Lesbók Morgunblaðsins - 03.09.1972, Blaðsíða 12

n=..-......
LOFGJÖRÐ
UNDIR
BERU LOFTI
ÖGLEYMANLEGIK eru mér sólbjörtu sumarmorgn-
arnir í sveitinni hjá ömmn, þegar ég var lítil. Ég hafði
það fyrir sið að byrja daginn með því að ganga út í
bæjardyr og teyga i migr Ijósið og loftið, og auðvitað
var sólskin á hverjum degi í endurniinningimni. Minnis-
stæðastur verður mér bó óvenjufagur sólskinsmorgunn.
Ég hafði tyllt mér niður á sólvermdar steintröppurnar
móti austri. Döggin bornaði sem óðast af stráunum og
ekki bærðist hár á höfði. Þá kom frændi minn, bóndinn
á bænum, út og gekk niður tröppurnar. I»ar staðnæmd-
ist hann og horfði yfir túnið og engjarnar, móti morg-
unsólinni. Enn sé ég hann fyrir mér klæddan röndóttri,
flibbalausri milliskyrtu, dökku, hnepptu vesti, vaðmáls-
buxum, sem náðu aðeins rétt niður fyrir hné, uHar-
sokkum og að mig minnir sauðskinnsskóm. Og sem
hann stóð þarna í morgunkyrrðinni hóf hann upp bjarta
rödd sína og söng sálminn: „Nýja skrúðið nýfærð í,
náttúran sig gleður“. Þó að ég væri ekki nema 6 eða
7 ára, fann ég, að þarna var ég viðstödd helgistund, þar
sem bóndinn stóð við bæjardyr sínar og söng drottni
sínum lof og dýrð. Ég efast um, að ég muni nokkru
sinni í bessu lífi verða viðstödd fegurri eða innilegri
lofgjörðarstund. —
Þessi minning kom í huga minn, þegar ég frétti, að
sr. Björn H. Jónsson á Húsavík hefði messað uppi við
Botnsvatn (skammt frá Húsavík) 9. júlí sl. Hann er
þó ekki fyrsti presturinn, sem slíkt gerir. Mér er í barns-
minni, er ég hlýddi þar messu með foreldrum mínum
og systur hjá sr. Friðrik A. Friðrikssyni skömmu fyr-
ir stríð. Þetta voru alveg sjálfstæðar messur og stóðu
ekki í sambandi við nein önnur hátíðahöld.
Eðlilegt finnst mér, að nokkuð dragi úr kirkjusókn
á sumrin, sérstaklega ef veður er gott á sunnudögum.
Þá flykkist fólk út í guðsgræna náttúrima og Iofar sinn
guð eftir vinnuvikuna. Væri þá ekki eðlilegt, að prest-
arnir fylgdu á eftir og messuðu undir heiðum himni
guðs þessa fáu sumarsunnudaga, sem eru hér á landi'/
Það er Iíka eins og mig rámi i fordæmi, þar sem hald-
in var ræða á fjalli og á báti úti á vatni.
Anna María Þórisdóttir.
Líkist þeir nokkurri þjóð,
þá eru það írar
Bandarískur verkfræðingur, Frank B.
Mayers, segir álit sitt á kostum og löstum
íslendinga. Helma Þórðardóttir endursagði
Ég verð aldrei samur maður
aftur, eftir íslandsvistina, og
var ég þó enginn heimalning-
ur. Island er fimmta landið,
sem ég var sendur til sem verk
fræðingur á vegum banda-
riska hersins. Ég kom í grenj-
andi rigningu og fúlviðrið
hélzt í heila viku; hún var löng
fyrsta vikan mín á íslandi, en
svo fór, að ég hefði viljað
dvelja lengur. Á illviðrasömum
vetri er Reykjanesskagi einn
hroðalegur -staður fyrir
ókunnan aðkomumann. Gríðar-
legir svartir hraunflákar og
gnauðandi Atlantshafið og
rigning. Á Islandi er enginn
is nema rétt til að punta upp á
hæstu fjöll — jú, Vatnajökull
er stór, en ég hafði litla hug-
mynd um að hann væri til
fyrstu mánuðina á þessu furðu
landi. Þvi að furðuland er það,
og ég vona að það verði það
alltaf. Það er ekki vegur fyrir
venjulegan verkfræðing að
ætia sér þá dul að lýsa þessu
Iandi og þvi síður fólk-
inu. Þessari fámennu smáþjóð,
sem telur álíka marga íbúa í
allt og ein smáborg heima. En
þvilikt fólk! Til að byrja með
er íslendingurinn dálítið hlé-
drægur og þurr, margir virð-
ast feimnir við að tala ensku,
þó að þeir séu vel mæltir þeg-
ar búið er að koma þeim á stað.
