Lesbók Morgunblaðsins - 14.07.1968, Blaðsíða 5

EG VEL
Formáli
j? • • • >c
a jorou
ÍJt í veröld heimskunnar,
út í veröld ofbeldisins,
út í veröld dauðans
sendi ég hugsun mína
íklædda dularfullum,
óskiljanlegum
orðum.
Gegnum myrkur blekkingarinnar,
meðal hrævarloga lyginnar,
í blóðregni morðsins
gengur sorg mín
gengur von mín
gengur trú mín
óséð af öllum.
Djúp, sár og brennandi.
Óséð af öllum.
Svo að ljóðið megi lifa,
svo að andinn megi lifa,
svo að guð megi lifa.
EK LJO®
Sérhver íslendingur geymir í hug-
skoti sínu ljóð eða kvæði, sem hon-
um er sérlega hugleikið. Kannski
hefur hann ort það sjálfur, kannski
er það eftir eitthvert þjóðskáldið
okkar. Sumir greina rök fyrir dá-
læti sínu og hafa gaman af að brjóta
ljóðið til mergjar, aðrir hirða ekki
um slíkt, en leyfa ljóðinu að njóta
sín án skýringa. Lesbók langar til
að báðir þessir hópar ljóðaunnenda
fái notið sín í þessum nýja þætti, en
til að hleypa honum af stokkunum,
hringdum við í frú Ásthildi Björns-
dóttur, ekkju Steins Steinars, og báð
um hana að velja sér ljóð eftir
Stein, sem henni væri einhverra
hluta vegna sérlega hugstætt. Ást-
hildur valdi Formáli á jörðu, sem
hér er tekið úr Kvæðasafni Steins
Steinars, sem Helgafell gaf út árið
1964.
— Ég get ekki sagt, að ég hafi
valið það af nokkurri sérstakri á-
stæðu, segir Ásthildur, kannski ein-
ungis af því að mér finnst það svo
fallegt. Og líka vegna þess, að þetta
er eitt af síðustu kvæðunum, sem
Steinn orti. Það er ort rúmu ári áð-
ur en hann dó og ég er alveg viss
um, að hann var sjálfur ánægður
með það. Annars talaði hann af-
skaplega lítið um sinn eiginn kveð-
skap. Hann átti það til að fara með
ljóðin sín fyrir mig, en rökræddi þau
aldrei eða merkingu þeirra, flest
þeirra eru líka ort áður en við gift-
umst. Kvæðin Formáli á jörðu, Kreml
og Don Quijóte ávarpar vindmyll-
urnar eru síðustu kvæðin, sem birt-
ust eftir Stein — þau komu fyrst í
Nýju Helgafelli, en eru ekki til í
annarri bók en Kvæðasafninu, og
þar er kannski komin önnur ástæða
til að ég vel mér þetta ljóð. Sv. J.
baw hann ars spengja gjörð á vagn-
hjólinu sínu. í snatri tók sígauninn
glóandi naglann og notaði hann til að
spengja saman brotnu gjörðina.
Síðan setti hann hana á hjól Arab-
ans og horfði með eigin augum á það
þegar Arabinn setti hjólið aftur á öx-
ulinn og ók burt og hélt í gagnstæða
átt.
Strax og Arabinn var farinn lagði
sígauninn af stað. Hann ók allan dag-
inn án þess að þora að líta við. Þegar
asninn var orðinn svo örmagna að hann
hné niður, keypti hann sér annan asna
og hélt ennþá lengra burt frá þeim
stað þar sem hann hafði fargað naglan-
um.
Og eftir marga daga án þess að þora
að líta við og hræddur við að opna
augun þegar dimmt var orðið, komst
hann til borgarinnar Damaskus. Þar
setti hann upp smiðju sína aftur. Dag-
inn eftir kom til hans maður með hjöltu
af sverði og bað hann að gera við þau.
Sígauninn kveikti upp í smiðjunni og
lagði hjöltun frá sér. Þá byrjuðu þau
að glóa eins og naglinn hafði gert.
Þarna var naglinn, eins og hann væri
límdur við hjöltun. Og þá tók sígaun-
inn til fótanna aftur.
