Lesbók Morgunblaðsins - 16.01.1972, Blaðsíða 5

Framhald af forsíðu
Höfundur eftirfarandi greinar, Guðíaugur
Jónsson, fyrrum lögi-eglumaður, hefur
kynnt sér sérstaklega sögu bifreiða hér
á landi og skrifað ágætt heimildarit um
þau efni, Bifreiðar á íslandi.
Guðlaugur hefur nýlega tekið saman
sögu Strætisvagna Reykjavíkur frá 1931
— 1967 og var það gert að tilhlutan SVR.
í þeirri bók er sérstakur kafli og raunar
innskot um merkan þátt í sögu sam-
gangna á íslandi. I»að voru boddíbílarnii-
svonefndu, sem sjá inátti framá f jórða ára-
tuginn. Margir eiga sælar endurminningar
um ferðalög í boddíbíl, þótt ekki þættu
slík farartæki þægileg nú á dögum. Grein-
in er birt hér með leyfi SVR og höfundar.
Bifreiðastöð Meyvaiits Sig-iirðssonar við Tryggvagötu.

.

Boddíbilar í berjaíerð við Mngvallavatn.
Jwrer verður vi astould hverft
við að sjá hanm þjóta framúr á
brókinni og taika svona tiil orða
og það er e'kSd að orðlengja
það að þarna setur að mér
óstöðvandi hiáfcur og ég hlæ
eins og asni. Svo líður þetta
firá og ég jafna mág og
•þá skEummaðist ég mín að láta
aldraðan föðiur minn sjá mig
hegða mér svona fifislega Við
tölum ekki fieira það kvöldið
fyrr en daiginn eftir að ég kem
itíl hans og þá segir hanr. við
mig: Mér þykir leiðiniegt að
hafa tekið svona til orða í gær
þegar þú varst að spyrja mig
út i kon/una hans Pálma sáluga
en ég gat ekki anmað. Svo seg-
iir hann mér þessa sögu:
Pestarhaustið (þið munið
ekkert eftir því þessir ungu)
gerist það að á næsta bæ við
Áslaugsstaði flytur maður að
nafni Geirlauigur f>ór, failegur
maður og vörpulegur, hrein-
asta glæsimenni. Hann á oft
Iteið í Áslaugsstaði og áður en
langt um liður kemst það í há-
mæli að tiðlteikar séu með þeim
Rannveigu konu Pálma og
Geirlaiugi. Efiaust hefur þetra
efcki farið alveg framhjá
Pálima en hann lét kyrrt liggja,
að þvi er sagt var.
En nú er það einu sinni að
Pálmi er á leið heim framan úr
dal þaðan sem hann kemur frá
því að sprauta lömb.
Hann kemur við i lambakofan-
um í heimatúninu hjá sér og
þá er þar dautt lamb þvi hann
lét sér annara um að bjarga
öðrum skepnum en sínum eig-
in. Þarn-a féfck hann ekkert að-
gert svo hann heldur áfram
heirn að bæ.
Þegar þeita er hafði har.n
nýtokið við að láta reisa hjóna
hús þar sem þau Rann-
veig bjuggiu en þegar hann
ætliar þar inn að ganga finnur
hann að dyrnar eru læstar og
hann heyrir mannamál og
þrusk inmi fyrir.
Við þetta er ekki laust við
að honium renni i skap
og hann kallar upp og sagir að
það sé ekkert með það ef dyr-
um verði ekki upp loktð brjóti
hann hurðina. Þá er opnað og
Geirlaiugur kemur i dyrnar.
Pálimi heitinn sem var vask-
leikamaður þött bann héidi því
ekki á loft tekur þá í föt
Geirlauigs og segdr: Það
er efcki mema rétt að ég hjálpi
þér hérna fram á hlað!
