Lesbók Morgunblaðsins - 21.04.1968, Blaðsíða 16

n? 1 » *d 4] * i r i KflLD rRH pp.5 iptilV- RR- eiMiuí, i'Á* 4' Slft>«- DV Kí
pu • t-j j^SpV fo.fi- fe’ú
60- Mfl
r’jetu- UÍCUfílL ZtlUi fl>
i trSiT ií> HEfr- flV f U K. 'ntenu KvfM-

UtJU- 0R iOÍKju .<fýji
Eld- irÆfii t'sr-wi 'fí Ltr- /htr* if/RS- fluK- fl Ví
KtUK WlJfl iKRflff? æ e
LBLBfy Ffíl Hív
ftfítr- KfíST oeirfi ÍK-LT-
FuLtr fíHDfí- LirrfílL pý’RlD
vf\ C\\ risKu* /H H Ser* > ÉHKl Mfl F/tVfí 'af/ín
UKK fí -f £«. áKHS »
EYMSi.1 HÓTUR m £t-V- l TALS>- FfNMR
numr RLTvCI
STfWfUZ It^i 0 ITfZ- R Kl
IhÚ5- |pýR
SL1ÍU R powf SKÍrtfl UP $KEt- 'fíS UNtVlBl
SK.sr- rnilK' cj/JMrtR
Ivrflf' | UR E'KKl T IL
FUCiUtt, SL'Q 4* F/ÍK KóíjKf?. RR : »
*—^ —> 1/
'ntj’jfH.s)- LTvV
LE<T FÆVfí \A
ÍL8TIP SrflFuR
l,Mm FtívTlfi
DF)Ú5- lgkí m eiíiP- fArihlþJ sena
U'ivirt 'il'rt
?L7ÍT- tiM fÆPDI Rv'IR K'Céd- P-Vk
SP/L- tiÚÚR
YÝ«' LpJ A

