Lesbók Morgunblaðsins - 24.02.1974, Blaðsíða 9

ekki. Patrick White er að sönnu
listamaður, en þó ekki þess konar
listamaður, sem hann langaði til
að verða. Hann vildi verða málari,
en nú safnar hann um sig verkum
annarra. Málverk eru um allt hús.
Hann kaupir þau á sýningum og
gefur Gallery og New South
Wales, listasafni i Sidney, þegar
listamennirnir eru komnir til
nokkurrar vrðingar. Undantekn-
ingar eru verk Sidney Nolans,
gamals vinar Whites; þau hafa
öðlazt heimilisfang i húsinu.
— Safnið fær þó allt, þegar yfir
lýkur, sagði White i bilnum á leið-
inni. Hann verður furðu lostinn,
er því er hreyft, að hús hans
kunni að verða safn eftir lát hans.
Þannig hefur farið um heimili
margra gamaila Nóbelshöfunda,
en White virðist lítið um það
gefið. Enda virðist ósennilegt, að
af þessu verði. —Um Ieið og ég er
iauður ráðast þeir á þetta með
jarðýtu, — bætti bölsýnismaður-
inn við.
Hann býr í stórborg, þar sem
braskað er með lóðir eins og í
öðrum stórborgum. Stjórnin styð-
ur braskið, enda er White lítið
hrifinn af henni.
í borðstofunni standa hljóm-
flutningstæki milli tveggja högg-
mynda. Mozart er í mestum
metum þessa dagana. Sé minnzt
á það við White, hve fögrum
orðum hann fór um Brahms
í skáldsögu, sem út kom 1941,
fer hann hjá sér og segir,
að það sé nú ár og dagur
siðan. Hann hefur ekki lengur
dálæti á Brahms og því síður
Mahler. Patrick White setur
meistara sina af, er honum sýnist
svo. En hann gæti tæpast lifað án
tónlistar.
Hann á hægara með að vera
bókarlaus. Hann les ekki mikið.
Þó fylgist hann nokkurn veginn
með þvi, sem helzt er að gerast í
áströlskum bo'kmenntum.
Það eru fleiri góðir höfundar
í Ástralíu en hann sjálfur. En
aðstaða hans er ekki ósvipuð
aðstöðu Strindbergs forðum;
hann er beztur, hann hef-
ur dregið athygli alls heimsins að
sinum heimahreppi, og um langa
framtið verða aðrir höfundar,
landar hans, mældir við hann!
Sjálfur hefur hann ætíð farið sín
ar eigin götur. Það er sjálfsagður
réttur hvers listamanns, segir
hann og bendir um Ieið á það, að
lög þau um ritskoðun, sem lengi
stóðu í vegi fyrir frjálsum inn-
flutningi bóka, málverka og kvik-
mynda til Ástralíu,séu enn í fullu
gildi, enda þótt þeim sé ekki leng-
ur framfylgt jafnrækilega og
forðum tíð.
Fyrir ekki allmörgum árum tók
ritskoðunin bók Philip Roths,
„Portney’s Complaint” til með-
ferðar og hugðist banna hana.
Var hún talin ósiðleg. Patriek
White snerist þá tilvarnar. Hann
lyftist allur í sessi, er minnzt er á
þetta og tekur að pata. Hann til-
greinir orðræður úr yfirheyrsl-
unni:
— Ilvað gerði hún á sófaborð-
inu? spurði saksóknarinn.
— Hún skeit á það, svaraði ég.
— Afsakið, hr. White, ég heyrði
ekki, hvað þérsögðuð.
— Hún skeit á það, sagði ég enn
hærra. Þá fóru kviðdómendur að
flissa. Saksóknarinn hafði ætlað
mér að hneyksla þá með
„grófurn” munnsöfnuði. Þess í
stað rann það upp fyrir þeim, hve
málareksturinn var allur fárán-
legur. Og þar með var málinu
raunar lokið.
Það liggur vel á White og hann
er góður viðræðu. Hann talar um
heima og geima. Þar á meðal við-
skiptl sín við Heinrich Böll,
annan Nóbelshöfundinn til.
— Það var Böll, sem þýddi
„Lffsþráðinn" á þýzku. Þ.e.a.s.
reyndi það. Ég fékk fyrri hlutann
í hendur og las hann. Böll virtist
fátt hafa skilið. Eg lét þess að
sjálfsögðu getið. Seinni hlutann
sá ég aldrei og varð satt að segja
um og ó, þegar bókin kom út. En
Böll tapaði ekki á þýðingunni.
Nóbelsverðlaunin hafa ekki
raskað daglegu lífi Patrieks
FORFEBII VORIR
Halldór Félursson teiknaði
Þessi forfaðir okkar er á leiðinni heim af afloknu
erfiðu dagsverki. Hann hefur sumsé barizt daglangtj
og fellt marga hrausta drengi; suma klauf hann
hreinlega í herðar niður og þótti engum mikið. Hann
er á heimleið á því farartæki. sem vögur nefndust.
Það er aðeins eitt hestafl. Vögur þurftu ekki vegi,
hestaflið dró þær beint yfir, hvað sem fyrir var, ár og
vötn, hraun og móa. Fjöðrunin var talin frekar slæm,
en menn tóku ekki eftir svoleiðis hégóma. Það þótti
lítilmannlegt að krækja fyrir ófærur. Máltækið, að
betri sé krókur en kelda, varð til löngu siðar, þegar
garpskapur var dauður með landsmönnum. Megin
galli við þetta farartæki var, að ekki var hægt að
bakka. Þá rákust kjálkaendarnir í kaf, auk þess sem
rass farþegans veitti of mikið viðnám. En þetta gerði
ekkert til; í þá daga þurfti aldrei að bakka.
En sem þessi forfaðir okkar er seztur með fullkom-
inni afslöppun í vögurnar sínar og hrossið bíður eftir
skipun, þá sér hann þetta ólukkans spjót. Ójú, það
stendur reyndar gegnum brjóstkassann, auk þess
liklega í hjartastað. En hann lætur það eiga sig.
Kannski dregur hann þessa flis út srðar. Þá getur hann
séð, hvort honum sé nægilega feitt um hjartarætur
eins og frændi hans, Þormóður Kolbrúnarskáld, gerði
eftir Stiklastaðaorrustu.
White í miklu. Að vísu fer hann
nú ekki á fætur fyrr en klukkan
sex á morgnana. Áður reis hann
úr rekkju klukkan fjögur. Og
hann hefur litið skrifað undanfar-
ið. Þó er hann reiðubúinn að
hefjast handa við næstu skáld-
sögu. Hann handskrifar tvær
gerðir, en ritar þá þriðju á vél —
með tveimur fingrum.
Hann vinnur erfitt verk og hef-
ur af því misjafna -gleði. Álit
gagnrýnenda á árangrinum er
sjaldan á eina lund. Ekki heldur
álit almennra lesenda. Ilann
nefnir eitt dæmi, umsögn konu
nokkurrar um síðustu bók hans,
„The Eye of the Storm“. „Hvað
nýju skáldsögunni viðvikur," reit
konan, „veitti það mér almesta
ánægju að fleygja henni í ösku-
tunnuna.”
Hann fær fjölda bréfa. Eftir, að
hann hlaut Nóbelsverðlaunin eru
betlibréfin flest. Annars biðja
flestir um áritaða ljósmynd.
Þetta var á laugardegi. Og
laugardagar eru dagar listaverka-
kaupa. Þá fer White á sýningar og
velur sér ný verk. Við fylgdumst
með honum í Watters Gallery.
Ilann gengur um salinn og segir
fátt. Loks kemur hann að afhýsi,
þar sem hanga verk eftir ungan
listamann. — Hér mun þurfa
skýringar við, segir White og
brosir. Málarinn ungi kemur á
vettvang og fylgir White um sal-
Framhald á bls. 12.