Lesbók Morgunblaðsins - 09.03.1969, Blaðsíða 15

— ry, eg er eKKert geflnn
fyrir þessar forstjórastöðuf
hérna í Reykjavíkinni, segi ég,
og lét mér fátt um finnast. Hélt
bara áfram að moka meðan þeir
gláptu undrandi á mig.
Svo líður nokkur tími. Fer þá
atvinnuleysi og neyð að sverfa
að heimilum manna um land allt
og þar á meðal hér í Reykja-
vík. Verð ég þá atvinnulaus
eins og fleiri. Dettur mér þá í
hug að leita til míns gamla
vinnufélaga og herma upp á
hann loforðið. Ég panta viðtal,
því auðvitað eru samtöl við fína
menn í fínum stöðum háð fín-
um reglum og fæ það. Tekur
búnaðarmálastjóri hinn alúð-
legasti á móti mér og leitar
djúpt í huga sínum að verk-
efni handa mér en finnur ekki.
Lofar þó að gera sitt bezta til
að liðsinna mér, og bíður mér
að leita til sín aftur.
Ég þakkaði honum kærlega
fyrir hans góða vilja til að
hjáipa mér, sem ég efaði ekki
og gekk dapur út. Ég hugg-
aði mig samt við þá góðu von
að senn mundi rætast úr.
En svo varð ekki frá hans
hendi. Ég fór margar árang-
urslausar ferðir á hans fund.
Það vantaði ekki viljann til að
hjálpa mér, að hans sögn, bara
getuna. Hann gæti reyndar út-
vegað mér vinnu uppí sveit
fyrir lítið kaup, helzt ekkert.
Ég fengi jú frítt fæði og það
væri ekki svo lítið. Þá þykkn-
aði í mér og ég svaraði því til
að ég þyrfti ekki hans hjálp
til að ráða mig í sveitavinnu
kauplaust, giftur maðurinn með
fjögur soltin börn á framfæri
Kenndi þetta atvik mér að eigi
er alltaf mark að gullnum lof-
orðum eða stærð manna.
Samtámahoimild um
Hunólf í Klapparkoti
FRÁSÖGNIN í síðustu Lesbók
af Runka, hinum óheflaða
Suðurnesjamanni, sem oftar
en aðrir hefur komið fram
„gegnum“ Hafstein miðil,
varð m.a. til þess að vakin
hefur verið athygli Les-
bókar á algerlega samhljóða
samtímaheimild um Runólf.
Séra Jón Thorarensen hefur
komið að máli við Lesbók og
bent á frásögn af endalokum
hans í Suðurnesjaannál Sig-
urðar B. Sívertsens, prests á
Útskálum. Þessi annáll er upp
tekinn í Rauðskinnu 7. bindi,
sem séra Jón hefur safnað.
Séra Sigurður á Útskálum
er fæddur 1808 og lézt hann
1887. Hann var merkisprest-
ur, skörungur í og utan kirkju
og einn af þeim fáu mönnum,
sem sameina bókleg störf við
frábœran verklegan dugnað.
Greinargóður annáll er frá
árinu 1879. Fjallar hann mjög
um veðurhörkur og harðindi.
Síðan segir: „Fjárskaði varð
af Skaganum í ofsaveðri, nótt-
ina þann 16. október, og sömu
nótt urðu þœr slysfarir, að
húsmaður nokkur frá Klapp-
arkoti, Runólfur að nafni,
hafði komið úr Keflavik
seint á vöku í ofsaveðri, rign-
ingu og stormi, að Landkoti
og fór þaðan kl. 11. Átti hann
þá allskammt heim, en myrk-
ur var mikið. Var haldið, að
hann hafi hrakizt niður í
fjöru og sjór hafi tekið hann.
