Lesbók Morgunblaðsins - 18.03.1973, Blaðsíða 16

■ Ku5 YR©i ""7 ER ft* 1+fí.eiF. /KÚ.U O'KR' e ipj- 1 N Dl 7* STo l?l e MEMN r T7 ufc wp FH urm-B «..m f'” ll 'o '118 iaúlIS
F'fS' 1 SJ N SLbÐt) Klfog- X
u° B SPfí ■ . Rei£> ÆPUM Z F'Mi
LiNl /KG, M«r- UR
5UMD FlftLL > a rtPKV- /EM|N r r F/Eí?/n<A
HiSÓ£> S KT- A'uFif
KUKILt ÍMÍÓR leir i ffdun A'tfír- Pf R 5lt- A' LtT- 1 N N
K&v - T 0 5.
> —> * Fé- L- fWL
EFbS |
ÍUWD
þgiwr péNP- <,m' HLU. Húsi oFumj m ir-. j.E'/J- UMfi
1 'fí LlT- IVhT + - F° ft - sae-/ri JUWKT LftMO- r»R - VRftft
skvl- cr tfetf)
m FUÚL ÚT- UlNf
UkU SL'err LPiHD e lvu8 /NN - LA'rftA-R
Kví*/- ytfíFu S£F- RÐI
MKLrt- u R Klukic- uwm PoKl fÓLU'
HbFfiK MoT ftf KVf P-
KKöPP Köoj) SK- BöRLu
PP-1 R ett-ts A'Fe -
KAÐR! m ELSKA Ró’OD FL£U- þfUNl
5elti M'/MMI éMD- /N
mm / ► L* fRMM- —
sH £R ft' INáú.
KROSSGÁTA
LESBÓKAR
MORGUNBLADSINS
M
Lausn
r
a
síðusfu
krossgátu
f m UlÚ HWí.'l Rft 1 M«P- ?,?• fRUM EFMI m a'hks IMU ■Cjft B ftMft
F- R u L E ÓL L R r if? Æ M 1 N A 1 iWL« 5 ö
!S T o' L oHúw E U 6. tnuri flSKH c?' N Æ Ð l £> Kr'.ftft Kyó'ld A £> u £ R 5>
5CKU. U T L A- 4 1 • M II Au) $ A N H N ft F N 1 -Ð HUL- fiÐft R
Dic.u-
| ReiÐ V «8- rL*L FIVK- K fUtL- U L L A M rn0t> K A R T ft F L fl ruút L tí fl
Kv*M M A fd «.'»*' Sól A í> Ltpiej L U M D t N u R T 1 R N fi R Húji
P F u e H U 4 i SNK- ¥ £> EKKl roee A’ M |£IA S K ío 7r A M •ÍTUB. VeftD- A N A R
PRo?. ftRHiS r au> R t 4T irr A f> A L L Ko M - ftHMI Ovuj- N u N Ú N N i ir*»» A 4 A
ft*r<- O.RU- P««. i ar T JTj^r TTric 0* 4 R R R £ f £ N Ö S 1 M ÍL£± SrÍL- L L p A A/
1 p Eiuru N Ata 5 T X R fuRi eoq 4 R R R R i?í- F L 0’ i SLft' N 1Ð N
| m, f? o T T u ro E i> -> 6t 7 p u NI íetfí k R ft N ú R 1
l.t'í 5' 0' §£1 £ U R U o 3> i ftrm- SK.vr. 4 R U tð U R jr/CPI fVÚrr o' /V HLfK» L O K-
ew« 5 M 0 K ft ft s'pv. & U H. RU f? lUG, N Ö T u ÚEfft fl r fl
K * R o' l R Á IC (?|R tí D R u N AOlJ" B*. A N a R.
manni sínum, Einaxi Ingibjarg-
arsyni, eins og hér er talið, þá
hafa 'þeir verið á aldrin-
um 16—20 ára um þær mundir
er klaustrið fluttist að Helga-
felli. Vér getum vel nefnt þá
Arnór og Svein, eins og þeir
eru nefndir í sögunni um
Tungustapa. Sveinn mun hafa
verið eldri bróðirinn, þvi að
Arnór er enn gáskafullur ungl
ingur. Og iþað er af ungæðis-
hætti hans að öll býsnin hljót-
ast. Virðist þvl, þegar miðað er
við framan greindan aldur, að
sagan um álfareiðina hjá
Tungustapa hafi gerzt um þær
mundir eða við áramót 1186—
87. Og þá lýkur ævi Arnórs.
Samkvæmt þjóðsögunni
dvelst Sveiinn heima í Tungu
um nokkurt skeið eftir þetta,
en gengur síðan í Helgafells
klaustur og gerist munkur. Og
þar mun hann hafa dvalizt
fram á árið 1210. Er hann þá
fertugur að aldri, en Guðný
móðir hans rúmlega sextug (f.
1148). Og þá fer eins og segir
í þjóðsögunni, að hún veikist
skömmu fyrir páska og sendir
þá eftir Sveini syni sínum að
þjónusta sig, af því hún veit
að þessi sótt muni leiða sig til
bana. Fer svo allt sem í þjóð-
sögunni segir nema að það er
móðir Sveins en ekki faðir
hans sem um er að ræða.
