Lesbók Morgunblaðsins - 08.12.1968, Blaðsíða 6

Árni Árnason, dr. med
i.
Al'lmjög hefir nú undanfarið
verið rætt um ýmsar greinar
þjóðmála, stjórnmál, atvinnumál,
efnahagsmál, heilbrigðismál og
skólamál Mun ég ekki bera í
þann bakkafulla læk. Ég veit
líka, að mig brestur skilning á
ýmsu um þau almennu mál.
Skulu nefnd dæmi. Ég ski'l ekki
hvernig sami f'okkur getur
haft fleiri en einn mann — eða
lista — í kjöri á sama stað í
sömu alþimgiskosningum, en
mér er ekki heldur kunnugt,
hvernig stjórnarskráin skil-
greinir stjómmálaflokk. Ég
skil ekki heldur, hvers vegna
vér verðum að greiða í aurum
að segja má, þegar nágrannar
vorir á Norðurlöndum greiða í
krónum. Að vísu ber gjaldmið-
ill vor nafnið króna — kóróna
— og mun nafnið vera einar
síðustu minjar þess, er vér lut-
um konungum.
Nú heyrist kvartað um
flokksváld hér á landi Ef þjóð-
málaflokkur fer að öllu lýðræð
islega, svo sem um kosn-
ingu flokksstjórnar, samningu
stefnaskrár og vaíl frambjóð-
enda til Alþingis, þá sé ég ekki
þar ásitæðu til aðfinnislu, og séu
flokkarnir og þeir, sem þeim
fylgja í kosningunum, megin-
hluti þjóðarinnar, þá er þar
þjóðræði. En spil'li flokksstjórn-
ir eða einstakir áhrifamenn
flokksins lýðræðinu og taki sér
ranglega aukið vald, þá skilst
mér, að það sé ekki flokksræði
heldur einræði flokksstjórnar,
eða forystunnar. Ef ríkisstjórn
væri á slíkan hátt til komin,
myndi það þá ekki geta leitt til
þess, að fólkið færi að varpa
öllum áhyggjum tínum á stjórn
ina og — það sem verra er —
umhyggju sinni og fyrirhyggju
einnig. Þá væri il'la farið. En
nóg um þetta, enda var hér
aðeins lítiifjörlegur útúrdúr.
Þau þjóðmál, sem hér verða
rædd, eru ekki áður nefndar
greinar almennra þjóðmála,
heldur undirstöðuatriði, grund-
völlur heilbrigðs þjóðfélags,
sem byggja verðu” á og ekki má
bila, ef þjóðfélagið á að stand-
ast storma og strauma tímans.
Því til skýringar, hvað átt er
við með grundvelli, vi'l ég
nefna, að ekki er hægt að
stofna kristið þjóðfélag þar sem
engir eru kristnir og það er
ekki nægt að stofna í skyndi
menningarþjóðfélag með villi-
mönnum, sem ekki hafa snefil af
menningu En er þá ástæða til
að taka grundvöll þjóðmálanna
til msðferðar? Svo virðist vera.
Málið er á dagskrá, bæði hér í
Norðurálfu og vestan hafs. Það
eru nú farnar að heyrast kvart
anir um alvarlega þverbresti í
vorum vestrænu þjóðfélögum.
Einkum eru slíkar raddir há-
værar í Bandaríkjunum. Það er
ekki kvartað svo mjög um, að
stjórn ríkjanna, ’ögin né þingið
séu ekki viðunandi, ekki kvart-
að um almenna þjóðarfátækt,
heilsuleysi né þekkingarskort
skólaæskunnar. Það er kvartað
um siðspillingu, glæpahneigð og
eiturlyfjar'Otkun. Kynþátta-
vandamálið þar og annarsstað-
ar í heiminum er annað mál.
Þar eru syndir feðranna að
koma niður á börnunum. Hér
er ekki að( ins um að ræða ranga
stefnu í áhveðnum málum, held
ur er komin óáran í mannfólk-
ið, og það er einmitt þessi óár-
an, sem er alvarlegt sjúkdóms-
einkenni í þjóðlífinu. Það er
komin skemmd í grundvöllinn.
Þessi óáran breiðist áreiðan-
lega út. Það er vitað og viður-
kennt, að „andlegir straumar",
bæði menningar og ómenning-
ar, berast nú fljótt og öfluglega
þjóða milii. Það liggur í augum
uppi, að vér verðum að horfast
í augu við þessa staðreynd. En
það kemur fyrir, að það þarf
að benda á það, sem liggur í
augum uppi. Hinsvegar skulum
vér einnig treysta því, að það
er hægt að varðveita grundvöll-
inn, ef rétt er að farið. Það
verður að takast því að á því
veltur, hvort þjóð vor stemdur
áfram heil og sterk.
n.