Geirlaugur sem var ekki síð-
ur ved að manni tekur á móti
og segir að það sé óþarfi og
þarna hjáipa þeir hvor öðrum
og bera hvor annan út á hlað-
varpann. Þar taka þeir að
stympast þartii Geiriaugur
segir að þetta sé ekkert vit og
þeir skuid taba skynsamlega á
málunum og ræðast við. Þetia
gera þeir og það verður úr að
Páilmi fyringefur Geirlaugi
gegn því loforði að hann láti
framvagis ögert að vitja
Rannvieigar og með það skilja
þeir og Geirlauigur fer beim til
sín en Pálimi í hjónahúsið.
Nú líður íriain á haustið og
Pálmi er mikið af bæ vegna
Pestarinnar og lengi vel hefst
Geirlauigur ekki að; en þar
kemur að tilhuigsunin um hvíta
arma Rannveigar oig faðmlög
verður yfirstertoari íögrum fyr
irheitum og góðum ásetningi,
og eina nóttína fer hann í Ás
lauigsstaði og ekki þarf að
B'pyrja að móttöfcunum hjá
Framhald á bls. 13.
Boddíbílar
á íslandi
bileigandinn færði fram sem á-
stæðu gegn tílraun í þessa átt,
að sumt íölk viidi ekki ferðast
í hinum svonefndu kassabiium,
— þætti virðingu sinni misboð-
ið með þvl, að minnsta kosti
við hliðina á venjulegum mann
flutningsbílum. Að fengn-
um þessum upplýsingum lá
það Ijóst fyrir, að hér varð að
finna önnur úrræði til fram-
kvæmda í málinu.
Nú verður um sinn horft lít-
ið eitt tii batoa og jafnframt
vikið að sérstöku atriði í notk-
un bíla, sem hafði úrslitaþýð-
ingu fyrir íramangreint mál-
efni.
Skamma hrið höfðu vörubíl-
ar verið í notfcun hér á landi,
þegar menn fundu upp á þvi
að nota þá einnig til mannflutn
inga, aðallega til stuttra orlofs
ferða um helgar og á tyllidög-
um. Var þá, eins og enn gerist,
leiðin lögð til þeirra staða, er
menn kusu öðrum fremur, svo
sem til Þingvalla. Umbúnaður
var þannig, að befckir voru
settir á palla bílanna og ein-
hvern veginn festir, en varia
mun það hafa verið vandaður
frágangur fyrst um sinn, enda
voru á þessu ýmsir annmarkar.
Farþegarnir voru jafnan í
nokfcurri hættu af því að falla
út af, að minnsta kosti þeir, er
sátu yzt. Efckert afdrep var
fyrir misjöfnum veðrum, og
alltaf var gjóstur á bílnum af
hraða hans sjálfs, þótt veður
væri gott. Vegarrykið lét og
ekki á sér standa, þegar þurrt
var um, og því varð ekkert við
nám veitt undir þessum kring-
umstæðum. Hér var þvi um
heldur laklegan aðbúnað að
ræða fyrir alla, en þó einkum
ifyrir böm og aðra þá, er eitt-
hvað voru iasburða. Þegar
fram liðu stundir voru svo gerð
ar umbætur á þessu á þann
hátt að tjalda yfir bekkina, en
þó öllu oftar með því, sem al-
gengt varð og enn tíðkast, að
igera sérstök hús af timbri með
innbyiggðum sætum, er setja
mátti á pallana og taika þaðan
aftur eftir vild. Þessi farþega-
byrgi voru fest niður með
skrúfboltum. Og þótt þau gætu
efcki beinlinis talizt þægilegar
vistarverur, tótou þau langt
fram opnu bekkjunum og
veittu aukið öryggi. Vörubii-
ar þannig útbúnir voru ýmist
nefndir kassabilar eða boddi-
bílar, oig mun hið síðar talda
hafa verið öllu algengara.