Síðan er haidinn héraðs-
fundur og ákveðið að flytja
kirkjuna í Tungu. Og menn
hafa ekki verið að tvínóna við
þetta, heldur hefir hún verið
flutt þá um sumarið (1210).
En hvernig styðja þá heim-
ildir þessa tímasetningu ?
Það er þá fyrst, að jörðin
Tunga mun hafa verið seld á
þessu ári og næsta ár flytjast
þau þangað Þórur og Jóreið-
ur. Bendir það til þess, að
fyriri eigandi jarðarinnar,
Guðný Brandsdóttir, hafi lát
izit þetta ár eftir 45 ára bú-
skap þar.
Nú er vitað, að Guðný Böð-
varsdóttir, móðir Sturiusona,
var við uppgröft beinanna í
Tungu-kirkjugarði. Mér sýn-
ist, að allar líkur bendi til
þess, að árið 1210 hafi hún
enn staðið fyrir búi í Hvammi,
og ekki farið til Þórðar son-
ar síns á Staðastað fyrr
en 1214, fengin þangað til að
fóstra Sturlu son Þórðar, sem
fæddist þá um mitt sum-
ar. Guðný hefir verið mjög
hraust kona og ótrúlega ern
allt til dauðadags, eins og sjá
má á því, að 1218 fékk Snorri
sonur hennar hana til þess að
standa fyrir búi sínu í Reyk-
holti meðan hann væri í sigl-
ingu. Þá hefir Guðný verið
komin undir áttrætt, en sjö-
tug hefir hún verið þeg-
ar kirkjufærsla var í Tungu
1210. Ekki er langt á miili
Hvamrns og Tungu og Guðný
hefir ekki vílað fyrir sér að
skreppa þangað, vegna þess að
hún hefir talið það merkisat-
burð, að kirkja Snorra
goða skyldi flutt og toein hans
grafin upp og flutt í annan
kirkjugarð. Og enda þótt hún
hefði þá verið komin suður að
Staðastað, gat hún vel farið
þaðan alla leið að Tungu til
þess að vera við þennan merk-
isatburð. Hún var þá svo ern
enn, að hún hefir ekki kveink-
að sér við slíku ferðalagi, og
á hinn bóginn ákveðin í því að
láta það ekki undir höfuð
leggjast.
Mér virðast því öll rök
hníga að því, að kirkjufærslan
í Tungu hafi verið sumar-
ið 1210.
Menn munu fetta fingur út
í það, að hvergi í sögum sé
þess getið, að Guðný Brands-
dóttir hafi átt syni, og engar
sannanir séu fyrir því, að hún
hafi búið í Tungu á þeim tíma,
sem hér er um að ræða.
Satt er það, að Guðnýjar er
hvergi getið eftir 1170. En á
hiirrn bóginn er Tungu heldur
aldrei getið á þessu tímabili
og ekki fyrr en Jóreiður er
komin þangað. Nú er Tunga
miðsvæðis þar sem margir og
miklir attourðir gerðust, og að
hennar, eða ábúenda þar, skuli
hvergi getið, finnst mór styðja
það, að þar hafi kona toúið um
þessar mundir, og þá geti ekki
verið um aðra konu að ræða en
Guðnýju Brandsdóttur.
Það er ekkert að marka þótt
sona hennar sé hvergi getið í
Sturlungu né öðrum sögum.
Þeir önduðust báðir með furðu
legum hætti og hafa það þótt
býsn mikil, og ættarósköp hver
urðu forlög þeirra. Slíkri ætt-
arógæfu mátti ekki halda á
loft. Hér áttu stórtookkarnir
Sturlungar hlut að máli,
og þar sem hér var um hlið-
arætt að ræða, þá var brota-
minnst að láta hana hverfa
þegjandi úr sögunni.
Slík hótfyndni hefir verið
algeng í höfði'ngjaættum
og haldizt við alllengi. Sumir
hafa t.d. vænt Hauk lögmann
Erlendsson um, að hann hafi
ekki viljað rekja ætt sína,
vegna þess að ein'hverjir van-
kantar hafi verið á henni.
En hvað um það — ég þykist
hér hafa dregið rök að því, að
þjóðsagan um Tungustapa hafi
gerzt á árunum 1186—1210,
hún falli vel við sögu Hvamms-
sveitar á þeim árum, og að hin
,,týnda“ Guðný Brandsdótt-
ir og synir hennar komi í leit-
irnar í þjóðsögunni um Tungu
stapa.
Útgefandl; H,f. Arvakur, Reykjavlk
Framkv.stJ,: llaraldur Svelnuon
Rltstjórar: Matthías Johannessen
Eyjólfar KonriS Jónsson
Styrmlr Gunnarsson
RttstJ.fltr.: Gísll SÍgurðsson
Auglýslngar: Arnl Garðar Krlstlnsson
Rltstjórn: AöalstrseU 6. Síml 1014»