Hafði hann verið nokkuð
kenndur af brennivíni, er
hann hafði með sér.“
Það er ekki að sjá af þess-
ari frásögn, að Runólfur hafi
verið þekktur maður í sinni
heimabyggð. Séra Sigurður
hefur án efa verið gerkunn-
ugur fólki á þessum slóðum,
en þó segir hann aðeins: „hús-
maður nokkur frá Klappar-
koti, Runólfur að nafni . . . .“
Séra Sigurður hefur, þegar
hann skrifar þetta, embættaö
í 48 ár.
Nokkru eftir næstu áramót
getur að líta eftirfarandi
klausu í annál Útskálaprests:
„úm þetta leyti fór bein Run-
ólfs heitins að reka upp úr
sandinum fyrir innan Flanka-
staðatúngarð og voru öll bein
slvtin sundur og allt hold af
þeim, en þó hafði bæði föt
hans rekið, sum órifin, og
jakki hans hnepptur, en get-
gátur um, að sjór hafi fallið
yfir hann, en hann máttvana
lagzt niður eða máske orðið
bráðkvaddur af kulda og
þreytu og vosbúð. Hafi selur
lagzt á náinn og tœtt hann
sundur og marfló nagað af
holdið, en allt þetta hefur
samt undarlega borið við.“
Þessi tilgáta stangast á við
það sem Runólfur sagði á
miðilsfundinum: „Rak mig þá
upp en þá komust hundar og
hrafnar í mig og tœttu mig
sundur.“
Matthías Johannessen tók
upp í grein sína í síðustu Les-
bók frásögn Elínborgar Lár-
usdóttur, „Miðillinn Haf-
steinn Björnsson.“ Elínborg
hefur einnig komið að máli
við Lesbók og benti hún á, að
þessi frásögn var þýdd á
ensku og birtist hún á sínum
tíma í tímariti brezka sálar-
ranhsóknafélagsins. Hafði hún
vakið mikla athygli í því
vandaða rannsóknarfélagi.
Voru Runka sögð þessi tíðindi
síðar á miðilsfundi og sagt, að
hann hafi haft gaman af!
--------------——\
ERLENDAR
BÆKUR
__________________J
The Annoted Alice — Alice’s Adventur-
es in Wonderland and Through the Look-
ing-Glass by Lewis Carroll. IUustrated by
John Tenniel. With an Introduction and
Notes by Martin Gardner. Penguin Books
1965. 10.6
Lísu bækurnar eru furðulegustu barna-
bækur, sem skrifaðar hafa verið og henta
einnig öllum aldri. Höfundurinn var guð-
fræðingur að menntun, en var svo feiminn,
að hann gerðist aldrei þjónandi prestur,
auk þess stamaði hann. í stað þess var
Ihann lengst af kennari í stærðfræði í Ox-
ford. Mesta unun hans var að umgangast
stúlkubörn og fyrir þær samdi hann furðu-
leg ævintýri og sögur. Þessi ævintýri birt-
ast í þessum bókum hans. Hér eru þessar
sögur gefnar út með athugasemdum Mart-
ins Gardners, sem er bandarískur blaða-
maður og höfundur. Hann rekur ævisögu
Carrolls i athugasemdum, viðhorf til ým-
issa mála og ástæðurnar fyrir skrifum hans.
Þessar athugasemdir eru prentaðar til hlið-
ar við sögutextann. Svör og spurningar i
þessum sögum fela oft á tíðum í sér mik-
inn lífsvísdóm, enda eru fáar ævintýra bæk-
ur jafnoft notaðar til ívitnana og þessar.
Útgefandi ritar ágætan inngang. Bókin er
skemmtilega myndskreytt.
Albert Camus. Philip Thody. Athenaum
Verlag 1964. DM 12.80.
Thody er fyrirlesari í frönsku og frönsk-
um bókmenntum við háskólann i Belfast.
Hann var kunnugur Camus og hafði sam-
vinnu við hann við samantekt þessarar
bókar. Camus hiaut Nóbelsverðlaunin 1957
og lifði ekki nema þrjú ár eftir það, fórst í
bifreiðarslysi 1960. Hann var syrgður af
öllum þeim fjölda, sem þekkti rit hans og
las. Hann var lesinn meir en almennt gerð-
ist um höfunda hans tegundar og ástæð-
una fyrir því rekur höfundur í þessu riti.
