Lesbók Morgunblaðsins - 26.01.1969, Blaðsíða 10

Frú Rose Kennedy við flygilinn
höfn. Bobby reyndi einnig á
sinn hátt, með því að hvetja
efnaða vini sína til aðgerða".
Hún heldur áfram hálf-hátt
og slitrótt: „Stundum velti ég
því fyrir mér, hvort fjölskylda
mín hafi éitthvað það við sig,
sem býður upp á ofbeldi. Öf-
und? Ég veit það ekki. Ég
heyrði í sjónvarpinu eitt
kvöldið, að fólk hefði skrifað
þessum manni — Shiran Sirh-
an — þakkar og viðurkenning-
arbréf. . . Ég skil það ekki.
Það var eins og með þetta fólk
í Dallas sem rak upp húrra-
hróp.“
„Kannski_ leyfir Guð þetta
ekki. . . Ég hef hlotið svo
margt: son, sem varð forseti,
tvo syni í öldungadeildinni,
tengdason, sem er ambassador. .
. . .ef til vill leyfir Guð ekki
svo mikið. Við erum af mjög
alþýðlegu bergi brotin. Hvað
skyldi svo sem vera sérstakt
við Kennedyana? Hví skyldi
ekki einhver Nixon eða ein-
hver Humphrey líka eiga rétt
ásér?“
„Ég hef hlotið margar gjaf-
ir, heilbrigði, menntun, auð,
álit, fjölskyldulíf, rótgróna á-
byrgðartilfinningu, töluvert á-
hrifavald. En mér hafa einnig
verið lagðar kvaðir á herðar. f
Biblíunni segir: „Af hverjum
þeim, sem mikið er gefið, mun
mikils verða krafizt“. Guð ger-
ir mismunandi kröfur til mann-
anna. Trúin er einnig Guðs
gjöf. Sá sem ber gæfu til að
eignast trú, verður að gæta
þess að glata henni aldrei en
efla hana með lestri og bæna-
haldi. Sá er einnig gæfusamur
sem fær viljastyrk í vöggu-
gjöf. . . viljastyrkur er það
sem fleytir manni yfir allar
torfærur — og það að vera
gæddur lifandi áhuga, leitandi
hugarfari. . . það stafar að
nokkru leyti frá uppeldinu..“
Foreldrar Rose Kennedy
voru af írskum ættum, frá þeim
hluta Bandaríkjanna sem kall-
aðist Nýja England. Þar var
stilling og ráðdeildarsemi talin
til dyggða og bar uppeldi barn
anna keim af því. Móðirin var
skynsöm kona, sem ekki taldi
viðeigandi að æðrast yfir smá-
munum. Rose átti hamingju-
sama bernsku í foreldrahúsum.
Fróðleiksfýsnina, ferðaþrána og
tungumálaáhugann erfði hún
frá föður sínum, sem oft tók
hana með sér í ferðalög og
gerði sér þá far um að skýra
allt sem bezt fyrir henni. Á
unglingsárum hennar fékk
hann hana til að stofna mál-
fundafélag fyrir ungar stúlkur,
þar sem rædd voru dægurmál
og almenn málefni. Hún var
elzta stúlkan í sex barna hópi
og þegar hún hafði aldur til
var hún send til framhaldsnáms
í klausturskóla í Hollandi,
enda þótt hún sjálf hefði held-
ur kosið að stunda nám við
Wellesley háskóla. „Þá var ég
betri í þýzku en frönsku," seg-
ir hún, „það var dásamlegt að
lesa Goethe og Schiller á því
máli, hlusta á Wagner óperurn-
ar í Salzburg eða við tónlistar-
hátíðarnar í Bayreuth. Ef ég
hefði ekki gifzt, hefði ég ef til
vill orðið tónlistarkennari. En
tengdadóttir mín Joan hefur
nú rænt mig hlutverkinu sem
píanóleikari — hún leikur
miklu betur en ég“.