Takist það, eru þeir herlegir
kjaftaskúmar, og íslendingur-
inn getur talað um allt. Þeir
elska orðsins list og sér í lagi
þrætubókarlist. Ég vil vara
fólk við að hætta sér of langt
í bókmenntaspjall við íslend-
inga nema það sé þvi betur
lesið. Bókmenntir eru nefnilega
höfuð ástríða þessarar þjóðar,
næst þvi að byggja hús. Ég hef
aldrei getað skilið hvemig þeir
fara að því að lesa önnur eins
býsn og þeir sannarlega gera
eins oj þeir vinna mikið. Ekki
svo að skilja að fastur vinnu-
tími sé svo mi-klu lengri en
annars staðar. Ég held að
vinnuvikan sé yfirleitt 40—44
stundir á viku en þeir eru þá
bara í aukavinnu og að byggja.
Islendingar eru alltaf að
byggja og það eru engir skúr-
ræflar heldur traust og vönd-
uð hús. Þegar Islendingar
frétta um jarðskjálfta og felli-
bylji úti i heimi, náttúrufyrir-
brigði, sem svipta þúsund-
ir húsi og heimili á svipstundu,
þá hrista þeir höfuðið yfir þess
um ósköpum og biðja guð að
hjálpa aumingja fólkinu að
þurfa við slíkt að búa; þannig
lagað gerist ekki hjá þeim,
slíkt heyrir sögunni til.
Aðkomumaður lítur öðrum
augum á þetta. Það geta kom-
ið alveg hroðaleg stórviðri á
Islandi og jarðskjálftar lika.
Þetta er eldfjallaland, en hús-
in haggast bara ekki. Mesta
lagi að það fjúki járnplata af
þaki eða brotni rúða, og þegar
lygnir, lagfærir húsbóndinn
þetta sjálfur; og Islendingurinn
sjálfur, hann haggaist ekki
heldur.
Islendingar eru vel heima í
fleiru en bókmenntum. Alþjóða
pólitík til dæmis — og hvílíkir
þrefarar. Ég man sérstaklega
eftir fullorðnum manni, sem ég
vann með um tima úti á landi.
Við spjölluðum mikið saman og
hann fræddi mig meira á
nokikrum kvöldum um síðari
heimsstyrjöldina en ég hafði áð
ur náð saman um ævina og var
ég þó ve.I yfir þrítugt. Þessi
fullorðni maður hafði unn-
ið erfiðisvmnu lengst af og var
farinn að þreytast. Orðinn rosk
inn og heilsuveill tekur hann
sig til, fer í skóla og
lærir sima- og rafvirkjun — og
hann var ekkert einsdæmi.
Islendingar vilja meiri
menntun, fleiri skóla og eru
gáfnasnobbar fram í fingur-
góma. Ég sagði þessum gamla
vini mínum, að hefði hann ver-
ið i Bandaríkjaher í stríðinu,
þá heíði hann orðið að minnsta
kosti generáll ef ekki hernað-
arsérfræðingur lika. Það lá við
að hann kveikti á eldspýtu fyr
ir aftan rass. Islendingar fyrir-
líta nefnilega allt hernaðar-
brölt hvaða nafni sem það
nefnist. Austur eða vestur —
það skiptir ekki máli. 1 þeirra
augum eru það geðveikir menn
og hættulegir óvitar, sem
standa fyrir svoleiðis djöfla-
skap. En þeir eru raunsæir og
gera sér vel ljóst hernaðarlegt
mikilvægi landsins, og þeir
hafa þungar áhyggjur af þvi.
Áður fyrr voru þeir alltof
einangraðir. Svo einangraðir,
að maður í dag getur bara ekki
skilið hvemig þeir hafa skrimt
af. Nú er þarna áningarstaður
í alþjóðaleið; hvað verður á
morgun, kannski stökkpallur í
nýju stríði?
Islendingar geta rætt um
styrjaldir og hermennsku, þeir
hafa lesið býsn um það eims og
allt annað og þeir fylgjast vel
með, en skilja hvorugt, held ég.
Hvergi nokkurs staðar þar sem
ég hef komið hef ég fyrirhitt
jafn djúpa og eðlislæga virð-
int;u fyrir mannslífinu og fyrir
manngildinu. Ég er sjálfur af
þýzkum ættum — fæddur og
uppalinn í Randaríkjunum —
og ég hef oft huesað um múg-
æsingarnar á Hitlerstímabilinu
í landi forfeðra minna. Ef
Hitler sálaði hefði brugðið sér
bæjarleið til að gera svoleiðis
própaganda fyrir Islendinga,
þá hefðu þeir umsvifalaust
stungið honum inn, gefið hon-
um róandi sprautu og svo
hefðu þeir andvarpað með sín-
um umburðarlynda mæðu-
tón og taiið að svona idjótum
lf, LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
27. ágúst 1972