Lesbók Morgunblaðsins - 25.08.1968, Síða 1

Svava Jakobsdóttir segir frá
vikudvöl í Kerlingarfjöllum — 1. grein
Lopapeysur, föðurlönd, vettlingar og
húfur liggja á víð og dreif um her-
bergið, ferðataska opin: ég er önnum
kafin að raða niður. Milt júlíloftið
streymir inn um gluggann og lopinn
verður allt í einu þvalur í höndum
mínum — ég stanza í miðju verki og
það grípur mig sterk kennd óraunveru-
leika. Nú er sumarið komið — loksins
eftir iangan og kaldan ísvetur er það
komið, þetta sumar, og þá stend ég hér í
miðjum bing af vetrarfatnaði og er að
búa mig í sumarfrí. Qg þarna sem
ég stend með lopaleista í höndum og
mæni út í sumarið, finnst mér eitthvað
hljóti að hafa gengið úrskeiðis í lífi
mínu. Við göngum ekki lengur í takt,
dagatalið og ég. Ég var að halda upp í
Kerlingarfjöll á skíði, en sumarið yrði
hér eftir. Og nú grípur mig snögglega
sjálfsvorkunnsemi nútima-íslendingsins,
sem finnst Mallorca-sól ekki nema sjálf
sögð og réttlát umbun honum til handa
fyrir það eitt að þreyja þorrann og
góuna hér út við íshaf. Ég hlýt í sann-
leika að vera orðin í meira lagi ringliuð
að ætla á skíði um hásumar, að geta
ekki einu sinni notið þessa stutta sum-
ars án þess að æða til móts við nýjan
vetur löngu á undan sjálfu almanakinu.
Það hlaut að vera kalt þarna uppfrá,
mjög kalt. Og aldrei hafði ég verið
neitt sportfífl, aldrei prílað upp um
fjöll og firnindi. Svona lagað háttalag
gat raskað öllum réttum hlutföllum í
lífi manna — ég vissi til dæmis um eitt
hjónaband, sem farið hafði út um þúfur,
vegna þess að frúin vildi vera á eilífu
fjallarópi. Við þekkjum raunar öll þessi
hjón — þau hétu Njörður og Skaði.
Skaði var öndiurgyðja og hún gerði svo
sem heiðariega tilraun til að búa með
Nirði enda þótt hann væri ekki Baldur,
en dularkynngi fjallanna seiddu hana í
sífellu til sín. Hún hiaut enga ró í sín-
um beinum fyrr en hún var komin í
ríki sitt á ný og kannski var henni vork
unn. Sjálfsagt hefur vald hennar verið
meira á fjöllum en í hjónabandi sem
svona gáleysislega var stofnað til. En
ekki átti ég neitt riki á fjöllum. Hvað
var ég eiginlega að vilja þetta borgar-
búinn, sem kunni að ganga á asfalti án
þess að kikna í hnjáliðum?
Mörgum fannst hressandi að dýfa sér í sundlaugina að iokinni skíðaferð eða
fjallgöngu. Ljósmynd: Sv.j.
Daginn sem ég tók þá ákvörðun að
dveljast vikutíma í Skíðaskólanum í
Kerlingarfjöllum, virtist mér sú ákvörð-
un ákaflega eðlileg og heilbrigð. Einn-
ig þá hafði ég staðið við gluggann. En
þá var vetur. Snjór huldi götur og
gangstéttir. Hann glampaði í sólskininu
og í hvítu logninu heyrði ég bresta í
honum undan fótum manna á göngu og
barna að leik. Mig langaði út. Samt var
ég kyrr inni, en á þeirri stundu gerði ég
þá skelfilegu uppgötvun, að ég var orð-
in svo mikill borgarbúi, að ég kom mér
ekki að því að fara út án þess að eiga
erindi. Og þegar borgarbúanum er farið
að finnast það óviðeigandi að fara út
undir bert loft að tilefnislausu — já, að
það jaðri við að vera skortur á háttvísi,
þá er ástæða til að hafast að, sérílagi
ef maður er íslendingur, sem hefur erft
landið og melgrasskúfinn og ærlegt regn
á Kaldadal, því að enn sem komið er hef
ur engin kynslóð, mér vitanlega, erft
hitaveituna. Kannski hefði ég unað á-
nægð við mitt í funandi stofuhita, hefði
ég munað eftir einhverju þjóðlegu lof-
kvæði um hitaveituna. En ég mundi ekki
til þess að neinn hefði bundið lof um
hitaveituna í stuðla og rím og gert
hana að þjóðararfi sem gæti ornað mér
og svæft samvizku mína. Og þess vegna
hringdi ég í Valdimar Örnólfsson og
bað um vikuleiðsögn undir beru lofti.