Frú Kennedy héfur reynt að
ala börn sín upp í þeim anda
sem ríkti á bernskuheimili
hennar. „Börnin höfðu að vísu
ýmis efnaleg sérréttindi, en
þau hafa alltaf orðið að gegna
vissum skyldum og við höfum
reynt að innræta þeim hófsemi
gagnvart fjármunum, enda þótt
oft væri erfitt að skýra fyrir
þeim hversvegna þau máttu
ekki fá 25 cent í viðbót“.
Sem uppalanda lýsir Eunice
Shriver móður sinni þannig:
„Mamma beitti ströngum aga.
Hádegisvexður var stundvís-
lega klukkan eitt. Ef maður
kom of seint varð maður af
fyrsta réttinum. Á hverjum
fimmtudegi vorum við send á
bóka9afnið að ná í bækur. Við
vorum látin sækja tennistíma,
sundtíma, gengum öll með tann
spengur í sjö ár til að rétta
tennurnar. Okkur var öllum
stjórnað eftir nótum frá unga
aldri, en það voru til allrar
hamingju skemmtilegar nótur
. . . Við erum ekkert okkar
fram úr hófi guðhrædd eða tök
um trúarlífið mjög hátíðlega,
en mamma á þessa brennandi
trú, sem minnir helzt á píslar-
vottana forðum, sem vildu
heldur deyja fyrir trú sína en
láta af henni. Ég held að það
stafi af hinu írska ætterni henn
ar, sem hún er mjög hreykin
af. Hún er líka miklu betur að
sér en nokkurt okkar um and-
leg efni, sem hún hefur viðað
að sér með víðtækum lestri
guðfræði, heimspeki og kirkju-
sögu. . . . Hún skrifar einnig
oft bréf til fólks sem hún þekk
ir ekkert ef hún veit að það
hefur orðið fyrir alvarlegu
áfalli, og reynir að hughreysta
það“.
„Það auðveldaði mér mjög
uppeldi barnanna", segir frú
Kennedy, „að ég giftist manni,
sem var jafnaldri minn, sömu
trúar og hafði líkar hugmynd-
ir um barnauppeldi svo ekki
kom til neins ágreinings. Börn-
in voru líka heppin að hafa
Joe sér til fyrirmyndar. Hann
bragðaði hvorki áfengi né tób-
ak fyrr en eftir tvítugt, og því
gerðu hin það ekki heldur.
Þau hafa alltaf verið mjög sam-
heldin og mér er það mikil
gleði að vita að nú eftir þessar
síðustu hörmungar hafa þau
staðið saman sem einn maður,
veitt hvort öðru styrk og ávallt
verið reiðubúin að liðsinna mág
konum sínum í erfiðleikum
þeirra — þau hafa verið þeim
Ethel og Jackie sannkallaðar
hjálparhellur í raunum þeirra".
Viðbrögð Rose Kennedy
við hinni óvæntu fregn um
hjónaband þeirra Jacqueline
og Onassis voru einkennandi
fyrir hana: stillileg og jákvæð.
„Ég held þau geti orðið mjög
hamingjusöm. . .þetta hefur ver
ið einmanalegt líf hjá henni.
Maðurinn minn og ég höfum
þekkt herra Onassis í fimmtán
ár og hann kom í kvöldverð
hingað til okkar síðastliðið sum
ar. Þetta hefur allt verið svo
órólegt — og eins og ég sagði
við einhvern, við gerum sjald
an neitt á venjulegan hátt:
það verður alltaf heilmikil
sprenging." Hún segist hafa
komizt að þeirri heimspeki-
legu niðurstöðu að í þessum
heimi fái menn ekkert fyrir-
hafnarlaust. „Maður verður að
leggja sig fram við allt í þess-
ari tilveru, haldið þér það ekki?
Hvort sem það er hjónabandið,
börnin, matartilbúningurinn —
nú, eða bara andlitið á manni!
