Lesbók Morgunblaðsins - 01.07.1973, Blaðsíða 6

Kaflar úr bókinni
Heimur á helvegi,
sem nýlega er út
komin hjá Almenna
bókafélaginu
EB SðfiV MANNEYNSINS
SENN AD LJfiEA?
í byrjun þessa mánaöar gaf Almenna
bókafélagið út bókina Heimur á helvegi
í þýöingu dr. Bjarna Helgasonar. Á frum-
málinu heitir bókin A Blueprint for
Survival, og kom hún fyrst út í Bretlandi
á síðasta ári. Bókin hefur verið þýdd á
fjölmörg tungumál og alls staðar vakið
mikla athygli.
Segja má, að höfundar bókarinnar
séu margir, því að hún er til orðin fyrir
samvinnu vísindamanna, sem standa að
útgáfu brezka tímaritsins The Ecologist,
og meginefni bókarinnar birtist fyrst í
því riti. í formála bókarinnar segja höf-
undar:
,,Könnun á þeirri vitneskju, sem fyrir
hendi er, hefur sannfært okkur um hið
ógnvekjandi ástand, er við heiminum
blasir. Ef núverandi þróun mála er látin
afskiptalaus, er hrun siðmenningarinnar
og varanleg eyðilegging á lífskerfum
þessa hnattar á næsta leiti, e.t.v. þegar
um næstu aldamót, en að öðrum kosti
á næsta mannsaldri."
En höfundarnir láta sér þó sízt nægja
að lýsa þeirri vá, sem fyrir dyrum er.
Meginefni bókarinnar snýst um hugsan-
leg ráð út úr ógöngunum og það, sem
umfram allt vakir fyrir höfundunum og
tillögur þeirra stefna að, er ,,að skapað
verði varanlegt samfélag lífsfyllingar og
hamingju. Þetta táknar þó ekki stöðnun,
því að jafnvægisþjóðfélagið á svo sann-
arlega að geta boðið þegnum sínum fjöl-
breytni í stað þess einhliða móts, sem
tæknikapphlaupið steypir öllu í.“
Hér að neðan verður birtur hluti þess
kafla bókarinnar, sem ber yfirskriftina
Mótun samfélagsins og upplausn.
©
Allit á 'sér lendi, qg í
íþvtí er einimiitt ógæía Ihinna iðin
væddu þjóða ifóHgin. (Firam-
ledðsla þeirna igetuir eWki auk-
Í2it endaiaust um aMain aldiur
ag 8BVÍ, 'og igiHdir einu hvort
hún er á isviði iðnaðar, í lamd-
búmaði eða eimhveirjiu öðru
sviði. Haigvöxitiuirimin, sem allir
loía og prísa, getur þvií lékiki
arðið viairamleguir. Hamm er tiima
hundimm. Hmuin heimsmenninig
ariinnair er þvlí íy rirsj áanlegt
og það eimhverm ttlima á msesta
manmisaldri. Aðeimls eimlhverjir
hairðslkeyittir smáhópar geta
e.it.v. 'isleigið hrumi þessu á ífrest
með þvli að vaidia rneiri hlulta
mammkymis 'Stórkostlegum þjám-
inigum og harðræði.
Eimhvens 'konar hirum eða
emdalok eru íramiumdam.
Spunningim snýst aðeinB ium
það, hvermig qg hvenær. Amm-
ans vegar igeta diunið yifir óvið-
oiáðamlegar afleiðingar humg-
ursmeyðar, Æansótta, kneppu eða
isttyrjalda. Hinis vegar miá
isitefnia I átt til nýs 'samfélags
mamma, er ekki mium fáita ‘hönm-
unigar oig imanmvorLzku dymja á
börnum okkar, en þá verður
að bygigja á mamnúðlegum,
vamdllega ligrunduðum og skipu
lögðum bneyttingum.
Við enum sammfærðir um, að
sá hópur Ifólks tfari vaxamdi, er
kynmaisit vill tillögum ókk-
ar um varamllegt samfélag
mamma li istað þess að lesa eima
upptuglguina enm uim, hviens
vegna mýnrai þjóðfélagsmairk-
miða er þörf. Við mumum hér
aðeims li örstutrtu máili telja
fram ástæðurmar til foneyttimiga.,
en fyllri rökstuðning er að
tfiinma li igneimargerðunum fjór-
um, er á eftir ifyigja.
Þvll miður Uáita 'flestir isem
þeir vitd ekkent um eðli nátt-
únunmar umhverfis log halfi alMs
engan lákilning á augljósum Jöig
málium henmar. Nálttúnam
er þvií meðhöndluð eimis ag ffliit-
iUsvintur og aumur þræfll.
Hiugsumarieysið er talkmaTka-
lausit.
