Lesbók Morgunblaðsins - 17.03.1974, Blaðsíða 6

Art Bnchwald
SYNIR
SÓL.4RIMAR
ÍVERK-
FALLI
Ef einhver er undrandi yfir því,
að framleiðni skuli vera á hæsta
stigi í Japan, gæti ég kannski
gefið hluta af skýringu.
Vinur minn fór til Tokió eigi alls
fyrir löngu og heimsótti þá verk-
smiðju, þar sem siónvarpstæki
voru framleidd. Þegar hon-
um var sýnd verksmiðjan, veitti
hann því athygli, að japönsku
verkamennirnir voru allir með
rauð ennisbönd.
., Hvað tákna þessi rauðu
ennisbönd?" spurði vinur minn
forstjórann, sem var leiðsögu-
maður hans.
„Þau merkja það, að verka-
mennirnir séu f verkfalli."
,,En ef þeir eru í verkfalli, af
hverju vinna þeir þá?"
Forstjórinn virtist furða sig á
þessari spurningu.
„Ef þeir ynnu ekki, myndu þeir
ekki fá nein laun, og framleiðslan
myndi dragast saman. Slíkt gæti
a'drei gengið."
„Svo að i stað þess að leggja
niður vinnu setja þeir á sig rauð
ennisbönd?"
„Já. Til að sýna okkur, að þeir
séu óánægðir. Að sjálfsögðu
hryggir það okkur mjög, að þeir
skuli vera óánægðir, svo að við
reynum að semja við þá til eyða
óánægjunni."
„Eru rauðu ennisböndin einu
merki þess, að þeir séu óánægð-
ir?"
Forstjórinn svaraði: „Nei, þeir
láta óánægju sína í Ijós á margan
hátt. Þegar þeir eru í verkfalli til
cfæmis, þá mæta þeir til vinnu
sinnar 1 5 mínútum fyrr en venju-
lega og raða sér upp fyrir. framan
verksmiðjuna og syngja söngva
um óánægju sína. Það er mjög
dapurlegt fyrir verksmiðjustjórn-
ina að hlusta á þessa söngva af
þvi að þeir tjá okkur, að verka-
mennirnir séu óánægðir með
ákvarðanir okkar. Söngvarnir
særa okkur meira en ennisbönd-
in."
„Vinna þeir skemmdarverk á
f ramleiðslunni?"
Forstjóranum snarbrá. „Það
myndi vera í hæsta máta ósæmi-
legt. Ef satt skal segja, þá vinna
þeir af meiri hörku og einbeitni til
að sýna okkur, hve óánægðir þeir
séu. Þvi duglegri sem þeir eru,
þeim mun leiðari erum við í
stjórninni og þá að sjálfsögðu enn
meira áfram um það að finna
lausn á málinu. Ég veit, að þið út-
lendingar getið aldrei skilið þetta,
en það er hræðilegt að koma til
vinnunnar á morgnana og heyra
allan verkamannaskarann syngja
söngva, sem er beint gegn okkur.
Og það er lika mjög hryggilegt að
ganga á meðal verkamannanna,
eins og við gerum nú ,og vita, að
þótt þeir vinni af kappi, leggi þeir
ekki sál sina í starfið."
„Talizt þið ekki við, þér og
verkamennirnir, þegar þeir eru í
verkfalli?" spurði vinur minn.
„Jú. vissulega tölumst við
við," svaraði forstjórinn, „og þá
minnist enginn neitt á verkfallið.
En ég veit um það alveg eins vel
og þeir, og það er mjög óþægilegt
fyrir okkur alla. Þegar verkfall
brýzt út, kemur stjórnin saman
til fundar, þar sem fram fersjálfs-
gagnrýni I þvl skyni að komast að
því, hvað það er, sem við höfum
gert rangt. Hér á landi missir
maður andlitið, ef verkamennirn-
ir gera verkfall."
„Hafið þér nokkurn tíma
kynnzt verkfalli, þar sem verka-
mennirnir hafa neitað að vinna?"
„Ekki í þessari verksmiðju. En
nokkrir róttækir verkalýðsforingj-
ar hafa smám saman reynt að
innleiða vestrænar verkalýðsað-
ferðir I Japan. Nýlega fóru til
dæmis sporvagnastjórar í verk-
fall."
„Það hlýtur að hafa leitt til
mikils öngþveitis", sagði vinur
minn.
„Ekki svo mjög," svaraði for-
stjórinn. „Þeir lögðu niður vinnu
í hálftfma síðla sunnudags, svo
að verkfallið kæmi niður á sem
fæstum farþegum."
„Það myndi verða stórkostlegt,
ef Japanir gætu kennt vestræn-
um verkalýðsf oringjum að til-
einka sér slíkar aðferðir," sagði
vinur minn. „í reyndinni myndi
það ekki kosta verkalýðsfélögin
meira en að kaupa birgðir af
rauðum ennisböndum. Ég sé í
anda bílaiðnaðarmennina i Detro-
it raða sér upp á svæðinu fyrir
framan Ford-verksmiðjurnar og
syngja andvinnuveitendasöngva!"
