en fyrir
staka lagni hans tókst að koma
trukknum yfir. Gekk nú allt
vel að Urðarhálsi.
Við fengum tilkynningar í
útvarpinu. Fregnir bárust af
því að fólkinu myndi verða
bjargað með skíðaflugvél, sem
komið hafði á vegum Banda-
ríkjahers frá Grænlandi. Við
vorum þó beðnir að halda á-
fram og vera til taks ef á
þyrfti að halda. Fyrir okkur
var lagt að láta farangurinn
í flugvélinni ósnertan, ef við
færum þangað, en hlynna að
hundum, sem í flakinu voru,
og gefa þeim mat og vatn. Við
gerðum það eins og mannsæm-
andi var, þegar þar að kom, og
verður frá því skýrt síðar.
Okkur þótti sumar tilkynn-
ingarnar til okkar nokkuð
furðulegar og nánast brcsleg-
ar, en við vorum staðráðnir í
að halda áfram förinni þar til
ljóst væri, að fólkinu hefði
örugglega verið bjargað. Um
annað hirtum við ekki. Það
'var enginn barnaleikur að
’vera inni við Vatnajökul í lok
september, þegar þar gat verið
'allra veðra von og það var
'ekki ætlunin að fara í sport-
leiðangur eða gullleit inn að
'flakinu. Hitt er svo annað mál,
’að viðhorfið kann vissulega að
'vera annað frá sjónarhóli
’þeirra, sem dveljast suður í
'Reykjavík, en hinna, sem gisla
'við rætur Vatnajökuls og höfðu
búizt þangað í skyndi og vissu
lega ekki við stóróhöppum bún
ir, svo sem vonzkuveðri.
Við Urðarháls nam öll lest-
in staðar. Framundan var bratt
ur og stórgrýttur háls, sem
ekki var árennilegur. Gengu
sumir upp til að kanna hvort
hann myndi bílfær. Sýnilegt
var að lengra yrði ekki hald
ið með trulckinn. Hófust all-
margir handa að afferma hann
og setja skíði og tjaldbúnað á
jeppana ekki voru þá þakgrind
ur á neinum bilanna. Þorsteinn
skipaði okkur, á bíl Gríms Vald
emarssonar, að fara og kanna
hvort fært reyndist að koma
honum yfir hálsinn. Eftir mikla
króka og snúninga tókst okk-
ur að finna leið, en hinir jepp-
arnir komu svo í slóðina. í
krikanum norðaustan undir
Kistufelli var svo numið stað-
ar og þar var tjaldborgin reist
og setzt að. Enn var ekki ljóst
hvort tekizt hefði að bjarga
fólkinu með bandarísku skíða-
vélinni. Um kvöldið fengum
við þó boð um að það hefði
ekki tekizt og vorum beðnir
að halda inn á jökulinn svo
fljótt sem auðið væri.
Við Jón Sigurgeirsson og
Tryggvi Þorsteinsson héldum
þegar um kvöldið upp á Kistu
fell, en að fellinu höfðum við
komið klukkan 5 síðdegis í
björtu veðri og fögru og var
sól að ganga til viðar. Það var
snarbratt upp á Kistufellið, en
greiðfært upp fannbornar
brekkurnar. Hins vegar var
Dyng j u j ökullinn ekki árenni-
legur, allur sprunginn og snar
brattur. Ráðið var því að klífa
upp á fellið og treysta því að
jökullinn að baki þess væri
sæmilega greiðfær. Þetta
reyndist rétt ályktað. Er við
komum upp á austuröxl fells-
ins sáum við vel inn yfir allan
jökulinn. Yfir flakinu hnitaði
flugvél stöðuga hringi og var
tekið áttavitamið á vélina. Var
Jón með áttavitann, og man ég
hann lét okkur báða samferða
mennina líta á hann með sér
til þess ekki færi milli mála
hver stefnan væri nákvæmlega
ef skyggni yrði ekki gott næsta
dag, en þá þegar hafði verið
ákveðið að halda upp með birt
ingu um morguninn.
En nú var kvöldverkum okk
ar lokið þennan dag. Við renn
um okkur niður snarbrattar
brekkur Kistufells og man ég
að sjaldan hef ég fengið
skemmtilegra brun á skíðum
en þarna í kvöldhúminu. Er
við sátum á fellsbrúninni rædd
um við um veðurútlit og Jón
sagði okkur nöfn allra þeirra
mörgu fjalla er við okkur
blöstu til norðurs. Hann kunni
skil á þeim öllum. Okkur kom
saman um að leiðangur bessi
væri ekki upp á marga liska
ef slæmt veður gerði þarna
uppfrá. Líklega myndu þá
ekki aðrir ná til byggða en
þeir, sem væru sæmilega fráir
á fæti og hefðu skíði til að
ganga á, því ekki þyrfti mikið
snjóföl, svo enginn bílanna
yrði hreyfður.
Okkur var því fyllilega ljóst
að við yrðum að hafa hraðan
á næsta dag, ef þessi för ætti
ekki að verða okkar síðasta og
ef okkur ætti að takast að
bjarga hinu hrakta fólki
af jöklinum. Við höfðum
það hinsvegar á tilfinningunni
að áhöfnið lifði praktuglega í
flakinu, væri lítt sem ekki
slösuð, hefði nóg að éta og
drekka og allan hinn fullkomn
asta búnað. Því miður kom
annað í ljós er við komum á
staðinn.
I þann mund er við Jón og
Tryggvi komum niður af Kistu
fellinu kom flugvél fljúgandi
og flaug lágt yfir tjaldborgina
Hafði hún meðferðis talstöð,
sem átti að kasta niður til okk
ar og var okkur gert viðvart
um hvað til stæði. Síðan kom
flugvélin yfir á ný og nú valt
út úr henni allstór kassi, en
fallhlífin, sem átti að svífa með
talstöðina rólega til jarðar,
opnaðist aldrei og kassin kom.
eins og sprengja ofan úr há-
loftunum og hafnaði á klöpp
skammt hjá tjaldborginni. Þar
splundraðist talstöðin okkar í
þúsund mola. Von okkar um
nánara samband við umheim-
inn varð því í einu vetfangi
að engu. Tilkynningarnar í út
varpinu voru það eina, sem gaf
okkur til kynna að með okkur
væru fylgzt.
Reykvíkingarnir í okkar
hópi voru miklir bjargvættir
og hinir beztu félagar. Þeir
voru raunar mun betur búnir
í þennan leiðangur en við. ut-
an það, að þeir höfðu ekki
skíði. Nestisforði þeirra var
hins vegar betri en okkar. Ég
man að þarna um kvöldið gekk
ég í tjaldið til þeirra og þáði
ógleymanlega hressingu. Stóð
ég að vísu stutt við, því ég
átti að vakna fyrir allar aldir
og löng ganga var þá fyrir
höndum. En vært svaf ég þær
tvær stundir, sem ég fékk þá
nótt. Mér fannst ég vart hafa
blundað er ég var vakinn. Nú
var að búast til göngu á jökul.
Ég tók með mér allan minn
hlífðarfatnað gæruúlpu setti ég
í bakpokann minn og vafði
henni um nestið og alla sokk
ana, sem ég hafði, 5 eða 6 pör,
Framh. á bls. 14
21. aprí'l 1968.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 9