Emigum virðist defita lí hug
sú staðreymid, að í regmskógum
hitabeflitisims lifa óteijamdi teig-
undir dkardýna ám þeiss
að vaflda þair molkkurri eyði-
leggimgu. Him ttalkmairikalausa
gnóska skóganma er allfls ekki
IþvS að þalkka, að flogið 'sé þar
neglulega ytfir mieð skordýra-
eiitur, illgnesiseyðimgareffini,
sveppaviairmarefni qg hvað það
mú heitir. Ee þrátt tfyriæ þessa
viitmiasflíju enu mernn eins og á
málum við að verja hveitiakr-
ama og ptímulitlu Iklálllgiairðana
sfima með ýmiss (konar stór-
háslkaflegium efinum og efinasam-
bömdium. f>ammig er ;gerð fárám
lieg tilraun til að irjúlfa Ihið óum
bmeytamlega löigmál, sem við
melfndum áðam, — lögmálið um,
að iiifiskeðjiuirmar Heita ja'fmam
eifltir leðlilegum fánvegi mláittúru
legs jafinvægis. Menm (gleyma
Ifovfi alfitur qg aifitur, að þvfi fjöl-
breyitttari og flóikmari sem llíffis-
Ikeðjunnar enu, bæði að Itegumd
um junta qg dýna, þvlí betra
tfiyrir hið máttúnuflega jafmvægi
'þeirra.
Ef mokkur iglára væri fi okk-
un, hlyitum við að vfiðuhkenma,
að lámdbúmaður, sem á að vera
heillavæmllegur itill lamgtfirama,
fcreifst „itilþúims" jaifinvægis.
Þatta jafinvægi verður-að vera
eftirfllikimg a'f fyrri dlíffiskeðjum
og ikeiifi þefirna, þammiig
að ólþunftangnóðri sé hafld-
ið máttúnulega 5 skefjum með
öðrum itegundum, sem efldd
vallda tjómi á sjálfri uppsker-
ummi.
Markmið fillagna olkkar
er að skapað verði vanamlegt
samfélag lfilfslfyflMmigar qg ham-
ingju. Það á að vera sarmfélag
jalfnvæigis og höfsemi, em alls
ekki þjóðfélag þen'sl'unnar.
Þeitta itálknar þó ékfld stöðnum,
iþvii að jaifnvægiáþj óðfélagið á
svo sammarlega að igeta boðið
Iþegnum sínum tfjölbneyttmi
í sitað þess einhliða móts, sem
tækmtoappWla'upið steypir öllu
í.
Næsti Ikalflli þestea iriits fjalll-
ar um ihiugmyindir olkkar um,
hvemnijg skapa megi jaffinvægis
samfélag þjóðamma, svio að
Demofldesarsverðið, er ammars
mundi hamga yfir hötfðum kom-
amidi flcymslóða, verði buntu itek
ið. Við erum samnfærðir um, að
samlfiélialg þjóða, sem eimfcemn-
ast alf Stöðugleilka qg jalfinlvægi,
mumi auha lílkur þess, að sá
ífiriður og sú Iblessum atífld. er
til þessa foefur aðeirns þótt rilkja
!í draumheímium.
MÓTUN NÝS WÓÍXFÉLAGS
Rótitækasta bneytimigim, sem
við leggjium tifl, að igierð verði
við mótum mýs þjóðféflags, er
líklega dreitfimig valds og
láhniffia, er Ikami lí istað þeiss mið-
stjöarmainvalldls, sem öllu næður
mú. Tillögur okkar um þetita
eru þó ekfci sprottnar af
draumónum og mimnimgum um
Igömflu, ,góðu dagama, Iþegar
Ihlver og eimm 'gat lá'tið isér mægja
að rækta eigim garð. Þvfi ffier
Víð's fjiarri, Iþví að tfjónar milkil-
vægar ástæður liiggja tiilögum-
um að haki.
Ekki leikur valfi á þvfi,
að 'hið iamiga skeið breytimga,
sem gamga þarf í igegmum, mum
hafá i 'fiör með sér margvtts-
legar hömiur á tfóflk og því
meyma mjöig á siðfierðis-
Iþrék Iþess. En sflfiikum höml'um
verður aðeims beitt oig ffnam-
fylgt með lagaboði, lögreglu-
valdi qg dómstólum. Við enum
samt þeiman Skoðunar, að vald
Ibeitimg igeti afldrei orðið svo
ffiuflfllkomim eða áihrifamiikil sem
imnri hvatir hvers qg eins. Við
tefljum þess vegna sflcymsamleg-
ast að efla almenmingSálitið qg
istefna að aulcimmi þátttöflcu al-
miemmlmgs Við itöku áikvairðama,
'sem ttekmar enu li mafni saimlfé-
lagisims. En þvfi Stærri sem hin
ifélaigsliega heiflid er, Iþvtí ertfið-
'ana verður þetta í fnaimlkvæmd.
Hamfliur jaffinvœigiSþjóðfélags-
ins mundu fliíta út sem argaista
kúgun; eff beita ætti þeim til
gaigrns lí jaffin ósamsffiæðu þjóðffé-
flagi miðstjórmarvalds og því
sem við búum nú 5.
Mimni hætlta virðist á þessium
amdstæðu qg Ihálffj'aindisamlegu
viðharfum, isem bezt er lýst
með orðumum „við héma og
Iþeir þama“, ef samtfélagið er
mlóigu smátt fi 'sniðum tifl þess,
að raunverulegur viflji aflmemm
ings qg ábyngðarvitund floomi í
ljós. Qg ffiólkilmu mun verða
ffirjáflst að liifa fllifinu að eigin
villd, þegar þvlí héfur liærzit að
meta italkmaiikamir jaffimvægis-
þjóðtfélagsims. Þá mum iþað Ita
á himar ffiélagslegu hömiur sem
'sjáfllfsaigðam foluf oig eðliflegam
þáifct daiglleg’S íllMs, en éklki eitt-