Lesbók Morgunblaðsins - 18.08.1968, Blaðsíða 5

Emilian Stanev er einn fremsti smása
í Búlgaríu. Til marks um það má get
trov verðlaunin, einhver mestu bókm
landi. Hann er mjög fjölhæfur rithöf
hans afbragð. Honum er næm skynj
sjálfur hefir hann stundað veiðisl^p
dýranna og er skyggn á litbrigði al
gnahöfundur, sem fram hefir komið
a þe: ;, að árið 1966 hlaut hann Dimi-
enntaverðlaun, sem veitt eru þar í
undur, en einkum þykja dýrasögur
un veiðimannsins í blóð borin, því að
frá barnæsku og gjörþekkir atferli
ls lífs hinnar villtu náttúru.

iDíi
SMÁSAGA Eftir Emilian Stanev

Er við höfðum eitt sinn verið á lynghænuveið-
um, urðum við svo uppgefnir, að fárra kílómetra-
ieið til þorpsins, sem við höfðum yfirgefið um
morguninn, virtist okkur óendanleg.
Þetta ágústkvöld vorum við staddir hjá ánni.
Þar koraum við að lynghænuhóp, sem faldist í há-
vöxnum maísnum, en langir stönglarnir og sikin á
kandamerkjunum hindruðu oltkur í að skjóta. Og
þá fugla, sem við skutum, var erfitt að finna.
Hundarnir hlýddu ekki skipunum okkar, en rásuðu
um sem óðir væru. Skothríöin, sem glumdi frá
liyssum okkar og hressandi kvöldsvalinn, æsti þá.
„Við skulum hætta veiðunum“, sagði félagi minn.
..Við getum byrjað aftur snemma í fyrramálið, áð-
ur en döggin er þornuð. Nú skulum við snúa aftur
heim í þorpið.“ „Væri ekki eins gott að dvelja hér
í nótt?“ spurði ég. Við höfum regnkápurnar okk-
ar meðferðis. I»ær verja okkur fyrir rökum jarð-
veginum. Við getum kveikt eld og hreiðrað nota-
lega nin okkur hjá heystálinu þarna/ Eins og þú
vjlt“ samþykkti vinur minn. Við bjuggum til hlóðir,
glóðarsteiktum nokkra fugla, sem við höfðum skot-
ið, og eftir dýrindis kvöldvcrð bjuggum við þægi-
lega um okkur í heyinu. Við lágum þögulir hjá
snarkandi eldinum og nutum hvíldarinnar. Fugla-
veiðar með hunda eru lýjandi, en hvíldin á eftir
\eitir sérstakan unað Brennheit sólin hafði bak-
að jörðina liðlangan daginn. og við fundum enn-
þá ylinn í gegnum regnkápurnar, sem við höfðum
hreitt yfir heyið. Ilmurinn af lieyi og jörð varð
cnnþá böfugri í röku loftinu hjá ánni. Hundarnir
okkar lágu hjá eldinum, dilluðu stuttri rófunni
letilega og hlustuðu á deyiandi raddir sléttunn-
ar, um leið og þeir litu sakbitnir á okkur.
„Fógur nótt“, varð mér að orði, og horfði upp í
dimmbiáan ágústhimininn, alþakinn stjörnum, sem
skinu skært í dimmunni.
„Fógur en tunglskinslaus*-. svaraði vinur minn.
Júnínæturnar eru fegurri.“ Ilann var þögull um
stund, en bætti svo við. „Á júnínóttum er loftið
mettað ilmi grasa og ungn laufa.“ „Á nóttunni
tru mennirnir góðir“, sagði ég. Myrkrið færðist
sinám saman yfir jörðina. Lágur eldurinn brann í
lilóð'im. dálítill rauður depill umkringdur myrkri.
