Lesbók Morgunblaðsins - 22.11.1970, Blaðsíða 7

boð, að hún væri hér með laus
frá öllum hjúskaparloforðum.
Grayson flutti henni boðin, en
spurði siðan: — Hverju á ég að
skila honum ? — Hún hafði set
ið þögul undir ræðu hans, en
svaraði nú: — Segðu honum,
að ég muni skrifa.
Er Grayson var farinn sat
hún lengi hugsi og barðist við
að gera sér grein fyrir því,
sem nú var komið. Hún hafði
setið þarna i sömu stellingum
klukkustundum saman er
hún sá allt í skýru ljósi; hún
hafði tekið ákvörðun: hennar
staður var við hllð Woodrows
Wilson. Hún settist við og
skrifaði honum bréf. Það var
komið undir morgun er hún
lauk við það og hún var að
niðurlotum komin af þreytu.
Ekkert svar barst frá Hvíta
húsinu daginn eftir. Heldur
ekki þamæsta dag. Það settist
að henni sá skelfilegi grunur,
að þessu ástarævintýri væri
hér með lokið — að hans vilja.
En þriðja daginn gerðist það,
að Grayson læknir birtist í
dyrunum. Hann eyddi ekki tím
anum í mas, heldur sneri sér
beint að efninu: — Ég bið þig
að koma með mér til Hvita
hússins —, sagði hann. — For-
setinn er alvarlega veikur.
Þetta er neyðarástand.
Það kom hik á hana og hún
spurði: — Komstu hingað að
beiðni forsetans? — Nei —,
svaraði hann, — hann sagðist
ekki hafa neinn rétt til þess að
biðja mig að koma og auk þess
bæri slíkt vott um veiklyndi
af sinni hálfu. En þú mundir
ekki hugsa þig um tvisvar ef
þú sæir hann. Hann litur út
eins og ég ímynda mér píslar-
vottana, þegar þeir voru lagð-
ir á hjólið.
Hún fylgdist með Grayson
lækni til herbergja forsetans.
Gluggatjöld voru dregin fyrir
og herbergið myrkvað.
Forsetinn virtist mjög langt
leiddur. Hann mælti ekki orð
frá vörum, en rétti aðeins
höndina í átt til hennar. Hún
tók hana í sínar. Þau voru al-
ein. — Á slíkum stundum eru
orð óþörf. Við skildum allt. Ég
spurði hann ekki hvers vegna
hann hefði ekki svarað bréfinu
minu, aðeins hvort hann hefði
fengið það. — Já — svaraði
hann.
Þremur mánuðum seinna,
daginn eftir brúðkaup okkar,
sátum við fyrir framan arineld
inn í notalegri ibúð okkar í
Hot Springs í Virginíu. Allt i
einu sagðist eiginmaður minn
verða að gera játningu fyrir
mér, um nokkuð, sem lengi
hefði legið á sér eins og mara.
Hanai dró upp úr vasa slnum
bréfið, sem ég hafði skrifað
hina framangreindu, örlaga-
riku septembemótt. Innsiglið
var enn heilt. Umslagið var orð
ið velkt; hann hafði gengið
með bréfið í vasanum allan
þennan tima.
— Ég held ég sé ekki hug-
laus að jafnaði —, hóf hann
máls. — En þegar ég fékk
þetta bréf um morguninn forð
um eftir að hafa Iegið and-
vaka alla nóttina, þá gat ég
ekki opnað það, því mér fannst
sem jörðin væri að skriðna und
ir fótum mér. Ég þóttist hand-
viss um, að nú væri öllu lokið
og ég sæi þig aldrei framar.
Mig brast kjark til þess að
lesa bréfið. Ég stakk því I
vasann og þar hefur það legið
upp frá því. En nú þegar allt
er komið heilt í höfn og þú
ert hér við hlið mér, þá ætla
ég að opna það.
Við lásum það saman. Ég
mun ekki hafa orð hans um
það eftir hér, en get þess að-
eins, að hann bað mig að gæta
bréfsins eins og sjáaldurs auga
míns.
