Lesbók Morgunblaðsins - 10.08.1969, Blaðsíða 12

Lesbók Morgunblaðsins - 10.08.1969, Blaðsíða 12
og howicisJ&rf hí<Zfc hojrut hoörftx um tnorgunwrutfrú. cjóéu. ura þoá. ULm dogvna hqUinum, tiL oé {bnxfcho&t Cór dTeogucrwc CC KnotsVxg UJU huor þoix- QfctXjfit ktJS. huojr oru<áuoóU.urí.n.n. ucur- oJJdn hofcJjjrúuri. cggjónr huorf hnnn. o^bur urun C caJJJc som gjorcx jpurpn,, h.odum.Cjdr- þoá byr harun ULm fcooOdúi komu. holils- Póru. h«Uú,m«run uopnoálr þo0or moé scfcu. úr hoU- inura og bddu pUtvjrux oá cmnoAt um h«dJö. súrux og uxdu þotr fogrúr- a<5 þUJjururun hofót hirt um ÖU. þúrra föng soo þQm þurftu QtefcX onnoó aé l þd ótt «r hsxnn þöt gprtx on. rn.ota.st og goungo. tÚ tckkno. aá þul búnu, SúSoa foixx þairoó scfx oUir' nsma piUurinrt. ■þflgor h.ann. fcomOJjgp.ó/ fiojrun uoh’vr og Qroá hugjo. um rúm hoUvsbúx, sópcur nrsLfcumar; ’þoopr horua búor hoim þiajfctirogdodtir þoú B<un honum L«iit baat d. 09 hajur mcé sfec &>úxa gongur honn. ústoá ti)L uigooUorvrwj. um ad Womast aá huwúg hyggvxr fotaga suníxoUa ú þvA, atandi oá fjojndmjson sofnoáa for hojrvn ó. fotur h<2fcfcvftbúix gangv.oftvjur ú tokur of uopaum þoimx Þegar Lúövík Kristjánsson skrifar bækur sínar um Þor- lák Ó. Johnson, þá er oft minnzt á Sigurð málara. Þor- lákur vildi, að það væri skyld.u grein í kvennaskólum að læra að sauma búninga eftir upp- dráttum Sigurðar af íslenzk- um kvenbúningj. Það er Sig- urður, sem fyrstur manna hvet- ur til þess að láta flatta þorsk- inn lönd og leið sem þjóðar- tákn íslendinga, en taka í þess stað hvíta valinn með þanda vængi á bláum feldi. í bók Lúð víks fræðumst við um það, sem við vissum raunar áður, hve fá tækt Sigurðar var helblá og hve það gerði honum erfitt með að helga sig list sinni. Sigurð- ur efndi aldrei til sýninga á verkum sínum, og er megin- orsðk talin sú, að fátæktar vegna varð hann að selja hvert sitt verk um leið og það var a£ höndum innt, enda flest þeirra unnin eftir pöntun, og sú pönt- un var mörgum sínnum gerð af meðauimikun og hjálpfýsi við örsnauðan mann fremur en ást á list hans. Þá minnist Einar Laxness á Sigurð í riti sínu um Jón Guðmundsson rftstjóra. Hann fræðir okkur um það, að Sigurður er annar af tveim fulltrúum sem Reykvikingar kjósa á Þirigvallafund 1873, en á þeim árum voru ekki neinir aukvisar kosnir til slíkra trún- aðarstarfa, þegar seilzt var í hóp hinna örsnauðustu. í þeirri bók er það ekki látið liggja í láginn, ihve erfið var aðstaða listam'annsiinis til að sjá sér far- borða og Indriði Einarsson seg ir í símwn endurminningum: „Hús Jóns Guðmuindssonar hélt uppi Sigurði Guðmunds- syni, sem annars hefði eklki getað haldizt við í Reykjaviik". Þetta höfum við vitað um Sigurð Guðmundsson málara. En persónulegt samband við hann gegnum verk hans hefur verið af mjög skornum skammti Mörg þekkjum við myndina af Bimi GunnlaugssynL Mér er hún minnisstæð frá æskuárum sem tákn þess heiða og víð- sýna og djúphygla anda, sem orti ljóðaflokkinn um himin- hvelfinguna og Stjörnur henn- ar sem vitnisburð um hinn al- máttka og alvitra anda, sem er upphaf alls og öllu stjórnar. Nú hef ég meðtekið þá fræðslu frá Benedíkt gamla Gröndal, að mynd þessi er af teikningu eft- ir Sigurð málara, og segir Bene- dikt þá mynd ágæta. Maður þarf raunar vart annarra vitn- isburða um það, að hún sé hin rétta mynd þeirrar manngevð- ar, sem birtist í verkum hins djúpvitra manns, sem vann sér það til mestrar frægðar að kynna sér land okkar nánar en nokkur hafði áður gert og gaf þjóð sinni nánari og sannari uppdrátt af því en áður bafði þekkzt. Sjálfsagt eru til fleiri myndir, sem Sigurður málari hefur gert af samtíðanmönnum sínum, og einhvers staðar mun að finna altaristöflur frá hans hendi. En hvað sem um það er, þá er það víst, að það eru ekki málverkin hans, sem hafa gert hann einna hugþekkastan sam- tíðarmanna sinna fram á þenn- an dag, heldur er það ást hans á listinni og landinu og þjóð- inni, sem skóp um hann það andrúmsloft hreinnar vinsemd- ar og djúprar virðingar, sem umlauk hann í lifanda lffi og mun uimlykja narnn í sögu þjóð arinnar enn um skeið. Það er mikfll viðauki við kynnin af Sigurði Guðmunds- syni að líta í kvæðin hans í Listamannaljóðum. Hann er meira en fíngerði listamaður- inn, sem við sjáum í sjálfs- mynd hans, sem geislar af fín- leik, góðleik og triðsæld. Hann er ofsafenginn ættjarðarvinur og ofstækisfullur Danahatari, og gagnvart þeim var hann ekki neitt sallafínn í málfari: „Þær blóðsugur baunverskar böðulsþræla húsgangar, afhrak svart er svikaþjóð, sogið hafa vort hjartablóð." — „íslands hrörnun allir sjá, ei þess dylja nokkur má“, segir Sigurður um ættjörð sína. En hann gerir Iíka annan söng um þetta ættlandshrör sitt, þar seim kveður við annan tón. Þá fyrst skynjum við mótív ís- lenzka kvenbúnaðarins, sem harua innleiddi, þegar við höfum lesið Faldafestir hans, sem hann kvað 1859. Þá kemur í Ijós, að hans skrautlegi kven- búnaður, sem hann ætlar kon- um síns Iands, er ekkert ann- að en tákn ættjarðarinnar, lof- söngur um hana, það skart, sem sfkapari heimsiras og Mfsins hafði íklætt hana frá örófi alda: „Ár var alda það, er aldnir jöklar háan f ald skautuðu himinlíni". Svo var það líka ár alda, „er af úrgum höddum reisti sig faldur Ránardætra“. „Tignarskraut af tindum ofan til einkennis gafst íslands dætrum“. Og fleira tilheyrði en línið og faldurinn. Stjarnan í ennis- spönginni „sem leiðarstjama blikar hæst í himinrjáfri yfir íslands enni miðju“. Og áfram rennur líkingin: Silfurþræðir upphlutarins, „er sameinast glæstum silfurblöðum“, eru „áþekk í svip 12 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 10. á,gúst 1969

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.