Þöpull maísinn stóð þétt umliverfis okkur, líkt
cg skuggalegur og ógnandi herflokkur hefði stað-
næmzt á göngu sinni um sléttuna. í hlýju, röku
loftinu kliðuðu söngfætlur án afláts og kvakandi
froskar skutust út í nóttina. „Hefurðu nokkurn
tíma Iátið veiðidýr ganga úr greipum þér að á-
stæðulausu, þegar þú hefur komizt í dauðafæri?“
spurði vinur minn allt í einu. „Það held ég ekki.“
,,Þá hcfurðu aldrei kennt dýpstu sælu veiðimanns-
ins, þegar hann sleppir því.“
„Hvernig sælu?“ „Sem varðar trúna á ódauð-
æikann, ef svo mætti segja,“ sagði vinur minn á-
kafur, og þótta og gremjusvipur kom á andlit
nans, eins og hann byggist við móðgun. Að svo
mæltu hélt hann áfram án þess að bíða eftir svari
og sagði mér þessa sögu:
„Fyrir um það bil tíu árum var ég kennari í
þorpunum liérna í kring, unz mér heppnaðist loks
að fá vinnu í þorpinu heima. Eg hef ávallt dvalið
hér síðan. Draumur minn var alltaf að snúa heim
cg setjast að í húsi föður míns, og eins og þú
hefur séð, hef ég þegar látið gera við það og
enduiviýja. Allt frá barnæsku hafa veiðar verið
ástríða mín. Þessi veiðihvot er arfgeng í minni
ætt. Hún fékk mig jafnvel til að leggja stund á
kennslu, svo að ég gæti verið úti á landi. Þú sæk-
ir ákaft á þá staði, »em eitt sinn voru veiðilend-
ur þínar og þér er annt um þá eins og eign þína.
Júnídag nokkurn, er ég var að veiðum hjá stóru
vatnsmyllunni í námunda við þorpið, sá ég spor
eftir otur í mjúkum sandinum á bakkanum.
Leifar af fiskbeinum vitnuðu um, að oturinn
hafði veitt þar í grenndinni. Þetta sama kvöld
akvað ég að veita liooum fyrirsát rétt fyrir neðan
stifluna upp með fljótinu. Eg fann mér afar góðan
relustað. Rétt hjá verður bugða á ánni og þar eru
blágrýtisklettar á bakkanum. Neðan við klettana er
dálítil sylla, sem skagar út yfir vatnið. Niður á
hana liggur stígur í gegnum runnana. Þarna er
Ijómandi felustaður. Fáir vita um liann, jafnvel
ekki þeir, sem leið eiga framhjá og stoppa oft til
að svala þorsta sínum í köUlu lindarvatninu, sem
sprettur fram úr klettunum. Fáein smávaxin lindi-
tré slúta út yfir vatnið, tins og liljuskógur. Þá
voru þau miklu lægri og rétt nýlaufguð. Um kvöld-
ið faldi ég mig þarna með byssuna mína. Fyrst
skimaði ég út yfir vatnið og beið þolinmóður eft-
ir, að oturinn kæmi. Athygli mín beindist öll að
veiðiskapnum. Loks fór mér að leiðast og mér
virtist ég sjá oturinn stinga upp kollinum. Þarna
klauf hann vatnið, og breið straumrákin til beggja
hliða myndaði stóra liringi, sem færðust nær bakk-
anum. Ég hvessti aftur sjónir, dálítið betur, og sá
frosk á sundi, og ég andvarpaði djúpt og tæmdi
loftið úr lungunum. Að klnkkutíma liðnum þótti
mér biðin orðin löng, og ég hafði misst alla von
um, að oturinn léti sjá sig. Það var einmitt þá sem
mér varð ljóst, hve júnínóttin er yndisleg. Það
var kyrrð og friður og raddir ómuðu í loftinu.