Trúlofun þeirra var gerð
heimspressunni kunn hinn sjö-
unda október árið 1915. Forset
inn var svo himinlifandi og
ánægður með sjálfan sig, að
hann ritaði m.a.s. frú Peck
bréf og kvaðst þar þess full-
viss, að hún mundi samgleðjast
sér á þessari hamingjustundu!
Þrátt fyrir það ldfði lengi í
glæðum hneykslis þess, sem frú
in hafði stofnað til. M.a. var al
mælt, að Edith hefði grei-tt
henni miklar f járfúlgur til þess
að draga sig í hlé, hún væri á
föstum launum hjá ríkinu, hún
hefði verið send til Evrópu og
allur kostnaður greiddur, o.s.
frv. o.s.frv.
Brúðkaupið fór fram að heim
ili Edithar hinn átjánda des-
ember. Þegar þau lögðu af stað
í brúðkaupsferðina var útsend
ari leyniþjónustunnar í för með
þeim.
Stjórnmálin bundu snöggan
endi á hveitibrauðsdaga
þeirra. Árið eftir, 1916, áttu
að fara- fram forsetakosningar
og það fór ekki hjá því, að
Woodrow Wilson yrði útnéfnd
ur til þess að bera merki demó
krata fram til sigurs öðru
sinei. Þetta varð geysihörð og
tvísýn kosningabarátta, en Wil
son varð ofan á um það lauk.
Flestum löndum hans kom sam
an um það, að hann ætti sig-
ur sinn að þakka slagorðinu:
— Hann hélt okkur frá stríð-
inu. — Eniginn stjómmálamað-
uir átti drýgri þátt i þvi en
Wilson, að binda endi á ófrið-
inn í Evrópu og það var sann
nefnd kaldhæðni örlaganna, að
hann skyldi verða til þess að
ota Bandaríkjunum út í heims
styrjöldina aðeins ári eftir (í
apríl 1917), að hann var kjör-
inn forseti þeirra öðru sinni. 1
ræðu þeirri, sem hann hélt til
þess að fá þingið til að fallast
á stríðsyfirlýsingu við Þjóð-
verja, mæltist honum m.a. á
þesisa leið: — Það er ógnvæn-
legt að steypa þessari miklu
friðsömu þjóð út í styrjöld,
hina skæðustu og hræðilegustu
styrjöld, sem á hefur skollið,
þar sem samanlögð siðmenning
in virðist vera í veði. En
rétturinn er friðinum meira
virði....
Þremur vikum eftir undirrit-
un vopnahléssamninganna, eða
hinn fjórða desember 1918
steig Woodrow Wilson forseti
á skipsfjöi og sigldi sem leið
lá til Evrópu að koma á frið-
arsamningum og ennfremur að
stofna til Þjóðabandalags, sem
koma skyldi í veg fyrir frek-
ari styrjaldir um alla framtið.
. . . Evrópumenn fögnuðu hon
um eins og friðarengli. En
heima fyrir voru ýmsar blikur
á lofti. Margir þingmanna
voru óánægðir með stefnu Wil
sons og haft var á orði, að
Bandaríkin væru að verða
nokkurs konar „pantur" í bar
áttu hr. Wilsons fyrir því að
verða forseti „Heimsbandalags
ins". -— Svo rammt kvað að
andstöðunni gegn inngöngu
Bandarikjanna í Þjóðabanda
lagið, að þar kom að lokum,
að Wilson ákvað að fara áróð
ursferð yfir þver Bandaríkin
til þess að vinna almenning á
sitt band. Hann lét það ekki
aftra sér, þótt hann væri að
niðurlotum kominn eftir hinar
löngu friðarviðræður í París.