TVÆR STEFNUR:
Á undanförnum áratugum
hefir verið háð hörð barátta í
öllum heiminum. Sú barátta
stendur enn, einnig hér á landi
og er ekki séð, hvenær eða
hvernig henni lýkur. Hér er
ekki átt við vopnaviðskipti sér-
staklega, heldur baráttu milli
tvenns kcnar lífsskoðana eða
hugmyndafræði, þ.e. milli guðs-
trúar eða trúarbragða í ein-
hverri mynd annars vegar og
guðleysisstefnu, atheisma, hins
vegar. Allir, sem hafa ein-
hverja skoðun, fylgja annarri
hvorri þessari stefnu, vitandi
eða óvitandi. Það er ekki um
það dieill't, að þessi bar'átta fer
fram. Stefnum þessum skal ekki
lýst hér, en aðeins skýrt frá því
í nokkrum orðum, við hvað er
átt. Trú á Guð í einhverri
mynd er trú á æðri máttarvöld
í al'heimimum. Jalfn'fr.amt er, í
æðri trúarbrögðum, trú á æðri
tilgang mannlífsins, æðra mark
mið með mannlífinu, sem ekki
er lokið í líkamsdauðarum. Guð
leysið, atheisminn (materialism-
inn) neitar tilvaru Guðs. Efn-
ið svokallað hefir þróazt fyrir
mátt, sem í því býr og maður-
inn er orðinn til fyrir
þróun ákveðinnar dýrategund-
ar. Hann er aðeins dýr, en
fremstur þeirra vegna mikils
þroska ákveðinna hæfileika,
fyrst og fremst hinna miklu
vitsmuna, sem gjöra suma ein-
staklinga að drottnurum jarð-
arinnar.
Þessi munur á Hfsskoðunum
er ævagamall og hefir komið
fram í ræðu, riti og áróðri, eins
og gerist um skoðanamun. En
baráttan er nú harðari. Á þess-
ari ö'ld hefir það gjörzt, að
sérstakt samband hefir orðið
milli atheisma — guðleysis —
og ákveðinnar stjórnmála-
stefnu og þjóðmegunarfræði,
sem tengd er við Marx, Engels
og Lenin. Þetta kerfi, Kommún
isminn, er það sem forystumenn
ákveðinna ríkja beita fyrir sig í
valdabaráttu sinni. Þeii hafa oft
ar en einu sinni lýst því yfir,
að kommúnisminn muni leggja
undir sig heiminn og þeir hafa
sýnt tilburði í þá átt Aðferð-
irnar hafa verið útþensla —
expansio — og inmblö'ndun eða
innsmeyg’ng — infiltratio. Ev-
rópa varð einkum vör við út-
þensluna um og eftir 1940 og
er oss minnisstæð árás Rússa á
bræðraþjóð vora Finna 1939.
iHinni aðferðinni, infiltraitio, seim
er fólgin í því, að smeygja
skoðunum sínum inn í hug þjóð
arinnar, eins og þegar mein-
semd vex inn í og ó milli vefja
’líkamans, er beitt áfrm. Að-
ferðin er að vísu 'gaimalkuinn, en
framkvæmd hennar að því leyti
nýstárleg, að beitt er ofbeldi, ef
því verður við komið og árang-
urinn þykir ekki nægur. Komm
únistar gleyma ekki settu
marki. Kommúnisminn er að
þessu leyti svipaður túnsæk-
inni kind Þar sem girðing er
fjárheld hverfur hún frá og
leitar smugu annars staðar. Sé
henni stuggað frá, kemur hún
aftur, og hún hættir ekki að
hugsa um að komast í túnið, á
meðan hún lifir.
Um eiriræði og stjórnarfar í
kommúnistaríkjum verður hér
ekki rætt, en hver verða áhrif
þessarar stefnu á þjóðina
sjálfa?
Ý'msia'r framfarir í lötnduim
þessum valda því, að þegnun-
um getur liðið vel efnislega.