Árvatnið glóði eins og skýra gull. Af og til heyrð-
nst skellir í vatninu, þegar fiskar stukku upp og
glitruðu yfir vatnsborðinu. Froskarnir gáfu frá
sér langdregin liljóð, eins og þeir væru að biðjast
fyrir. Linditrcn bærðu laufin mjúklega yfir höfði
mér og skuggar þeirra liðu hljótt yfir lognslétt
vatnið. Fáeinar stjörnur spcgluðust í lindinni eins
og gullpeningar hefðu fallið af himni og sokkið til
botns. Hefurðu nokkurn tíma hlustað á slíkri nótt,
án þess að aðhafast nokkuð? Það er sem grasið
beyrist gróa og nýtt líf kvikni allt í kring og
vitni í einu og öllu um yndi æsku og hreysti og
’öngun til lífsins.
Jörð og himinn fallast í faðma og þú verður eitt
með þeim og gleymir þér. Fögnuður streymir um
hverja taug og þig langar að faðma að þér allan
heiminn. Ég lagði byssuna frá mér, lagðist niður á
ylvolgan stein og djúpt hugsi virti ég fyrir mér
undurfagran júníliimininn. Og einmitt þegar ég
hafði steingleymt otrinum, birtist hann. Óvænt
skvamp og skyndileg kyrrð yfir froskunum fékk
mig til að líta út á fljótið. Oturshöfuðið klauf
vatnsborðið á móti straumnum. Fyrst flaug mér í
hug aS grípa byssuna. En ég sá óðar, að sérhver
lireyfing mundi koma upp um mig. Tunglið var
komið upp og skein á syllima, þar sem ég lá og
bjartur geislinn glóði á hlaupinu. Ég varð að bíða
betra færis. Oturinn synti knálega. Hann kom
upp úr á sandeyri og gljáði eins og svartur kött-
ur. Brátt rak hann upp hátt hljóð og lagðist niður.
Þrír svartir skuggar hlupu til hans. Þeir söfnuðust
um oturinn og þefuðu af trýni hans. Því næst
stukku öll dýrin eins og örskot út á höfðann, þar
sem þau blésu mæðinui andartak. Litlu síðar hóp-
uðust þau saman við bakkann og tóku að hýða
vatnið með rófunni. Gamli oturinn var að kenna
ungum sínum að veiða fisk. Hann barði rófunni
sterklega í vatnið, svo að fiskarnir lentu í svelgn-
um. Litlu otrarnir hermdu eftir nxáðurinni. Heppn-
aðist þeim veiðin, lilupu þeir upp á sandhöfðann
með liskinn spriklandi í gininu og átu hann þar
upp til agna. Að þessu störfuðu þeir í fullan
klukkutíma. Svo hurfu dýrin fjögur í vatnið og
koimi þvínæst örskjótt upp á yfirborðið, eins og
fjórir íkuggar. Smám saman minnkaði veiðikapp-
ið. Þau höfðu satt hungrið, og nú fóru þau í leiki.
Kattfimir búkarnir skutust eins og eldingar í vatn-
inu. Þeir eltu hverjir aðra. veltu sér á bakið,
undu sig i stóran svartan kuðung, stungu sér létti-
lega í vatnið, og komu upp aftur og bárust meö
straumnum. Þegar þeir höfðu dýft sér, greip ég
tækifærið, þreif til byssunnar, bar hana upp að
óxlinni og beið með fingurinn á gikknum, tilbú-
inn að lileypa af, er dýrin kæmu úr kafinu. Og
allt í einu birtist flatur haus gamla otursins rétt
við sylluna, þar seni ég kraup á kné. Hann var svo
nálægt, að ég sá gljávot, kringlótt augun, sem Iýstu
mannlegri greind. Ef til vill hafði hann séð skugg-
ann af mér eða orðið mín var á annan hátt. Hann
horfði beint á mig, dálítið undrandi, eins og hann
tryði ekki, að hann hefði mann fyrir augunum.
Framh. á bls. 15

18. ágúst. LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 5