En það mega þeir vita, sem eiga þetta
eftir, að sá sem einu sinni dvelst viku-
tíma í Kerlingarfjöllum, er upp frá því
dæmdur maður — líkt og Skaði er hann
dæmdur til eilífrar göngu frá fjöru til
fjalls. Því að sá sem einu sinni dvelst á
fjöllum, hann eignast þar ríki, sem seið-
ir hann í sífellu til sín aftur. Svo af-
dráttarlaus eru áhrif þeirra félaga
þarna uppi í Kerlingarfjöllum.
★
Það má öllum ljóst vera, að dvöl
minni í Kerlingarfjöllum lýsi ég ekki
frá sjónarmiði hetjunnar, sem hleypur
upp á hæstu tinda án þess að blása úr
nös eða brunar niður Fannborgina
hraðar en fuglinn fljúgandi. Ég hlýt að
skrifa af sjónarhóli þess, sem aðfram-
komin af harðsperrum stynur þungan
við hvert fótmál. Það er eins og allt
grjót landsins hafi tekið sér bólfestu í
likama minum og þrýsti þar á hverja
taug. Ég heyi hart taugastríð við land-
ið og lengi er óvíst, hvort okkar sigrar.
Stundum finnst mér, að ég hljóti að
stirðna hér alveg, verða að steini, týnd
og tröllum gefin, að það verði að skilja
mig hér eftir í hópi þeirra mýmörgu
steinmanna, sem igista hér hvern klett og
hverja gjá. Þeir eru fjölmennir hér í
Árskarðsgljúfri rétt við skálann: auð-
sjáaniega hafa sumir verið lagðir á
flótta, þegar landið og náttúruöflin
náðu að móta þá í stein — það er
hreyfing í þeim, hnykkur á hálsi, höf-
uðfð sveigt upp á við, andlitsdrættir
skarpir og einbeittir — þessir menn
skaga venjulega úr úr yztu þröm. Aðrir
hafa verið teknir óvörum þeir ganga
friðsamlega fram, heilu fjölskyldurnar
saman, þarna í hlíðinni leiðir kona barn
við hönd sér. Framhjá slíku fólki skul-
um við ganga varlega, svo að það vakni
ekki til örlaga sinna, til þessarar ógur-
legu þagnar, sem hér ríkir, og er svo
djúp, að árniðurinn gerir ekki annað en
dýpka hana og magna eins og áin sjálf
dýpkar gilið sem hún rennur um. Og
sértu einn hér á ferli í rökkrinu spretta
aðrar venur fram — allir drauigar og
vættir sprengja af sér formviðjar þjóð-
sögunnar og lifna á ný, þeir læðast að
þér og umkringja þig þar til þú verður
fegin að flýja inn í skálann. Þar svell-
ur tónlist, harmonikka er þanin, gítar-
strengir slegnir, lifandi fólk stígur dans
af hjartans lyst meðan skíðafötin hanga
til þerris uppi á bita og bíða nýs dags.
Hér hafa þeir félagar, eigendur Skíða-
skólans, skapað mannheima mitt uppi á
öræfum, svo stórkostlega skemmtilega,
að stjórnendur annarra mannheima
gerðu vel í því að taka þá sér til fyrir-
myndar.
★
Aðalskáli Skíðaskólans stendur á
bakka Árskarðsgljúfurs. Stjórnendur
skólans, þá Valdimar Örnólfsson, Eirik
Haraldsson og Sigurð Guðmundss. þarf
varla að kynna. Þeir eru þekktir menn
bæði uppi á fjöllum og niðri í byggð.
Fjórði skíðakennarinn, Jakob Alberts-
Eiríkur Magnússon kennir pióginn
í sjálfboðavinnu.

*