Lesbók Morgunblaðsins - 10.08.1969, Blaðsíða 14

1 TÉnyaiz 1 L L 0 0 o í ás stmT RB* fiý'R Tim GFUI nuM“ ur nnl SVflWR , V LiKfiIM5 HLL1YHZ
flL- ir- IÐ M
=i / •fc. / 1 F II er’ -L, i-* KO- Mfl W
8E- ur- ií> Fíl'e-TtF) ÍTOFfí SKKIFFI 'r
I VIFF/CR INU
mmí . . i L’« hluti
L r —
m . OUTT- flflNNS- NflFN MFM
1
e<
L 4 ELO- 57-0*
■ MflT- UR Karl \ FweiKt, eitJ- KStnn
Li>5R TflUí,' R R ✓ ÍKVKR fR’ft ’flírÆ£>-
ÓHR- CIWK- YEN7U Uk í «8 f)K
MYRK- U R, SflHRW rómi s/ .
BLÓMfl HI1FR '1 S’iÐti
■ SÆ<e MR RJRÐH' LCCiflR MR€>W
WADI t»ÆTTl ííoil- IH LB'fþ. 'l&T Ll K- RMí’* HLur- flNMM
■ÍERK- FÆRI Fétnt FRflM A
TtíW' U R FLHR
flUÐ- ■ UM' ■ MEfJN Fiem MVNr- IM B'iafir
1 FISM £T\/IK
! neFfj metsi EUOS-
. nj mim HNO"
HUA" LfltU- Fl R
sr(2- nuM- UR tcvew- N»ÐUSL' STRVH EUK' flíH ■
L'lK- HMS- ”/rN FUCit. HNFÍS FOR- iSTð- . IN6.
7 7
ÓþtKKI lr
E33Q
BFU
mm NflFN TANM UPP- SRT- UR
L'núí ttDIV'Æ * 0 M
Re w- flR
4É
Lausn á síðusfu krossgátu
SSf <í cL < <r j 1 Si < cþ \í ~ oí f- < GÍ. 1? \í < F
* -J X.F: UJ c* - f* d Ol — Z u- < Qt -> QSt < vf < -> ~ 3 Bð
4 * ■n j < <í \ •0 T — k a Oó zS VTS 1- < Qí P G e '&VU vr 3 tt: •o o* *£ < irj; Ztz vJ < X QC.
m Ir Z' „< l- 3 <r o ■ftl (£ z & < CC Z d V- ~i < a .‘<r Ii5 < < VCl < tj 2 2 <
L X á o'52 O: t- 0 j - X il'I < VI < X X < V) i- J ií Í5 Íííí Z < —
S.*a <t Œ V-- ■Ui k. — •X & 'O -j -1 ú < u. < i5! -- fi) =s u .<5
T&cK i Zí' Od 'Z- •ai .SS 4 !# ^ * .o Cá 'O Qí í U Z4 5* oí Cft 1 S «4 < lr- X 2. ■z II —
"rZ- •2. <t -2> T. ÍL LXfl » m, i 11 '£l X o Qí < o| Æ J "< •4 n < T W
% - íz. Síl 3* d ÍTo. a- 'O a: £ 2 =o tu od|| ts kíl C£ iH «3 5
F- ef 2. < 0- < -» '< tu 2 2. 1- — U- CU : © s X
- © - . Qi '< b Œ O = 2 < - X < —
is o Ui od Cti WÍ Záia x 'O gs ■X. 01 s G <k QÍ il < oF
% «0 \ii - gs X TS C '< ~1 ||fc
■ oe Ú.2. $ S-> 2 * its w»vo3 v» U»“ m b r: $% \ 65 i? » ,L L- 22^
í nýútkomnu Riti Þjóðfrœðafélags
ÍS lendinga ritar Þór Magnússon,
þjóðminjavörður, um íslenzkar
þjóðháttarannsóknir. Víkur hann í
upphafi máls síns að íslenzkum
þjóðháttum Jónasar frá Hrafnagili,
en drepur síðan á rannsóknir Lúð-
víks Kristjánssonar og Harðar
Ágústssonar, sem það helzta, sem
gert hefur verið í þessum efnum
hér á landi í seinni tíð. Þór Magn-
ússon fer síðan nokkrum orðum
um stöðu þessara frœða í nágranna-
löndunum og segir um það á þessa
leið:
„í nágrannalóndum okkar hefur
skipuleg þjóðháttasöfnun farið fram
um langa hríð. Nú eru rúm 50 ár
síðan stofnað var þjóðfræðasafn í
Uppsölum í Svíþjóð, en það safn
varð undanfari margra slíkra safna
í Svíþjóð og nálægum löndum, svo
sem á írlandi og í Þýzkalandi. Hlut-
verk þessara safna er að afla heim-
ilda um alla þætti þjóðhátta og
þjóðfræða, sem tíðkazt hafa í við-
komandi löndum og jafnvel í öðr-
um löndum einnig. Söfn þessi eru
fyrir löngu orðin stórar stofnanir
með miklu starfsliði og miklu
magni heimilda um þjóöhœtti og
þjóðsiði, þjóðtrú og þjóðsagnir og
er alls staðar litið á þau sem þjóð-
ardýrgripi“.
