Lesbók Morgunblaðsins - 03.09.1972, Blaðsíða 3

Mishima lct taka af sér heilan flokk myiida, sem sýna sambúð maiuiS'
______insvið dauðann og hætturnar. Hér er liann á einni slíkri.
Sigurjón Guðjónsson
JAKOB JÓH. SMÁRI
Nú fagnar sál þín handan storms og strauma,
er stunda þinna og dagatal er allt.
Við minnumst þín og þökkum þúsundfalt
af þeli hlýju sýn þína og drauma,
í óði og söng, er lifa mun hér lengi,
þá ljúfu tign, scm býður fegurð heim.
— Þú lagðir kvöldsins blæ og báruhreim
hins bláa djúps í þína silfurstrengi.
Mýkt þinnar hörpu, góðvild, göfugt hjarta
gleymist ei þeim, er áttu með þér leið,
réttlætiskennd og ró þíns tigna muna.
Eyjarnar Waak al Waak í skini skarta,
og skáldinu mun þangað sigling greið.
Þar verður gott við liti og ljóð að una.
í hug Tokioþorpari í hlutverki,
sem hann hafði leikið í raun
og veru í kvikmynd, því að
Mishima var líka leikari, en
áhrifunum af viljafestu hans
var mótmælt af viðkvæm-
um dráttum kring um munninn.
En augun, þvi komst ég brátt
að raun um, sögðu ekki neitt
sem hann vildi dylja, en munn-
svipurinn bar í senn vott um
viðkvæmni og munað. Hann
faðmaði Tennessee ástúðlega að
sér, og tók hlýlega í höndina
á okkur hinum. Sérhver grun-
ur sem við höfðum haft
um andúð hans á okkur hvarf
eins og dögg fyrir sólu, þegar
hann sat á milli okkar á barn-
um og pantaði skozkt viský og
sóda. Koma hans orsakaði þægi
legt uppnám, því að andlit
Mishima var álíka þekkt
í Japan og andlit Hemingways
í Bandaríkjunum. Fólk tyllti
sér á tá tii þess að sjá hann
betur, jafnvel barþjónarnir
gláptu. Það var eins og Mis-
hima skipti þetta engu. Hánn
var rólégur og kveikti í sígar-
ettu. Mig furðaði á þessari eft-
irlátssemi hans við sjálfan sig,
því að ég hafði heyrt að hann
dýrkaði meinlæti. Hann spjall-
aði vingjarnlega við okkur á
ensku, sem hann bar mæta vel
fram, svo að þess varð ekki
vart að hann væi'i útiending-
ur.
Mishima spurðl olckur að
hvi, hve iengi við ætluðum að
dvelja í Japan og virtist von-
svikinn yfir þvi, að við yrðum
þar ekki nema eina viku. Hann
spurði og, hvort hann gæti
ekki orðið okkur að einhverju
liði. Tennessee sagði, að okk-
ur langaði að sjá Noh sjónleik,
og Mishima lofaði að fara með
okkur, ef aðgöngumiða væri að
fá. Hann talaði i stuttu máli um
leikhúsin þarna á staðnum, og
hverjar móttökur vestræn leik
rit fengju í Japan. Ég innti
hann eftir því, hvort hann
hefði séð sýninguna á Hárinu
í Tokio, og ef svo væri, hvern-
ig honum hefði líkað hún.
Hann yppti öxlum. „Hvað
snerti umhverfislýsinguna, var
hún alls áhuga verð, og sumir
söngvararnir voru prýðilegir,
en sem túlkun á félagslegum
mótmælum ýrði hún ekki tek-
in alvarlega. Boðskapúr henn-
ar var sálarlaus, svifkenndur,
eftirmynd æskunnar, eins og
hún gerist nú.“ - Þegar hér
var komið, fann ég að Shinji
stirðnaði upp. Hann var 22ja
ára og hafði haft I.P plötu
af Hárinu með sér á skipinu.
Mishima hlýtur að hafa veitt
andstöðu hans athygli, því
hann bætti sniðuglega við: ,,Ef
til vill er Broadwaysýningin
betri. Kn að öllu samanlögðu
var ég vonsvikinn." Ég sagði
honum, að Henri Miller hefði
sótt Los An°æles sýninguna, og
hefði virzt ánægður. Skoðun
Mishima á Hárinu var að sjáif
sögðu fyrir neðan allar heliur:
ákafur hernaðarsinni og aftur-
haldssam’ur úr máta. Hann var
einn skeleggasti maður hregri
armsins í Japan og örugglega
einn af greindustu talsmönn-
um hans.