Sagnhafi getur oft unnið spilið eftir
upplýsingum um spilaskiptingu hjá and
stæðingunum. Eftirfarandi spil er gott
dæmi um þetta.
Norður
S. Á-D-G
H. 7-5-3
T. 10-4
L. G-10-9
Vestur
S. 6
H. 10-9
T. D-7-3
L. D-8-7-6-4-3-2
Suður
S. K-2
H. K-D-G
T. Á-K-G-9-8-5
L. Á-K
Sagnlr gengu panmg:
Suður Vestur Norður Austur
2 Tíglar Pass 2 Spaða Pass
2 grönd Pass 3 Spaða Pass
3 grönd Pass 6 grönd Allir pass
Vestur lét út hjarta 10, austur drap
með ási og lét enn hjarta. Sagnhafi sér,
að hann á vísa 11 slagi og verður hann
að fá 12 slaginn annað hvort á lauf eða
tígul. Hann getur ás og kóng í báðum
litum og vonað að önnur drottning falli
í. Hann getur einnig svínað tígli, en
eins spilaskipting er vinnst spilið ekki
með þessu útspili.
Sagnhafi getur unnið spilið á eftirfar-
andi hátt. Hann tekur ás og kóng í
laufi, ás í tígli og síðan hjarta kóng
og 5 slagi á spaða.
Sagnhafi á þá heima K-G í tígli og
laufagosa og tígul 10 í borði. Vestur
verður annað hvort að kasta laufa
drottningu eða halda eftir báðum drottn-
ingunum sem einspil.
Sagnhafi fékk þær upplýsingar með-
an á úrspili stóð að Vestur átti einn
spaða, 2 hjörtu og 7 lauf og átti þess
vegna 3 tígla. Kasti Vestur tígli í spað-
ann tekur sagnhafi tígulkónginn og fær
12. slaginn á tigulgosann.
-10-7
Austur
S. 9-8-5-4-3
H. Á-8-6-4-2
T. 6-2
L. 5
1 lok jyrra mánaöar tók ég tals-
háttinn „út til íslands“ til um-
rœðu hér. Taldi ég þennan tals-
hátt hugsaðan í Noregi, en falla
illa að málnotkun nútímans og því
vœri réttast að leggja hann jyrir
róða. Nútímamanni vœri eðlilegra
að tala um að jara út en utan
þegar hann jœri til annarra landa
og því vœri rétt að halda út héðan
í jramtíðinni.
Daginn ejtir að þessi grein birt-
ist hringdi Högni Torjason til mín
jrá tsafirði og tjáði mér, að á Vest-
fjörðum vœri út enn notað í merk-
ingunni vestur. t framhaldi af þessu
kvaðst hann ekki telja rétt að tala
um að fara utan þegar farið væri
jrá lslandi til Ameríku.
t útvarpsþœtti skömmu síðar var
einnig vikið að grein minni. Þar
sagði m.a.: „Merking orðsins út er
því í þessum orðasamböndum
vestur. Þeg-
■ BR ar sagt var að
jara. út Iil ís-
■ lands jaf7igilti
I það því að
B segja jara
I vestur til ís-
■ lands“.
B Nú skal ég
ekki jyllyrða
I I I I hvort það sé
I I I I rétt, að út
haji í jornu
máli jajngilt vestur. Vissulega var
talað um að fara út til tslands jrá
Noregi, en það var einnig talað um
að jara í vesturvíking og írar
voru kallaðir Vestmenn samkvœmt
ágætri fornri heimild. Mér er
því nœr að halda, að út haji allt
eins merkt að fara út á hajið,
leggja frá landi, en þegar jarið var
jrá Noregi til íslands jór þetta
tvennt saman, að jara út á hajið
og halda í vestur eða norðvestur.
En áttatáknunin vestur er örugg-
lega til jyrir 1000, varðveitt hjá
Agli Skallagrímssyni í „Vestr jórk
oj ver“.
Ef við hyggjum að merkingu
orðsins út í nútímamáli kemur í
Ijós að í öllum landshlutum er tal-
að um að jara út til hafsins. Þessi
merking út á Vestjjörðum hefur
þegar verið rakin. Stephan G.
Stephansson, sem alinn var upp í
Skagajirði, segir: „út og suður
karlinn gröjum“ og þarna merkir
ra
út auðsjáanlega norður. Á Jökul-
dal er talað um að fara út þegar
haldið er í norðaustur, en þegar
farið er út Reyðarfjörðinn er
stefnan nánast beint í austur. Þeg-
ar Sunnlendingar jara út til Vest-
mannaeyja fara þeir hins vegar í
suður.
Það er því tómt mál að tala um
það á Islandi í dag, að út merki
vestur.
Það var í samræmi við þessa
notkun út í daglegu tali, sem ég
lagði til að tálshátturinn utan aj
íslandi yrði lagður jyrir róða. Það
var einnig með skírskotun til þessar
ar notkunar, sem ég taldi það stríða
gegn almennri málvenju og rök-
réttri hugsun að tala um að jara
utan aj íslandi. Almenn málvenja
talar um að jara út af landinu
í allar áttir og þá hlýtur það að
stríða gegn rökréttri hugsun þegar
þessu er allt í einu snúið við og
menn sem jara út koma utan. Þetta
hélt ég að lœgi Ijóst fyrir, en í áð-
urnejndum útvarpsþœtti var kom-
izt þannig að orði: „Ástœðurnar,
sem jœrðar eru fyrir þessu í blað-
inu, að talshátturinn stríði gegn al-
mennri málvenju og rökréttri
hugsun, eiga ekki við nein rök að
styðjast: talshátturinn er gamall í
málinu, eldri en fslandsbyggð, er
enn notaður aj miklum hluta mál-
samfélagsins og naumast getur það
lætt inn hjá jólki þeirri hugmynd,
að það sé gestir í landi sínu, þótt
sagt sé fara út til íslands. Þetta er
venja þegar talað er um eyjar-
skeggja: sagt er að jara út í Breiða-
fjarðareyjar, fara út í Vestmanna-
eyjar, fara út í Grímsey, jara út i
Papey“. Hér eru tekin dœmi um
að fara aj íslandi út til allra átta
og var raunar ekki hœgt að fœra
önnur Ijósari rök jyrir því að það
stríðir gegn rökréttri hugsun nú-
tímans að tala um að jara utan af
Islandi. Hefði upprunalega merk-
ingin haldizt vœri talað um að fara
utan til Papeyjar, en það er ekki
gert.
Að lokum vil ég taka það fram,
að það er rangtúlkun á minni grein
þegar segir í títtnefndum útvarps-
þœtti, að blaðamanni jinnist aðrir
eigi að nota þennan talshátt eins og
gert hafi verið í blaðinu. Það
stendur hvergi í minni grein.
Jón Hnefill Aðalsteinsson.