Lesbók Morgunblaðsins - 04.03.1973, Blaðsíða 16

11 HvllK' ULL Kl Avíx' uft fr' |V RRF IN4U ■ EHÐ- UN1 fAWÍifl KIARK j\L- ft HD’ \ Ð Ö (x H6NAR- Ó G>. M pieruR 3R- flUKA
1 ^ '$É -i 5P-
//£IPs NOíi ~P>
\\ r •m V/ C»T- w Llf) Huu,- RfiKKA RUí! - l i rJB <\jgift g/HS 0Löei- UI'A FUCcL-
- //- sveKÐ- Foft- M f'VPM J
petKbí- 1 rJ 1 M M 1 m a L 'l K - F» ttíi- H LHTR MJf/NI I?eaM
NlRf7- ÍLL + n e i . > »■ 5VIPA& |«NA6- ARMA6- wk 5Ö6M PEiH- iNLfl- Kiee - URINM TÁflúl
IL SKK- 1 FflK
£KX! A'K v- EÐ\Ð 5N1K r jmáord MHlt- 1 fV£L- r-rz » HianouR KoR6t- UR FU4Lfl- HLTÖ9 HENÚ- INCiAK- ÓL/M
l’\ vc úelt
Hft- EIMU Alx>A i • • AUfAR HR0KA
i1--. í koR LÆRI
ÍDLIS fflft portp To N M jropw- S\jtr tr EWKTft- CA D R-VK 5PIHÐ
DfiUhJ- \LLf\R KftRL- FUCiL et-D i- v iður
Rofhi JVEIFLA
FRUNl- GFHl Tór'A' ttíENfN FRMVA- 6FN 1 DÆ-TR
ftfTAR NAFn £LD- sr/tei BElH
ll ftuo,- FJ L\ BuVri ÍV IT- KA«L- UMRfS TI?0iW R JTAFUR B L.M- ft R.
JrtfJW- FÆÍ- 1 ro 6. VA ~
jvmðUR ÝÍ.FRAR
rzeiÐi- HUTo'D |?ÖDD SPlL
SEK- HLJ. Fi-OKk Llá i A'riu E(t'\ KveM- D Ýft MTÚK FltJS
rueiR e /ofs T FtUFt
FKAP- VoHPA # fau l- fift m
| 'l LKT- | 1 H hiNT 1 N HeF iftT-r j
krossgátaB m
LESiÓKAR‘
■ síðusiu
MORGUNBLAÐSINSl krossgátu
M fAM fjb' fdN'i* M/iCK l*I'V'V '1 'i ■ , io T 2 9 W 3 fjjElP E/NS LflR- \JoPr* EHD- INL , ^'jsTTRi-fjj.ícii ,ú'
fisk-- H R 0 N K E L 5 1 K L u K K A N ip N A
&R- RHOI E 1" í> i L T 0' T S ?6 5 K E L U R T E N S
CflL- 6o?fl 4 L A N N A N Á L KK-Fl- 0R lllliA/i HHFfj Mf HUi KVNHi N Krifl ánrn L A 4 Á' K i\uP- UR. K
Frmm CF/JI N A SSt H Á H A L A A A R F 0 5 s V.O^R K" 0 L V
11 1 R L A H J> W A S H A R R';fB o’ K u N| K L P Æ 4
N SUNÞ 1N 0 Ölll 'Í D u R T þ R A F L 1 (í-LJ-fi' Á j A F A R 4 A
K Á T A IfS R E i N Elo raei Hl 1. N Á P A 777 5 J U K
A L U R T F r s A F O L b A F JK.JT s K Ö R k:
R Ar H A A R uuFtí P A r R o' N A 0' U 1 F r A flR KR- OFPfl rua flR
H R A u K A N A o' itnF uR L rrod -fflLH U 5 L A kÍnkJ |Kk- R 0’ /J A N A
END- ú N flUÐ- R 7' K A S r sfe- E l N S r Æ T r E.A.T- IR L A 4 A R
,,10“ s 1 F 5Kil» (..tlk N A"’ M S l N 5 »*r A' r A A' A S'«' A 4 A
H R A B U R A L A 5 ilk R L i s r ft ý R A R
Við listabrunn
. „ . , l’ramhaUl
19. aldar af ws. 5.
ið varð, þegar á leið, andlega
snautt og ekki örvandi fyrir skap
andi skáld. Það er lí'ka á'lit
manna, að yfirleitt, þó ekki án
undantekninga, standi kvæði
hans, frá siíðari hluta ævinnar að
baki Ijóðum hans frá Hafnarár-
unum. Árið 1882 andaði&t fyrri
kona Steingríms. Þau höfðu eign-
azt einn son. Árið 1890 kvæntist
hann í annað sinn Guðríði Eiríks-
dóttur, ágætri konu og eignuð-
ust þau fimm börn.
Árið 1904 var svo Steingrímur
skipaður rektor Menntaskólans í
Reykjavík. Hann þótti ekki at-
kvæðamikil'l rektor, að sögn
skólapilta, en naut fullkominnar
ástsældar og virðingar í skólan-
um. Ekki mun 'hann hafa ort Ijóð
á þessum síöustu árum svo heit-
iö gæti. En þá vann hann þó sitt
síðasta bókmenntaafreík, þýðingu
á ævintýrum H. C. Ander-
sens með því snilldarbragöi, sem
enginn 'hefur leikið eftir, þótt
reynt hafi. — Steingrímur Thor-
steinsson kvaddi iþennan tíeim
hinn 21. ágúst 1913. Yfir andláti
hans var, að sögn, birta og frið-
ur. Það rættist sem hann eitt sinn
kvað:
Fagra haust, þá föld ég kveð,
faðmi vef mig þínum,
bleikra ilaufa láttu beð
að legstað verða m'ínum.