Hinn þriðja september 1919
lagði hann af stað frá Hvíta
húsinu. í för með honum voru
forsetafrúin, Grayson læknir
hans, rúmlega tuttugu frétta-
menn og átta leyniþjónustu
menn. Föruneytið ferðaðist í
sjö járnbrautarvögnum. Ætlað
var, að ferðin tæki tuttugu og
sjö daga og átti Wilson að
halda ekki færri en tíu ræður
hvern dag ferðarinnar. Bæði
forsetafrúin og Grayson lækn-
ir sárbændu hann að gera ráð
fyrir hvildardögum inn á milli,
en hann vildi ekki heyra á það
minnzt. Svo fór, sem í upphafi
var getið, að Wilson, sem var
örþreyttur fyrir, þoldi ekki hið
geysilega álag. Hann féll alger
lega saman í þann mund, sem
lestin nálgaðist Wichita í Kans
as. Ferðinni, sem hafði virzt
ætla að verða honum allmik-
ill persónulegur sigur, var af-
lýst og lestin sneri við og
brunaði aftur til Washington.
Ekki leið á löngu þar til
læknavísindin höfðu lagt her-
bergi forsetans algerlega undir
sig. Læknar og hjúkrunarkon
ui' streymdu daglangt út og
inn. Forsetafrúin vék ekki frá
rúmstokknum. En þjónum var
meinaður aðgangur að herberg
inu og sama gilti um ráðherra
og aðra stjórnarstarfsmenn.
Fréttatilkynningar um heilsu-
far forsetans voru gefnar út
með reglulegu millibili, en orða
lag þeirra var jafnan afar
óljóst og þær gáfu ekkert til
kynna um raunverulega liðan
hans. Þvi var ekki óeðlilegt
þótt gróusögur tækju að mynd
ast í borginni og það gerðu þær
sannarlega. Sumar sögðu forset
ann genginn af vitinu, aðrar
kváðu honum haldið i stofu-
fangelsi, enn aðrar hermdu, að
hann væri iangt leiddur af sára
sótt (hana átti hann að hafa
fengið meðan stóð á friðarvið-
ræðunum í París!). Kallað var
saman til ráðherrafundar um
það, hvort ríkisstjömin skvldi
halda áfram störfum eða ekki.
stjómarskrá Bandaríkjamna
kveður á um það, að sé forseta
vikið úr embætti, hann deyi,
segi af sér eða verði ófær um
að gegna embættisskyldum sin-
um, skuli varaforsetinn taka
sæti harts. Lansimg benti á það,
að stjómin hefði í rauninni
ekki við neitt að styðjast i
bollaleggingum sínum, þvi liver
átti að segja til um það, hvort
forsetinn væri fær um að
gegna skyldum sínum eða
ekki? Ráðherrarnir boðuðu nú
Grayson lækni á sinn fund og
kröfðu hann sagna um liðan
forsetans, hvers eðlis veikindi
hans væru og hversu alvarleg.
Grayson varðist hins vegar
fimlega sagna og lét ekkert
uppi nema það eitt, að sjúkl-
ingur sinn hefði fengið tauga-
áfall, ástandið væri „óvisst“ og
farið gæti „á hvom veginn
sem væri“. Þegar gengið var
enn frekar á hann, bætti hann
því við, að líðan forsetcms
„gæfi tilefni til vona“, en „ekki
væri hann emn úr hættu."
Fundinum lyktaði án þess að
nokkur niðurstaða fengist.
Thc ~nas Riley Marshall, vara-
forseti, var undir sömu sök
seldur og aðrir Bandaríkja-
menn í því efni, að hann hafði
alla sina vizku um líðan for-
setans úr blöðunum. Marshall
var í all einkennilegri aðstöðu.
Hann var almennt hafður að
gamni manna á milli i Wash-
ingtonborg; samstarfsmenn
hans og stéttarbræður umgeng
ust hann eins og gamlan sveita
kaupmann, sem hafði á hrað-
bergi málshætti, spakmæli og
óheflaðar sögur við hverju þvi,
sem upp á kom. Enginn tók
hann alvarlega sem stjórnmála
mann. Og er stundir liðu og
leyndardómurinn um líðan
Woodrows Wilson magnaðist æ,
tóku samstarfsmenn Marshalls
Framhald á bls. 13.