Forstjórinn leitá lista yfirfram-
leiðslutölur, sem einhver hafði
fengið honum. „Alveg eins og
mig grunaði," sagði hann, „við
höfum aukið framleiðsluna um
10 af hundraði þessa viku."
„Hvenær haldiðþér, að verk-
fallinu verði aflétt?" spurði vinur
minn.
„Vondandi hið allra fyrsta,"
sagði forstjórinn og stundi þung-
an. „Stjórnin þolirekki þetta álag
öllu lengur."
Sveinn Ásgeirsson þýddi.
Hestarnir spyrntu við fótum og varð þeim.ekki þokað lengra.
Sveinbjörn Beinteinsson
DYS1NA
FERSTIKL UHÁLSI
í heiðnum sið voru menn
heygðir, oftast í námunda við
bústaði sína eða þar sem þeir
dóu. Haugar á íslandi voru
sjaldan mikil mannvirki og
sér þeirra litla staði.
Eftir kristnitöku var það í
lög tekið að lík skyldi færa til
kirkju og grafa í kirkjugarði.
Lagt var mikið kapp á að
koma beinum fólks í vígðan
reit.
Þó voru þeir menn til að
ekki máttu jarðast að kirkju,
þeir sem voru sekir um
höfuðglæpi, morð, sifjaspell,
guðlast eða dóu í banni
kirkjunnar.
Þeir sem ekki voru kirkju-
græfir fengu þá legstað á
víðavangi oftast við alfaraleið
og var gerð grjóthrúga á
staðnum. Síðan skyldu veg-
farendur kasta þrem steinum
í dys óbótamannsins.
Það mun hafa tíðkast allt
fram á 19. öld að grafa seka
menn utangarðs, einnig þá
sem styttu sér aldur.
2.
Þjóðleið sú, sem kennd er
við Geldingadraga liggur yfir
Ferstikluháls og inn Svínadal
yfir Geldingadraga til Skorra-
dals.
A norðurbrún Ferstikluháls
er grjóthrúga mikil við veginn
og á henni hvítur kross.
Þar af brúninni er fögúr
útsýn yfir Svínadal og til
nálægra fjalla.
Dys þessi var í daglegu tali
nefnd Erfingi og kann ég ekki
skil á þeirri nafngift.
Ég mun hafa verið 7 eða 8
ára og átti þá heima á Geita-
bergi i Svínadal. Þá fékk ég
að fara til kirkju í Saurbæ
með öðru fólki á sunnudegi
um hásumar. Leiðin lá fram-
hjá Erfingja. Á heimleiðinni
reið ég spölkorn á undan og
lét klárinn skokka sunnan að
dysinni. Þá var skyndilega
sem mér væri kippt af baki og
ég steyptist i götuna. Ekki
varð mér meint við byltuna.
Þá var mér sagt að aldrei
mætti ríða hart hjá dysjum
dauðra manna og mér voru
sagðar sögur af mönnum sem
höfðu ekki hirt um þessa
reglu og haft illt af. Gætti ég
þessa jafnan síðan. Saga var
mér sögð um uppruna
þessarar dysjar. Fyrir löngu
var á Draghálsi roskinn mað-
ur sem þar hafði átt heima
lengi og tekið tryggð við stað-
inn, Ekki veit ég hvort hann
var bóndi eða fjármaður,
hvort tveggja hef ég heyrt.
Örnefnið Erfingi gæti þó bent
til að hann hafi verið bóndi
eða bóndasonur nema erfingi
hafi verið viðurnefni hans.
Ekki var vitað á hvaða tíma
þetta var en þó helzt getið um
að það hefði verið um líkt
leyti og svartidauði gekk hér
á 15. öld.
Nú kom að því að maður
þessi fann dauðann nálgast.
Hann bað þess þá mjög inni-
lega, að hann væri grafinn á
Draghálsi en ekki fluttur til
kirkju.
Nú dó maðurinn og var þá
rætt um þessa bón hans. Ekki
vildi prestur eða valdsmenn
leyfa slíkt, enda ekki heimilt
samkvæmt landslögum. Að
tiisettum tíma voru teknir
hestar og lagt af stað með
líkið áleiðis að Saurbæ.
En þegar komið var þarna á ,
hálsbrúnina varð hestunum
ekki komið lengra og fengu
menn engu urrí þokað.
Þarna á brúninni sést
síðast heim að Draghálsi,
nokkrum skrefum sunnar
byrgirsýn til Svínadals.
Nú þóttust menn skilja
hvaðvalda mundi.
Voru þá sótt verkfæri og
maðurinn grafinn þarna ofan
í melinn og hlaðin grjóthrúga
yfir sem enn má sjá.
Sveinbjörn Beinteinsson.
©