Bókmenntastefnur eru, sem
annað, háðar sínum tíma og skáld
in iháð þeim stefnum, sem ríkja á
mótunar- og blómaskeiði þeirra.
Ljóð, sem á sínum tíma fél'l í frjóa
jörð, verður oft, síðar meir,
vegna breyttra viðhorfa, dæmt úr
lei'k. En nokkur hluti 'ljóða hinna
meiri tíáttar skáilda, stendur af
sér tímans tönn, á erindi til allra
tíma. Ljóð Steingríms hafa orðið
fyrir barðinu á þessum dómi og
það miklu fremur en efni standa
til. Þar hafa persónu'leg ummæli
einstakra áihrifamanna ráðið
mi'klu um. Hannes Péturs-
son skáld hefur nú, með ihinni
merku bók sinni um Steingrím,
sýnt fram á, að hér var röng
stefna og grunnt hugsað mat á
Ijóðum skáldsins á ferð. Einn
meiriháttar dagb'laðsritstjóri reis
upp og mótmaelti bókinni, bæði í
ræðu og riti, taldi vonlaust aö
hefja skáld upp aftur, sem hlyti
að gleymast. En verkin
sýna merkin. Bókin seldist upp
og hefur verið gefin út í annað
sinn. Ljóð Steingríms eru, í vax-
andi mæli, aftur aö komast á dag
skrá. Hitt mætti og hafa í huga,
að gleymd fjóö, sem svo eru 'köH-
uö, hafi þau eitt sinn fallliö í
frjóa jörð, munu áhrif þeirra
vara. Þau erfast frá kynslóð til
kynslóðar, verða svo undir-
rót þess, að nýtt jistayerk verð-
ur til. Eitt dæmi þess Skal hér til-
fært:
Þorke'll heitinn Jóhannesson
háskólarektor var eitt sinn á ferð
um SnæfeHsnes. Hann hafði far-
ið frá Arnarstapa og staðnæmzt
við rústir eyðibýlis, sem Gríms-
staöir heitir. Þar hafði Sigurður
Breiðfjörð skáld síðast búið, áð-
ur en tíann gekk undir dóm rétt-
visinnar. Þorkell litast um á rúst-
um þessa eydda býlis og honum
opnast sýn inn í Hiðinn tíma.
Hann skrifar í Andvara 1946:
,,En dapurlegum geðhrifum
fornra rústa svifar frá, eins og
skugga, sem hægur andvari sópar
á brott. Litli hvammurinn við ána
skiptir um svip. Hrynjandi gam-
als hálfgleymds ’ljóös blandast
við léttan nið érinnar, sem eng-
ir harmar, engar sárar minning-
ar, engin fyrnska megnar að
deyfa:
Rennur hér að flæði fram tíin
fríða og hreina
létt um sand og litla steina
lágum niði Sleggjubein'a."
Svo tíljóðar fyrsta erindi kvæð
isins. Hér er eklki rúim til þess að
birta það, en Þorkell tíéld-
ur áfram: „Þetta yndisfagra
kvæði Steingríms Thorsteinsson-
ar um Sigurð Breiðfjörð, hefur
með undarlegum hætti fylgt mér
eftir síðan ég var ótta ára gam-
ait barn, hálfgieymt — hálfmun-
að. Og nú streymir það fram eins
og s'kúr yfir jörð sem þyrstir til
daggar. Mér hefur ætíð virtzt, að
þetta látlausa 'kvæði sé magnqð
‘kyniegum krafti, þrátt fyrir frem
ur fátæklegan ytri búnað sinn,
stendur þaö framar flestum minn-
ingarkvæðum 1 einfaldri en
sannri tjáning sinni á mannleg-
um örlögum, djúpum skilningi á
'harmsögu sni'Hings, sem fæddur
er til örbirgðar og útigangs og
lífið neitar um allt.
Svo er rofin hin mikla blekk-
ing tímans yfir vegfarandanum á
þessum gleymda eyðistað. Á
slí'kri stundu vekur það enga
furðu, þótt lágar þekjur lyfti sér
úr fornum bældum tóftum. —
Niðri á eyrinni hvín Ijár í þéttu,
röku grasi, hrynjandi sláttujags-
ins kveður við ijúflega, líkt og
úr fjarska:
,,Ef þú 'hefur tíeiftarlund við
hei'lög stráin
þegar dagsins birt er bráin
beröu að þeim tívassa Ijáinn."
Og handan úr ihrauniágunum,
utan við óna, horfir jítill dreng-
ur hugfanginn og 'þó með fælni
í sínum kviku augum, 'horfir og
hiustar, eins og honum gefi tíeyrn
og sýn utar takmörkum rúims og
tíma, barn, sem guðirnir 'hafa gætt
skyggni skáldsins á fegurð nátt-
úrunnar — dýpri isjón og æðri
öðrum mannanna börnum og jafn
framt skyggni á ógn og furðu
mannlegs lífs, sem ailtaf og a1ls-
staðar er stórt í neyð sinni, van-
mætti og þjáningu og a'lltaf undra
smátt í keppni sinni að markmið-
um, sem aldrei nást. Aldrei.
Úteefandl: Il.f, Arvakur, Reykjavík
Framkv.stJ,: Haraldur Svclnsson
Kltstjórar: Matthfas Johannessen
Eyjólfur Konráð Jónsson
Styrmlr Gunnarsson
RttstJ.fltr.: Gisli SÍgurÖsson
Auglýslngar: Árni GarCar Krlstlnsson
Uttstjórn: ACalstrretl 6. Síml 10100