Frú Krúchev spurði mig einu
sinni þegar fundum okkarbar
saman hvað ég gerði til að
halda útlitinu! Hún sagðist hafa
klæðzt sama kjólnum við em-
bættistöku forsetans og ég
hafði verið í við krýninguna í
Englandi. Mér féll vel við frú
Kruchev — hún er kona sem
maður myndi óhræddur trúa
fyrir börnum sínum ef m-aður
þyrfti að bregða sér út kvöld-
stund. Ég hef verið spurð hvern
ég hafi átt við í ræðu einni,
sem ég flutti, þar sem ég sagði
að stundum væru tengdamæður
betrý að sér en tengdadæturn-
ar. Ég átti þar við frú Kru-
chev, sem ég kynntist í Vínar-
borg — hún er mjög aðlaðandi
og þægileg kona af bændaætt-
um, víðlesin, kennari að mennt-
un, tungumálamanneskja. Hún
talaði góða ensku, en hvorug
tengdadætra hennar skildi mig,
hvort sem ég reyndi ensku,
þýzku eða frönsku. Þær kunnu
ekkert af þessum málum. Það
var sem sé ekki ég sjálf sem
ég átti við með þessum ummæl-
um um tengdamæðurnar, eins
og sumir hafa látið sér detta
í hug, enda þótt ég álíti ald-
urinn enga ástæðu til að koðna
niður og hætta að bæta við sig
þekkingu, reynslu og áhugamál
um“.
Með þvílíkum orðum lýkur
heimsókninni til frú Rose
Kennedy, konunnar, sem svart-
klædd og harmþrungin en
hnarreist fylgdi syni sínum til
grafar í Arlington-kirkjugarði
fyrir fáum mánuðum. „Af hverj
um þeim, sem mikið er gefið,
mun mikils verða krafizt. . . .“
Þegar Þórbergur
\ar myrtur
Framh. af bls. 7
um kveldið, hefur henni þótt
útséð um að Þórbergur væri á
lífi. Þá hringir hún til lögregl-
unnar og biður um aðstoð sína
við að leita að líkinu Fyrir
kurteisissakir kallaði lögregl-
an út og bað Þórberg að láta
vita um sig með símtali. En þar
sem ekki er ennþá komið á not-
hæft símasamband milli þessa
og annars heims, þá hringdi
Þórbergur ekki. Þá var allt
lögreglulið borgarinnar og þús-
undir skáta sett í gang eins og
risastór múgavél, sem átti að
raka allan bæinn og nágrenni
svo ekki leyndist lítið strá eða
fis þegar rakstri væri lokið.
Skömmu áður en tilkynning-
in um hvarf Þórbergs kom í
útvarpinu, hringdi mágkona
Margrétar til Guðfinnu konu
minnar og spurði hvort Þór-
bergur væri hér. Það var ekki
og raunar þóttust þá allir úr-
kula vonar um að hann væri á
lífi, þó lengi lifi von hjá vanda-
mönnum og velunnurum um hið
gagnstæða á meðan líkið er
ekki fundið.
Mér var nálega ómögulegt að
hugsa til þess a_ð Þórbergur
væri fallinn frá. Ég reyndi að
gera mér í hugarlund einhver
óvenjuleg atvik önnur en dauðs
fall sem gilda ástæðu fyrir
hvarfi hans. Ekki er því að
neita að ég er gæddur nokkrum
dulrænum hæfileikum: Ég hefi
einu sinni séð uppvakning, Hegg
staðaskunda og hefi skráð um
þann atburð skilmerkilega sögu
sem ég gaf sr. Jóni Thorarensen
sem mun setja hana í Rauð-
skinnu, sem væntanlega kemur
út innan skamms. Svo hefi ég
oft fengið sterk hugboð um ó-
orðna eða nýskeða atburði. Oft
hafa þessi dulrænu hugboð
logið að mér, er ekki ástæða
til að fást um það, þau eru
eins og mannfólkið: segja stund
um satt, en ljúga þó miklu oft-
ar. Svo hefi ég líka nokkra
fjarsýnisgáfu, þannig að ég sé
stundum atburði, sem gerast i
fjarlægð eða gætu hafa gerzt
þar.
