Lesbók Morgunblaðsins - 01.07.1973, Blaðsíða 2

í vetur gekk á þrykk
út á vegum Örnefna-
stofnunar Þjóðminja-
safns bæklingur, sem
nefnist „Leiðbeining-
ar um örnefnaskrán-
ingu“ og er eftir
Þórhall Vilmundar-
son, prófessor og for-
stöðumann stofnun-
arinnar. Bæklingur
þessi er einkar for-
vitnilegur fyrir þá,
sem áhuga hafa á
þjóðlegum fróðleik og
varð okkur tilefni til
að láta verða af göml-
um fyrirætlunum um
að ganga á fund Þór-
halls og fá að kynn-
ast stofnuninni ofur-
lítið og því starfi,
sem þar er unnið.
örnefnastofniun iheifur til um-
ráða Iþrjú Iherbergi á jarðlhœð
Þj óðmimjasafnsins viö Suður-
götu — og idálítið anddyri, þar
sem Ikomiið hietfiur verið fyrir
noMtrum skeimmtileg um sýniis
hornum iheiimilda um ömefni og
ömefinauppdrá'tta, Iþar á meðai
Ijósprenitun af ReykjahoJts-
'máidaga, leinhverju elztia ís-
lenzka! handritinu, sem varð-
veiitzt hefur, en þar kemur fyr
ir fjödtíi ömefna.
Þegar við Ikomum í stiofnun-
ina morgun einn í miðri viiku,
var þar við vinnu auk Þór-
halls Guðrún MagnúBdóttir
cand. mag., sem þar Sbarfar
hálfan daginn. Þar að auki
vinna þar öðru hvterju í iausa-
vinnu stúdentar, kandídatar og
ýmsir aðrir, eiinkum að ör-
nefnaskráninigu, en það þartf
ekki mörg orð t'Q að sannfæra
mann um, að fleiri þyrftiu að
vera þama að verki, ef sinna
ætti ömefnasöfnun og skran-
ingu svo sem vert væri,
F.IÖLÞÆTT
SPJALDSKRÁNING
— Hér er verið að leggja
grundvöl að spjaldiskráningu
ömetfina, isagði Þórhalilur, með
þvú að Guðrún skráilr örniefni
úr fombréfium á sérstaka seðla.
Fyrst er ömefnið isíkrifað með
n ú ti ðarstafsetnin gu, sliðan eins
og það 'kemur fyrSr S texitamium,
statfréitt, og Síðasit er dagsetn-
inlg og ártal, sem segir, hvéniær
öímefnið kemur fyrir S rittiðu
mál'i.
©
Þórhallur Vilmundarson prófessor í skrifstofu sinni í Ömefnastofnun.
Lesbókin heimsækir Ornefixastofnun og ræðir við
I>órhall Vilmundarson prófessor
Sérhver bóndi á landinu ætti að hafa ör-
nefnakort jarðar sinnar uppi á vegg hjá
sér, það gæti orðið dýrmætara en
Kjarvalsmálverk, þegar til lengdar lætur.
Guðrún Magnúsdóttir cand. mag.
Á forsíðu er mynd af Fjallfossi (stundum nefndur Dynjandi)
og fleiri fossum í Dynjandi(s)á í Amarfirði. Við ána stendur bær-
inn Dynjandi. og hefur það nafn væntanlega í öndverðu verið
heiti árinnar allrar eða stærsta fossins í ánnl.
Ljósm.: Maits Wibe Lund.
Þessum seðílum verður naðað
efitir stalfrólflsröð fi spjaldskrá,
sem á tað talka yfir llamdið allt.
Siðan er ætlun’in að Ijósritia
seðlana og koma tuipp tvekmur
öðrium spjalidskrám. AnnaiiTi
verður raðað eftir hneppium, en
hinmi eiftin sieimni hluta onða,
þamnig að auðveit verði að
f’inna á svipstundu nöifn, sem
enda tjd. á -fell eða -holt.
Þá höfum við í hytggju að
í'ima hinn pnentaða tiexta forn-
bréfa á amkin og raða þeirn í
aidunaröð, — þar með fáum viO
örnefnajskrá í ttmaröð.
Enn erum við hér eimungis
með Iflomlbréfin, en síðan þarf
að taka ýmsar aðnar heimildir,
bæði prentaðar og óprantaðar,
'svo sem jaTðabsekun, danda-
merkjaskrár og önmur bandrit
af ýmsrn itagi, sem enu í IÞjóð-
skjalasaf'ni — oig að auiki öll
þau örnetfni, sem safnað hefur
verið á vegium Þjóðminjasafns
o.g Ömefnastofnunar.
Loiks er í uppsighmgu sér-
stök oippnunaskýnimigaspjaild-
.?krá (etymoliogilsk spjaidSkrá)
þar sem .umnt á að vena að
finna skýrimigan manrna á eim-
stökum ömefnium.
Þegar þessar sipjaildskrár
eru kommar vel á vietg, verða
þær einn heizti jgruinldvöllJlur
starfs ö rnefmastofnunarí nnar.
Athugam'ilr á örmeifnum munu
einkum byggjast á Iþeim svo og
'uppiýsimgastanfseimi um ör-
mefni. Þess má geta, að við flá-
um mörg bréf frá eiHendum
fræðimönnum, sem spyrja um
notikun tEtékjinnia orða og orð-
stofna á ísllenzikum ömefnium.
Við Ihöfum reynt að svara þess-
'um bréfuim etfitir beztu getu, en
iþað er augljóst, íhvílik stoð
væri að igóðri spjaJldskrá, þar
sem iganga mœtti að mangþættri
vitneskju um nöfnim. Við höí-
um hér til dsemis mýtkoinið ibréf
frá híiskóliakennara í Björgvin
í Noregi, sem er að mannsaka
örmefni, er hafia að ’gieyma nafn
liðinn „staifur" t.d. í Stafangur.
Hann spyr mm ftsllenzk örnetfini
af sama rtagi.
Við getum sagt honum, að
orðið „'Stafur" kemur flyrir á
Austurlandi, tl dæmis Efri- og
Neðri-Stafur í Fjaæðarheiði á
SeyðMirði, í merkimgunmi
,'mjög bmaittur hjallli eða breikka‘,
og ií Austur-SkaftafeilXssýslu í
merkingunni .lam/gur og mjór
hryggur lí ifjallshlfið miMi
tveggja gilja', t.d. Brókarstafur