BRIDGE
t eftirfarandi spiíli leikur sagnlhafi
listir sínar ag vinmiuæ spilið á mjög
skemmtilegan hátt.
Sagnir gengu þanmiig:
Suður — Vestur — Norffur — AHstur
1 Lauf Pass 2 Lauf 2 Hjörtu
2 Grönd Pass 5 Lauf Allir pass
Norffur
A 4
¥ D-7
¥ D-5-2
* 10-9-7-6-5-4-2
Vestur
A G-10-8-6-3
¥ G-10-5
+ G-8-7
4 K-G
Austur
A K-D-5-2
¥ K-9-6-4-3-2
♦ K-6-3
* —
Suffur
A Á-9-7
V Á-8
¥ Á-10-9-4
* Á-D-8-3
Vestur lét út hjairtagosa, sagnhafi gaf
í borði og drap heima með ási, tók spaða
ás og lét út spaða 7, trompaði í borði,
lét út liauf, drap heima með ási, iét út
spaða 9 og tirompaði í borði. Nú lét sagn-
hafi út hjartadrottninigu og, Austur drap
með kónigi.
Austiur gat eíkki látið út spaða eða
hjacrta og varð því að iáta út tígul 3.
Sagruhafi drap með níummi, Vestur drap
með gosa og drepið var í borði mieð
drottmingunmi. Næst lét sagnihafi út iiaiuf
og Vestuir drap með kónigi.
Vestur var nú í sömiu vamdræðum og
Austuir ,hamm gat ekki látið út spaða
eða hjarta (geri hann það, kastar sagn-
hafi tígti úr borði og trompar heima).
Vestur varð því að láta út tígul og þar
með var spilið unnið.
Saignhafi getur aft notfært sér upp-
lýsinigar frá sögmium andstæðingamma,
þegar hanm þarf að ákveða hvaða ieið
á að fara til a® vinma spilið. Er eftirfar-
amdi spil gott dæmi um þetta.
Norffur
Vestur
A8-4
A
V
♦
4
K-D-9-6
Á-IO
8-7-3
10-5-4-2
♦
*
K-D-9-8
6-4-2
Á-K-D
9
Austur
A 3
¥ 7-ð-3
¥ 9-6-5-2
4 D-G-7-6-3
Suffur
A Á-G-10-7-5-2
¥ G
¥ G-10-4
4 Á-K-8
Saignir gem'gu þammiig:
Suffur — Vestur — Norffur — Austur
1 Spaði 4 Hjörtu 4 Spaðar Pass
Pass Pass
Vestur tók fyrstu 3 sdagima á ás, kómig
og drottningu í tígli og lét síðan út
hjarta kónig. Sagnbaifi drap í borði, lét
út hjarta 10 og trompaði heima. Austur
hafði fyrat látið hjarta 3 og síðam
hjarta 5.
Nú tók sagnbafi 2 slagi á tromp og
voru andstæðingaimir þá tromplausir.
Röðin var nú kornin að laufinu, Sagn-
ha£i getur eftir sögnum reiknað með
að Vestur hatfi í upphafi átt 7 hjörtu.
Austur gefur einnig til kynima að hamn
eigi 3 hjörtu með því að láta fyrst
þristinn og síðan hjairta 5. Sagnhafi
veit, að Vestur átti 2 spaða og 3 tígla,
það hefur þegar komið í ljós. Hanm á
annaS hvort eitt laiuf eða þrettáanda tíg-
u!inn.
Reikni sagníhafi með að Vesfcur eigi
eitt lauf, þá verður það að vera laufa 9,
til þess að hæg't sé að vinna spiliið. Sagn-
hafi la.'-tuir því út laiufa 10 úr borði og
gefi austur þá gefur saighhafi einmiig
heima. Drepi Austur þá drepur sagm-
hafi heima, fer síðam inm á bomðið og
lætur út laiuf og srvínar laufa 8, ef
Austur gefur.
22. nóvemtoer 1970
LESBOK MORGUNBLAÐSINS J