Mishima spurði okkur, hvort
við hefðum séð Myra Breck-
inridge, sem þá hafði verið
sýnt í Japan. „Við erum siða-
vandasta þjóð í heimi, jafn-
vel siðavandari en Norð-
menn," og Tennessee sagði hon
um, að hann og ég hefðum séð
það fyrir tveim mánuðum i
New York. „Harla lélegt,“
bætti hann við, „mér fannst
bókin í skemmtilegra lagi.“ Ég
minntist þess, að Gore Vidal
hafði sagt mér í Róm í júlí s.l.
að hann sæi eftir því að hafa
aldrei hitt Mishima, og hann
héidi að llf þeirra hefði þróazt
með svipuðum hætti. Ég gat um
þetta, og Mishima hikaði við.
„Já,“ sagði hann, „vissulega er
nokkur svipur með The City
and the Piliar og Confessions
of a Mask, og að vísu höfum
við báðir skrifað leikrit og
gert kvikmyndaþætti, jafnt og
smásögur. Við höfum báðir
firnamikinn áhuga á stjórnmál
um og tökum mjög virkan þátt
i þeim, þó að stjórnmálaskoð-
anir okkar séu harla ólíkar,
standi í rauninni hvor gegn
annarri. En ég verð að segja,
að þá er Vidal beztur, þegar
hann skrifar ekki skáldskap.
Hann er í raun og veru ekki
listamaður, en smágreinarnar
hans eru afbragð."
Er hér var komið, stóð faðir
Shinji upp, sem hafði fylgzt
með samræðunum, með erfiðis-
munum þó, og bjóst til að fara.
Við fórum niður með honum í
lyftunni. Við hinir fjórir geng-
um eftir neonlýstri götunni í
kínverska hverfið til veitinga-
húss, sem Shinji þekkti. Ég
fór að verða dálítið órólegur
vegna stúdentsins, og var í
nokkrum efa um, hvort við
hefðum átt að hafa hann með
okkur. Ég vonaði, að hann
verkaði ekki óþægilega á Mis-
hima. Þó að hann vreri ekki eig
inlegur hippi, hafði hann sítt
hár og var tilgerðarlegur í
klæðaburði. Hann var kominn
af íhaldssamri, japanskri mið-
stétt, en hafði skjótt, við
tveggja ára dvöl í Suður-Kali-
forníu, tekið upp framkomu og
hegðun jafnaldra sinna þar
vestra: hann reykti hass, var
aðdáandi byltingar í kynferðis
málum, vaf frekar ástamaður
en striðsmaður, og furðaði sig
á, að nokkur sem náð hefði
fertugu, skyldi vilja lifa leng-
ur. Viðlag hans var alltaf hið
sama: „Þú veizt“, og honum
var tamt að spyrja stóri'a
óhlutlægra spurninga sem ekki
var svo auðvelt að veita svar
við. Hann ha.fði trúað okkur
fyrr hvi, að hann hatað’ föður
sinn. Ég heid það hafi veitt
honum þæmlep'a sektarvitund.
Hve'-nig hann fór að því að
umbera oklcur er mér ráðgáta,
og þá elcki síður að við um-
bárum hann. Þó hafði hann
vissa persónutöfra til að bera.
Hann var fremur laglegur pilt-
ur, og ég held, að Mishima hafi
ekki haft óbeit á honum. Nei,
þvert á móti, hann hlustaði á
hann með athygli og virtist
ekki, mér til ánægju, tala við
hann sem einhvern undirmáls-
mann.
Veitingahúsið reyndist vera
gríðarstórt rautt og gyllt hús,
dauflega upplýst og næstum
því tómt. Eftir að hafa horft
á Mishima andartak, leiddi yf-
irþjónninn okkur að borði og
rétti okkur stóran matseðii.
Tennessee bað um vínlistann,
pantaði a‘ Chateau Mouton
Rotihschild, og þvínæst þegar
við höfðum valið, hver að sín-
um smekk, spurði hann Mis-
hima, hvernig honum miðaði
áfram.
„Ég er rétt að ljúka við
stutta sögu,“ sagði hann ofur
rólega, „þá siðustu i þriggja
binda verki. Og hvað um þig?“
„Endurskoða leikrit af fuliri
lengd. Ég kalla það The Two
— Character Play. Sennilega
mitt seinasta.“
Mishima horfði spyrjandi á
hann, og Tennessee bætti við:
„Ég hef ekki orku til að leysa
stórt verk af hendi. Það tekur
of mikið á mig. Ég ætla mér að
skrifa styttri verk upp frá
þessu, og kvæði. Ég hef nýlega
ort nokkur. En ekki skrif-
að lönrr ieikrit ónei. Það
er svo þreytandi."
Mishima andvarpaði: „Ég
veit, hvað þú átt við. Ég slaka
á vinnunni með likamsæfingum
á hverjum degi. Iðka íþróttir,
Framh. á, bls. 14
3. sept. 1972
LESBÖK MORGUNBLAÐSTNS
o
o