Stuðningur ríkisins við mennt
ir, vísindi, tækni og listir, sem
þjóna kerfinu, veldur framför-
um í þessum grei.ium. Hagsýnn
bóndi fer vél með skepnur sín-
ar. Vísindi og tækni eru vegur
til heimsyfirráða. Kommúnism-
inn lítur öðrum augum á mann
gildið og þróun einstaklingsins
en vér, og samkvæmt áður
nefndri skoðun hans á mönn-
unum (dýrunum) er ekki um
lífi manna og limum, sem kem-
mannhelgi að ræða. Stefna
vestrænnar menningar er að
auka manngildi á öllum svið-
um mannsandans.
Kommúnisminn takmarkar per
sónufrelsi og frelsi ríkja að
ýmsu ltyti. Skoðanafrelsi er
takmarkað, máflrelsi, ritfrelsi
og tjáningarfrelsi í listum.
Kirkjan er ofsótt og sé mönn-
um í orði kveðnu 'leyft að trúa
því, sem þeir vilja, þá er að-
ferðin lík og ef sagt væri við
húsmóður, að hún mætti rækta
blóm í stofunni, en ekki hafa
mold í jurtapottunum.
Allt er þetta andstætt hugs-
un og hugsjónum vorrar vest-
rænu menningar og miðar að
vorri skoðun til niðurdreps,
enda hefir heilbrigt manneðli
sagt til sín og andstaða og
mannlegar kröfur lótið á sér
bera.
En hvernig víkur því við, að
kommúnisminn hefir r.áð þeirri
útbreiðslu hér á landi, sem
raun er á? Á það má benda,
að sumir landsmenr eru atheist
ar. Einnig iízt ýmsum kristnum
mönnum vel á kenningar þeirra
og stefnu í einstökum þjóðmá'l-
um, t.d. félagsmálum ogfræðslu
málum, en gæta ekki aðalstefn-
unnar og afleiðinganna af
framkvæmd hennar. Þet'ta er
undarleg glámskyggni og svo
hefir verið komizt að orði, að
útbreiðsla þessarar stefnu hér
á landi væri blettur á íslenzkri
menningu.
m.
SAMSTARF AÐ
ÞJÓÐARSPILLINGU
Kommúnisminn er að vísu ill-
ur gestur hjá kristinni menning-
arþjóð, en hann kemur til dyr-
anna eins og hann er klæddur,
í úlfshamnum. Sama er ekki
(hægt að segja um þann böóvald,
sem véldur þjóðarböli og þjóð-
arspillingu á Vesturlöndum við
hlið kommúnismans. Hann er í
sauðargæru. Þar sem hægt er
að rekja afleiðingar til orsaka
ihjá kommúniiSimanum er
það ekiki auðvelt hér, því
'að orsaikir og afLéiðing-
ar blaindaöt iá ýmsan
hátt saman. Orsakirnar eru
helzt nefndar áfengi og önnur
eiturlyf, lítil siðfræðiþekking
og sljó siðgæðisvitund, sem er
veigamikil orsök, misnotkun fjöl
miðlunartækja, spillandi kvik-
myndir, spi'llandi skemmtanir og
siðlaus tízka. En afleiðingarn-
ar eru sú spilling, sem er orð-
in það þjóðarböl, að miklum ó-
úyggjum veldur, einnig á Norð
urlöndum
Með aukinni þekkingu og
kunnáttu til að afia sér efnis-
legra verðmæta hefir aukizt
auðshyggja og græðg; í þessi
verðmæti svo mikil, að andlegu
verðmætin verða útundan. Auðs-
hyggja úr hófi fram leiðir til
svikse.ni í viðskiptum arðráns,
smygls og óheiðarlegrar spá-
kaupmennsku. Ekki óskyld er
nautnasýki, sem á meinlausara
stigi 'lýsir sér í eyðslusemi og
bruðli, en leiðir til skaðlegra
nautna. Algerlega ótímabærar
kynferðisnautnir spilla heil-
brigðri æskugleði og æsku-
þrótti og gjöra tímabil æskunn-
ar í rauninni að engu Siðgæð-
isskortur og minnkandi sjálfs-
virðing lýsir sér með ýmsu móti,
vanrækslu í siðgæðisuppeldi
barnanna, óáreiðanleik í við-
skiptum og sviknum loforðum
og er að finna i öllum stétt-
um og starfsgreinum þjóðfé'lag-
anna. Af vanræktu siðgæðis-
uppeldi leiðir agaleysi í ýms-
um myndum, virðingarleysi fyr
ir foreldrum, kennurum og öðr-
um yfirboðurum og ýmsar ó-
spektir og spell á almannafæri.
Lítilsvirðing á eignarréttinum
kemur fram í ýmiskonar
skemmdarstarfsemi og þarf ekki
6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS