Lesbók Morgunblaðsins - 01.07.1973, Blaðsíða 7

1
/■"" ' —........................................
Meðferð iðnaðarveldanna á náttúrunni og auðlindunum hef-
ur verið á dagskrá hjá blöðum og tímaritum upp á síð-
kastið. Tvii dæmi: Ðer Spiegel birtir mynd af velmegnn-
artrénu, sem mergsígur náttúruna og Newsweek birtir
igrein um hinar sjúku borgir.
hviað, 'seon Ifjairlæig log fjamdsaim
leg stjlóimivöM hatfa toomið á.
Him tflótkma sjáltfkralfa stjÓTTi
Mg tauinlh'alM mláttúru'nnair hetf-
iur iþróazt í itiTlj'ónir ára. Það
er !þvfí (fásimma log ifiáiiám-
leg mammllieg idkiammisými að láta
sér défita 5 hug, að viðhalda
megi Mskertfitniu tmeð tœloni-
Ibrellum og Iklomalst aff án eðli-
leigs taiumhalds náttúrummar á
sjáO'firi isór. Þó mlá vera, að hin
mláttúruQeiga istjórm á keðj-
um M'flsirts megi sumns staðar
vlilkja (um stumdar isalkir ám
þess, að holslketfla hörmiumiga
dymji yifir. Bn verði olf llamgt
gemigið, t.d. með notlkun síkor-
dýraieiturs i istað sj'álf-
ikraffa hemils mláttúnumnar á
íjöMa iskardýranma, sivo að til
úitrýmimigar hoitfi á Iköfm'umar-
effniisgerlum Og tfiðrildum, er
ffrjó beria milli plaimtma, miumu
hivorlki fjánmagm né öl tsdkhi
heimsims duga S Iþeirra sitað eða
geta bjargað attaurðarás lítfsins
tfhá því að istöðvast.
ÍÞrátt íyrir iþetta er ttæíkim-
stjóm í Lstað sjláiffstjócrmar nátt-
úrunnar maríkmið iðnaðarþjóð-
anma. Em etftir þvtí 'sem mær
diregiur þessu imiailki og við
verðum tælkminmi háðari,
þ.e.a.s. toeitum meira eigin
stjömaraðgerðum á feoistnað
náttúnummar, mimmlkar stöð-
'Ugleiki þjóðfélatg^kerfisins, oig
iþað verðúr veikara igagmvart
ibireytingum.
Reynu'm rétt að límynda okk
ur Iþað ástamd, að tfersíkvatn sé
þriotið og maðurinm orðinn hláð
ur vertosmiðjum, er taneytta sölt
um sjö lí vatn, að hefðbund-
imn landtaúnaður hatfi (þotoað
tfyrir .verlksmiðju- og tfæri-
taanda fframlleiðlsluaðtferðium,
og andrúm'siofftið sé orðið svo
mengað ög ismaiutt lalf súreffnd,
að risatsetoi þuitfi itl að hreinsa
'það og tframieiða viðbótarsúr-
elfni. Eff ástamdið yirði eimhvem
itfilma Iþessu litot, (getur minmsta
'tmknileg hindrun, .venltoflöQll og
deilur eða sltoartttur á einhverju
lyikiléfim taeinMnis svipt mamn
toymið .gruntd.'vallamauðsynjum
Ififfsins, loffti, mat og drylkto, —
og stoeið manntoynsins mundi
þar með á enda rumnið.
Frumviðleitni mamnkymsins,
vtfflji Iþað renma sloeið sitt
áffram, verður þvti öQfl. að taein-
ast fi. þá átt að itryiggja, að kertfi
liíheimsins öQfl vinmi sjáflf-
ikraffa. Bn iþvii aðeins er þettta
hægt, að mienn virði og taki til
iit.tii hvemiig Qfliflheimurinn er
mótaður. Frávik eru að Visu
huigsainfleg, en aðeins innan
á'kveðinna martoa.
Ta'tomönk Iþessi er auðvelt að
ffara út tfyirir, t.d., éf meira féll.
iur til alf úrganigsefnum en iummt
er að haigmýta til ammarxa nota.
P>á er 'tailað um, að Of mikil
spenna eða álaig sé á toertfinu.
Hinm sjáifvirki úttaúmaður
Iþess eða stjónn taregzt og úr-
igamgseffnim hflaðast upp. Sam-
'tovæmt fllifldngamálli eðlistfræð-
.inrnar 'heffur „óreiðan" eða
hamdahótfið auki23t og yfirtoorð
jiatðarinmar Ihéfur að þvfi leyti
orðið Ifitoara fiurugflimiu em áður
var.