Þessi orð lýsa því betur en langt
mál, hve brýnt verkefni er fyrir
höndum hér á landi. Ef slílc stofn-
un með miklu starfsliði risi hér
upp, yrði áreiðanlega litið á hana
sem sérstákan þjóðardýrgrip ekki
síður en í nágrannálöndunum. En
þá vaknar venjuleg spurning: Höf-
um við efni á þessu? Er ekki svo
ótalmargt annað, sem enn brýnni
nauðsyn ber til að verja fé í en
þjóðfrœðasafn? Um slíkt má œtíð
rœða og getur lengi sýnzt sitt
hverjum.
Þegar rœtt er um þjóðþrifafram-
kvæmdir hér á landi og hverju
koma beri í verk, er venjulega við
það miðað, hvernig ráðstafa skuli
því fé, sem opinberir aðilar hafa til
skipta. Þá verður œtíð áleitin sú
hugsun, að arðbœrar fjárfestingar
eigi að sitja fyrir öðrum. Er það
sjónarmið vissulega réttmætt og
mótað af nauðsyn fámennis og fé-
leysis. En hér á landi eru augu
manna ekki eins opin fyrir því og
sums staðar annars staðar, hve
mikið hœgt vœri að gera að frum-
kvœði og fyrir fé einstáklinga.
Virðast menn ekki hafa nógu vák-
andi auga fyrir þeirri leið og vil
ég í því sambandi vitna til orða Sig-
urðar Lindáls, hœstaréttarrvtara,
er hann sagði á þessa leið í grein
í síðustu Lesbók:
„Þegar haft er í huga, hversu
fjölmennir þeir eru hér á landi, sem
telja sig vera formœlendur ein-
stáklingsfrelsis og andstœðinga rík-
isíhlutunar úr hófi, má það furðu
gegna hversu fáar og vanmegna
allar óháðar menningarstofnanir
eru hér á landi. Enginn einstákl-
ingur hérlendis hefur komið á fót
nokkurri umtalsverðri stofnun, sem
styður menntir og vísindi, né held-
ur styrkt slíka stofnun, svo að
verulega muni“.
Þetta eru álvarleg orð fyrir þjóð
sem vill kallast menningarþjóð.
Mœtti leiða ýmsum getum að því af
hverju þetta fjárhagslega afskipta-
leysi um menningarefni stafar. Hér
er ekki aðeins um að rœða efna-
hagslega vangetu, því að á ýmsum
öðrum sviðum hafa íslenzkir fjár-
aflamenn gert myndarlegt áták.
í framhaldi af þessu langar mig
til að vekja athygli á einni þjóð-
fræðastofnun í nágrannálandi af
þeirri gerð, sem Þór Magnússon
víkur að í þeim orðum sem vitnað
var til hér framar. Þessi stofnun
heitir Svenskt Visarkiv og er í
Stokkhólmi. Þar hefur verið safnað
saman sœnskum þjóðvísum frá
mörgum öldum. Er unnið við það
safn allt það vísindastarf, sem heyr-
ir þessari frœði- og bókmennta-
grein til, en það er bœði mikið og
vandasamt. Þarna starfa nokkrir
sérfræðingar og þetta safn er nú
einn af þjóðardýrgripum Svía,
ómetanlegt öllum þeim, sem láta sig
þjóövísur og það sem þeim tilheyr-
ir nokkru varða.
En það sem er sérstætt við
Svenskt Visarkiv er, að það var
ekki sænska ríkið, sem kom því á
fót og til þess var ekki stofnað af
opinberu fé. Styrktarmaður safns-
ins og sá sem kom undir það fót-
unum var sœnskur útgerðarmaður,
Sven Sálén að nafni. Lifandi áhugi
hans á þjóðvísum varð til þess, að
hann kostaði miklu til svo Svenskt
Visarkiv gœti orðið að veruleika.
Að sjálfsögðu hafði Sven Salén
frœðimenn á sviði þjóðfrœða með í
ráðum um stofnun og skipulagn-
ingu, en fjármuni og húsnœði lagði
hann sjálfur af mörkum í svo rík-
um mœU, að stofnunin varð til.
Þetta framlag hans hefur líka ver-
ið metið að verðleikum og á sjötíu
ára afmæli hans kom út myndarlegt
rit helgað honum, þar sem frœði-
menn í þjóðfrœðum rituðu merkar
greinar um sænskar þjóðvísur.
Því vék ég hér athygli á frum-
kvœði og framtaki Sven Saléns, að
það gœti orðið íslenzkum áhuga-
mönnum um einhverjar greinir
þjóðfrœða hvöt til að fara eins að
og leggja sinn skerf til þess að
óbœtanleg verðmœti björguðust frá
glötun. í mörgum greinum þjóð-
frœða er hver síðastur að saman-
safna verðmœtum og margt af því,
sem jafnvel um þessar mundir er
að glatast, verður ekki að eilífu
endurheimt.
Jón Hnefill Aðalsteinsson.
14 LESBÓK' MORGUNBLAÐSINS
10. ágiúisit 1969