Nú þegar ég var í öngum
mínum og harmi sleginn, fékk
ég allt í einu sterkt og kraft-
mikið hugboð: Þórbergur er lif-
andi. Hann hefur farið inn í
Sólvalla-kirkjugarðinn og er
þar líklega ennþá. Ég þaut upp,
dreif mig í loðskinnsúlpu og
vatnsstígvél og skálmaði á leið
ofan að Sólyallakirkjugarði. Á
leiðinni var ég að hugsa um
það, hvort þetta væri lyga-
hugboð eins og svo oft hafði
komið fyrir áður. „Jú það get-
ur verið að Þórbergur hafi far-
ið í garðinn, en hann hefur
ekki farið þangað einn. Þór-
bergur fer ekki að kanna
dauðramanna reit þó um há-
bjartan dag sé, einn síns liðs.
Það er þó bókað, að hann hef-
ur einusinni áður farið í kirkju-
garðinn að kvöldi til í brúna-
myrkri og drýgt þar mikla dáð,
sem fáir hefðu eftir leikið, en
þá var hann ekki einn að leik
og svo var það á þeim árum,
sem hann var ungur fullhugi
En nú þegar hann var kom-
inn á áttræðisaldur og þar að
auki einstaklega vel giftur,
horfir þetta öðruvísi við. Mað-
ur sem er orðinn slitinn af alls-
konar brúkun á langri ævi og
hefur margsinnis smogið úr
veiðinetum kvenna og verið
eiginkonu sinni trúr að mestu
eða ö'llu leyti í full 30 ár. Og
þó getur það alltaf skeð að
gamlir menn töfrist af lítt spjöll
uðu kvenholdi. Þó Þórbergur
sé óvenjulega mikill reglu og
staðfestumaður, má ekki ætla
að hann sé meiri en skáld-
spekingurinn Göte. Hann var
nær því áttræður er hann varð
yfir sig ástfanginn í barnungri
heimasætu, svo hann gekk ein-
förum í örvínglun. Hins vegar
var á það að líta, að Þórbergur
vegna etlli og slits, var lík'legur
til þess að þurfa marga klukku
tíma til þess að virma verk,
sem hann ungur gat hrist af á
stuttri stund. Ég hafði oft heyrt
Þórberg hallmæla með stórum
orðum tíu stunda vinnudegi og
þó sérstaklega næturvinnu, sem
hann taldi þjóðar spillingu.
En sannir mannvinir vilja
gjarnan leggja á sig erfiði fyr-
ir aðra, einkum ef þeim sjálf-
um finnst verkið ekki óskemmti
legt.
Þetta óheilla kvöld var veð-
urfar af því tagi, sem íslenzkt
mál á ekkert sérstakt lýsingar-
orð yfir. Það var hvorki aust-
an, vestan, sunnan eða norðan
átt og þó var ekki logn. Það
var eins og ógeðsleg bræla
kæmi lóðrétt ofan úr loftinu
og henni fylgdi slepju úrkoma,
sem varð eins og spýja á mal
bikinu. Húsagarðar og rang-
halasund urðu náklæðaleg í út
liti. f slíku veðurlagi verður
mannlífið utandyra, óákveðið
og nærri ti’lgangslaust. Óhugn-
anlegt að vera að vinna í
kirkjugarði, seint á kveldi við
slíkt önuglyndi náttúrunnar,
nema kannski þeirrar mann-
legu. En ég vissi að Þórberg-
ur var flestum eða öllum mönn-
um vandvirknari og ég hélt
hiklaust áfram í áttina að
kirkjugarðshliðinu.
Ég stóð nokkra stund við
hliðgrindina og reyndi að finna
rökræna ástæðu fyrir því að
hætta við leitina. Mér kom í
hug að lögreglan og skátarnir
10 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
26. janúar 1969