Og naglinn birtist alltaf í tjöldum
niðjR mannsins, sem smíðaði naglana,
sem voru notaðir til að krossfesta Asa
ben Miriam með. Og þegar naglinn
birtist hlaupa sígaunarnir af stað. Þess-
vegna flytja þeir úr einum stað í ann-
an. Þessvegna var Asa ben Miriam
krossfestur með aðeins 3 nöglum, báðir
fæturnir voru lagðir hvor yfir annan
og nagli rekinn í gegnum þá báða.
Fjórði naglinn er á sífelldu flakki
heimsendanna milli.
Halldór P. Dungal
þýddi.
EDDA OC HÓMER
Framh. af bls. 2
alþýðumál, en með smekk og hófsemi —
víð tign eddukvæðamálsins; margt sæk-
ir hann líka í fornt óbundið mál eða
lagar eftir því, eða í mál dróttkvæða.
Sveinbjörn var mikill fræðimaður á ís-
lenzkt mál; og er það til marks, að hann
samdi orðabók yfir fornnorrænt
skáldamál, en gerði auk þess vísnaskýr-
ingar við allt hið mikla safn Noregs-
konunga sagna, „Fornmanna sögur“. Um
þetta sagði Guðbrandur Vigfússon: „Þó
mun hvorugt þessara rita verða máttar-
stólpi frægðar hans, heldur miklu veg-
legra verk — hin fagra þýðing hans á
ódysseifskviðu og Ilíonskviðu í lausu
máli. Samkvæmt vorri skoðun tek-
ur engin þýðing, í bundnu máli eða ó-
bundnu á nokkru máli sem vér þekkj-
um til, fram þessari þýðingu hans
(einkum þó Ódysseifskviðu). Hjarta
þýðandans var í verkinu; hann elskaði
það, og hið næma samræmi sem er milli
þessara tveggja mála, grísku og ís-
lenzku, kemur forkunnar vel fram í
henni.“
Um leið og horfið er frá hinum merki-
legu þýðingum á Hómerskvæðum, þar
sem ekki er leitazt við að líkja eftir
gríska bragarhættinum, er rétt að fara
fám orðum um feril þess háttar á fs-
landi. Skáldið Grímur Thomsen notaði
hann í kafla þeim úr Ilíonskviðu, sem
fyrr var getið, svo að sjá má, að ekki
var hátturinn ókunnur á fslandi. Fyrst
verður hans vart á 17. öld, til að mynda
í kvæði sálmaskáldsins Hallgríms Pét-
urssonar, Aldarhætti, en einnig í öðr-
um kveðskap hans. Er þá rímað innan
línu (leonínskur háttur) að miðaldasið.
Samtíðarmaður Hallgríms, Stefán Ólafs-
son notar þennan sama hátt, og vart
verður hans líka á 18. öld hér á landi.
Litlu eldri en kvæði Hallgríms eru
erfiljóð Jóns prest Guðmundssonar i
Hítardal (ort 1620 eftir konu hans)
undir elegiskum brag og svo háttað,
að ójöfnu línurnar (hexametrið) eru ó-
rimaðar, en þær jöfnu (pentametrið)
rímaðar innan braglínunnar. Það er þó
ekki fyrr en á 19. öld, að verulega ber
á órímuðu hexametri hér á landi, og
gætir þar vitaskuld áhrifa nýklassism-
ans. Undir elegiskum hætti órímuðum
þýðir Bjarni Thorarensen brot eftir
Ovíd og Martíal, Steingrímur Thor-
steinsson notar hann við spakmælavís-
ur, og Jónas Hallgrímsson leikur sér
að hættinum í kvæðinu „ísland farr
sælda frón“. Gamankvæði yrkja undir
hexametri Steingrímur Thorsteinsson
(Redd-Hannesarríma, og stælir hann þá
í mörgu Hómer), Benedikt Gröndal
(Þingvallaferð o.fl.), Matthías Jochum-
son (Ferð upp í Fljótsdalshérað), Auk
þess kemur hátturinn fyrir hjá Gutt-
ormi J. Guttormssyni: Utbreiddur varð
hann aldrei á íslandi.
Framkv.stj.: Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstj .fltr.: G-ísli Sigurðss-on.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6. Sími 10100.
Útgeifandi: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Úr Ilionskviðu Hómers. Afródíta telur Helenu á að fylgja Paris
14. júlí 1968
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 5