Vfikjiuim afftur að flfilfisíkeðjum
sjávarins og ikeinfi Iþeirna. Sé
keirtfið ofhlaðið stoolpi, gervi-
sápum og tilbúmium álburði, sem
reyndiar immam viissra imarltoa
getur afllt verið mæring ffyrir
igróður sjávar, verður súnetfn-
isþöitf igróðursins, er upp af
vex, og 'gerlamma, sem torjóta
efni þessi miður, svo mitoill, að
'súréfmi stoortir 'fyrir 'amnað iif
sjávarinS, og þar á meðal eru
tfisftoamir. Dæmi um þetta eru
itounn úr stöðuvötnum bæði
austan haifls og vestan. Oig
haldi þeita nóigu ienigi ájfram,
mtm súreffnismagn 'sj'ávarins
eða 'stöðuvaifinsins 'lælktoa niður
í etoki neitt. Án súreÆnisins
munu igerlarnir drepast og
ómissandi hlekflíur Ikeðjunnar
þar með ffaflla í tourtu. Hrimg-
'Tásim er rioíiim oig Itoeitfið úr
flaigi. — Þáð, sem 'áður var ffuflll-
toomið 'toertfi óteljan'di Qlitfsstiga,
hefur þannig tareytzrt í taræri-
graut úrganigsefna og óþverra.
Varflá Iþarf að taka það tfiram,
að hrinigrásin (roffnax liltoa,
eff næriinigu sltoointLr tfyrir Iþör-
unga sjávarins, og án viður-
væris drepaát tfisltoamir ffljótt.
Það, sem hér hefiur verið
taent á, er li raunimmi mengur-
inn málsins varðandi aflilt, sem
toeúfistaundið er, og verður þvfi
ffarið um það nölktorum tfieiri
orðum. HVer einstalkur (þáttur
imnan einhvens itíltJetoims kertf-
is hefiur sitt álkveðna og æslki-
lega 'mairltogildi eða istsarð, og er
tailað um, að toerfið sé rétt
myndað, letf einstalkir þætrt-
ir þesis eru aiiir atf
réttri stærð. Þetta þýðir, að
éktoi er hægt að auka eða
mmnlka einstatoa þætti Ikerfis-
ins öðruvlisi en ikertfið hrynji
um siiðir.
Þeir, sem ala með sér þá tál-
von, að tfó'l'tosfjöiigun og ltffls-
þægindastetfna séu einhverjar
undamteltonimjgiar ífirá þessu lög-
imáli, eru aðeins að bjóða hin-
um fliryllilegustu hörmung-
um heim.
Óraumhsaflt er með öllu að
halda, að m'atvæflalfrainleiðsl
una megi auika mægiiega mikið
til að tfufllnægja áætiuðum þörtf
um. Þsar hugmymdir eru létt-
vægir draumórar, svo að etoki
'Sé meira sagt, að unn't verði
með tæltoniflegum tframtförum að
tryggja ifyrir árið 1980 helm-
inigi imeiri matvæflaiframleiðsflu
en nú, cig að tekizrt hatfi að ifjór
tfaflida flramleiðsfliuna um alda-
mótin 2100. Sililkar hugmyndir
geta aðeinis þeir sértfræðinlgar
'gengið með, sem annaðhvont
'gleyma igrundvallliarlögmálum
ná'ttúrunnar á sviði vflistfræði,
eðiisffræðr og liflfræði, eða
Skorltir nægilega þeltokingu til
að gera sér igrein tfyrir eðli
málammia.
Sannileiltourinn er sá, að ékk
ent breytisrt, þóflt land/búna’ðar-
'ffraimfleiðsilam aukislt á næsrtu
15—20 átnum. Etokertt getur tootm
ið S veg fyrir vlíðtæka Ihung-
'ursneyð og sú humgurs-
neyð mun mest bitna á þjóð-
um Aáiu og Affrliltou, þjóðunum
ífyrir taottni Miðjarðairh&ffs og
þrjóðum Mið- og Suður-Amer-
Stou. Autoim lanidfoúnaðaitfram-
leiðsfla er li raiumimmi elktoi ann-
að en aiukið rasto á iítfslkertfun-
um öflíium, ibæði á lamdi og í sjö.
Eiginleitoum jarðarinnar til að
foera álframlhaldamdi lfltf er þann
ig SpiUt.
Fæðuvandamáll mannlkynsins
munu ekki heldur leysaist með
aultonium tfiskveiðum og tiflnaun-
um til að autoa framleiðsilu
éggjahvlitu á þann hátt. Othöf-
dn eru [þegar alVarllega menguð,
svo að giratfizrt hetfur undam
sjáílffum homsiteinum sjávarliís
Framh. á bls. 14
Það sem við blasir
Of margrt fólk, of mikll fólksfjölgun. . . .
fallegar vörur, en framleiddar á kostnað nátíúrunnar því miður ...
sviðin jörð, jarðvatnið þrotíð og jarðvegurinn píndur með of-
inotkun tilbúins áburðar . . .
verksmiðjur, sem Iosa sig við eitruð úrgangsefni út í höfin eða
upp í loftið . . .