Tiðkuðust þeir lengi til hóp-
ferða, eða allt þar til nóg var
orðið af hinum stóru og vönd-
uðu sérleyfis- og langferðabil-
um. Fyrst framan af voru þess
ari starfsemi litlar skorður sett
ar, en þegar íram liðu stundir
sfcarst hið opinbera í leikinn,
setti reglur um gerð farþega-
byrgjanna og festingu á þeim
við bilinn. Krafðist fyllstu öku
réttinda af bilstjórunum og
slyisatryggingar á farþegum á
sama hátt og á öðrum leigubíl
um til mannflutninga.
Boddíbilarnir fengu byr
undir báða vængi árið 1930.
Það þótti fyrirsjáaixlegt, að
ekki yrði hægt að fullnægja
'flutningaþörfinni á fólki á Al-
þingishátiðina án þess að taka
vörubílana einnig til þeixrar
þjónustu. Alþingi, ríkisstjöm-
in og hátíðanefndin gerðu sin-
ar ráðstafanir þar að lútandi,
og er þeirra ráðstafana getið
hér á öðrum stað. Að opinberri
tilhlutun voru þá smíðuð far-
þegabyrgi á vörubílana af
þeirri gerð og með þeim fest-
ingum og sætaskipan, er þótti
viðunandi og tiyggileg. Og bíl-
stjórum var veitt heimild til
fólksflutninga ’gegn borgun án
þess að hafa leyst hið meira
próf bifreiðarstjóra. Sú undan
þága gilti frá 20. júní til 5. júli
1930. Eftir Alþingishátiðina
gafst bifreiðarstjórunum kost-
ur á því að kaupa þessi far-
þegabyrgi á góðu verði, og not
uðu margir það tækifæri.
Farþegabyrgin á vörubílun-
um áttu það fram undan
að taka miklum framförum.
Smíði á þeim var um skeið tals-
verður þáttur i bílaiðnaðinum í
landinu. Þau urðu að uppfylla
viss skilyrði af hálfu Bifreiða-
eftirlits ríkisirxs tii þess að öðl
ast löggildingu til notkunar.
Sum þeiira voru svo stór og
vandlega gerð, að þau stóðu
lítið að baki hinum stóru lang-
ferðabílum á sama tíma, en
vegna stærðar þeirra fylgdi sá
annmarki, að það var mik-
ið verk að setja þau upp og
taka niður aftur, enda mun
það ekki hafa verið gert
að jafnaði nema þvi aðeins, að
hin fyrirhugaða ferð ætti að
standa i tvo daga eða lengur,
t.d. frá laugardegi til sunnu-
dagskvölds.
Vandaðasta gerðin af faxrþega
byrgjum var með þeim hætti,
að þau voru innbyiggð bæði
með gólfi og sætum. Slikt
hyngi var ekki sett ofan á
vörupall bílsins, heldur var
paMurinn tekinn burt og byrg-
ið sett ofan á grind bílsinS.
þetta hafði þann mikla kost,
að bíllinn varð mun iægri en
ella og jafnframt ekki eins riða
mikil'l í altstri á ósléttum vegi.
En með þessum hætti var það
veruleg fyrirhöfn að búa bil-
inn tii ferðar og breyta honum
•siðan aftur og þvi eðlilegt, að
menn kinokuðu sér við að
•gera það, nema með því móti,
að hin fyrirhugaða ferð gæti
gefið nokkuð verulega í aðra
hönd.
Skal þá aftur vikið þar til,
sem fyrirætlun Morgunblaðs-
ins strandaði hjá fóiksbila-
stöðvunum. Blaðið sneri þá með
erindi sitt til vörubílastöðv
anna, sem þá voru orðnar
nokkrar í bæinum, og allmargir
bílstjóranna þar höfðu þá þeg-
ar orðið sér úti um farþega-
byrgi. Undirtektir vörubílstjór
anna urðu stórum betri en
hinna, enda voru þeir ekki fast
bundnir neinum áætlunarferð-
um um helgar. Upp af þessu
16. janúar 1972
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 5