Höfundur rekur pólitískar hugmyndir Cam
us og þróun skoðana hans og telur meg-
inhugmynd hans hafa kristallast í Sisifus-
ai-sögninni. Hátimbraðar hugsjónir koðni
niður og falli og sjálfsmorðið sé engin
lausn en mönnum beri að taka því sem að
hör.dum ber æðrulausir, þótt paradísarrík-
ið sé ekki í sjónmáli. Þetta er mjög ítar-
leg rannsókn á skoðunum og ritverkum
Camus og skrár fylgja yfir ritverk hans.
Einnig ræðir höfundur áhrif Camus á bók-
menntir og hugmyndir samtímamanna.
Main Currents in Sociological Thought I.
Raymond Aron. Penguin Books 1968. 6.-
Raymond Aron er prófessor í þjóðfé-
lagsfræði við háskólann í París. Þetta er
inngangs- og yfirlitsrit um þjóðfélagsfræði
og er þetta fyrsta bindið. Höfundur fjall-
ar hér um kenningar Monteskuieu, Tocku-
eville, Comte og Marx, höfundur aðgrein-
ir skoðanir þeirra á þjóðfélaginu hugmynd
um þeirra um framvindu þess og rekur
kveikju kenninga þeirra til samtíðar
þeirra
Toward Psychology of Art. Collected
Essays. Rudolf Arnheim Faber 1967. 50.-
Þetta er safn ýmissa merkustu greina
höfundar undanfarinna ára. Höfundur hef-
ur í mörg ár átt heima og kennt í Banda-
ríkjunum og er frægur listfræðingur. Höf-
undur álítur, að listina megi skilja sálfræði-
legum skilningi eins og aðra mannlega
viðleitni og listaverk megi rýna á sál-
fræðilegum forsendum. Þessi iðja getur
þvælzt fyrir mörgum, og til þess að skýr
úrlausn fáist þarf mikinn skarpleika og
víðtæka þekkingu bæði í sálfræði og lista-
sögu og listamati. Höfundur hefur þetta til
brunns að bera og honum tekst að skil-
greina ástæður til verka og úrvinnslu
þeirra með hliðsjón af sálrænni þörf og
ásigkomulagi höfundarins eða höfundanna.
Þetta eru greinar, en þeim er raðað eftir
efni og inntaki, hverri grein fylgja bóka-
skrár um frekari lesningu.
Western Political Thought. Vol. I: Plato
to Augustine. Christopher Morris. Long-
mans 1967. 42.-
Höfundur ætlar ritverkinu að verða þrjú
bindi og eiga þau að spanna tímabilið frá
Plato til Marz og Stuarts Mill. Höfundur
bindur sig ekki eingöngu við helztu höf-
unda, tekur einnig til meðferðar höfunda,
sem höfðu talsverð áhrif á sínum tímum,
þótt kenningar þeirra og áhrif hafi ekki
náð því að marka söguna um aldir. í fyrsta
kafla ræðir höfundur uppkomu fyrstu hug-
mynda meðal Grikkja um tilgang lands-
stjórna og stjórnsýslu. Höfundur telur að
ýmsar hugmyndir síðari tíma manna, varð
andi áhrif Platos og Aristótelesar á póli-
tískar hugmyndir, séu nokkuð um of mót-
aðar af afstöðu þeirra á sínum tímum og
verði að skiljast í tengslum við þá tíma. í
síðari köflum fjallar höfundur um áhrif
Rómverja á pólitíska heimspeki og telur
að hlutur þeirra sé um of eignaður Grikkj-
um og loks kemur þáttur af áhrifum krist-
ir.s dóms á pólitískar hugmyndir. Lokakafl-
inn er um pólitískar kenningar heilags
Ágústusar og lýkur þar með fyrsta bindi.
Höfundur er fyrirlesari i sagnfræði við há-
skólann í Cambridge.
Psychologie im Lehen unseren zeit. Char-
lotte Buhler. Droemer Knaur 1968. DM.
12.80.
Charlotte Buhler er heimsþekkt fyrir
rannsóknir sínar á þeim sálrænu breyting-
um, sem eiga sér stað í uppvexti og gerast
samfara auknum þroska. I þessu riti kynn-
ir hún nútíma sálfræði í raun og starfi og
hve þýðingarmikil þessi fræðigrein er orð-
in í daglegu lífi manna. Höfundur skiftir
ritinu i þrjá höfuðþætti: Einstaklinginn,
samfélagið og starf sálfræðingsins. Fyrrum
var sálgæzla í höndum kirkjunnar og í ýms
um trúfélögum er svo ennþá, en þar sem
þessi starfi er aflagður hefur strax komið
upp brýn þörf fyrir eitthvað í staðinn og þá
er leitað til sálfræðinga svo og þegar þjón-
ar kirkjunnar megna ekki að gegna skyldu
sinni sem sálnahirðar, þar sem til slíks er
ætlast. í riti Buhlers er að finna ágæta
fræðslu um sálfræði og yfirlit yfir sögu sál-
fræðinnar og þýðingu hennar nú á dögum.
Rit þetta er mjög útbreitt, alls hafa verið
seld yfir eitt hundrað þúsund eintök af því
í Þýzkalandi. Bókin er vel skrifuð og í
henni eru fjöldi mynda og skýringar-
mynda. Bókin er 576 blaðsíður.
A History of Economic Thought. William
J. Barber. Penguin Books 1967. 5.-
Höfundur tengir hugmyndir þeirra hag-
fræðinga, sem taldir hafa verið áhrifamest-
ir, nútíma viðhorfum og rekur jafnframt
kenningar þeirra og forsendu kenninganna
í samfélaginu eins og það kom þeim fyrir
sjónir. Höfundur telur að margt megi læra
af mistökum þeirra og vanskilningi, en
einnig séu ýmsar kenningar þeirra í efna-
hagsmálum nothæfar ennþá, þótt aðstæður
séu nú aðrar en þegar þær voru bornar
fram. Höf. rekur kenningar Adams Smiths,
Malthusar, Richardos, Mill, Marxs Mars-
halls og Keynes. Þetta er fyrsta útgáfa
bókarinnar.
Economics for Pleasure. G.L.S.Shackle.
2nd ed. Cambridge University 1968. 12.6
Sú er ætlun höfundar með þessari bók
sinni að brúa skilningsbilið, sem er í mill-
um hagfræðingsins og þeirra, sem þurfa að
kunna einhver skil á grundvallarhugmynd-
um hagfræðinnar, en nú er samfélag manna
víðast á því stigi, að sá skilningur er ölium
nauðsynlegur. Hér eru skýrð hugtökin,
gengisfelling, dýrtíð, framleiðni, fram-
leiðslugeta, greiðslujöfnuður fjármagns-
myndun, hagvöxtur og reknar forsendurnar
fyrir þessum rugtökum. Greinargóð og
handhæg bók.
King George III and the Politicians. The
Ford Lectures 1951-2. Richard Pares. Ox-
ford University Press 1968. 7.6
Fyrirlestrarnir spanna sögu Englands frá
1760-1832 og þó einkum stjórnmálasöguna,
sem varð ekki aðskilin baráttu Georgs III
við stjórnmálamennina, en stapp hans við
þá varð langt og oft kátlegt. Stjórnmála-
mönnum átjándu aldar á Englandi má skipta
í tvo flokka, annar þeirra er gleymdur og er
gleymskan þeim hæfileg minning, hinn
flokkurinn er miklu fámennari og um þá
er fjallað í þessu riti og viðskipti þeirra
við konung. Bókin er mjög skemmtileg af-
lestrar og lýsir vel hagsmunabaráttu hinna
ýmsu hópa og stétta á Englandi á 18. og í
upphafi 19. aldar og þeim mönnum, sem
fremst stóðu í átökunum.
9. ma rz 1960
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 15