Lesbók Morgunblaðsins - 17.03.1974, Blaðsíða 14

Heyrnarlaus á þingi
Framhald af bls. 12
bekknum. .Æfðum við þetta smá-
stund og leið nú að því, að ég
skyldi koma fram. Pauline og
vinir okkar og hjálparhellur, Jean
og Peter Thorpe, fóru upp á þing-
palla.
Salurinn var þéttsetinn enda
spurningatíma að ljúka. En svo er
venjan, að þeir fari út, sem ekki
hafa sérlegan áhuga á hinu vænt-
anlega frumvarpi. Þetta er aðeins
venja, en alls ekki vísvituð óvirð-
ing. Þegar ég bjóst til að hefja
ræðu mína sá ég, að hartnær allir
þingmenn sátu enn í sætum
sínum, þar á meðal forsætisráð-
herra og foringi stjórnarandstöð-
unnar.
Í5g hafði ekki talað lengi, er
mér varð ljóst, að ég hafði unnið
þingheim á mitt band. Ég sagði
frá kröfugöngunni á Trafalgar-
torgi, rakti almenn vandamál fatl-
aðs fólks og brýndi fyrir mönnum
þörfina á þvi, að skjótt yrði brugð-
ið við til hjálpar. Við og við gaut
ég augunum til Eric Ogdens.
Hann sat eins og líkneski, með
hendur í skauti. Forsætisráðherr-
ann leit sem snöggvast upp á pall-
ana til Pauline og brosti til
hennar. í miðri ræðu hvarf mér
allur kvíði. Eg heyrði ekki fagn-
aðarlætin, þegar ég settist, en ég
fann þau. Forseti bað mig nú
nefna stuðningsmenn frumvarps-
ins og gerði ég það. Þegar þvi var
lokið gekk ég fram hjá forsætis-
ráðherranum. Hann hnippti I mig
og sagði: „Vel af sér vikið, Jack.“
Við gengum fjögur saman út í
sólskinið, við Pauline og Thorpe-
hjónin. Við settumst við borð og
fengum okkur i glas til að halda
upp á þennan atburð. Þingmenn
úr öllum flokkum flykktust að til
að óska mér til hamingju. Ég var
æstur og upp með mér og gekk
illa varalesturinn, en það skipti
engu. Heyrnarlaus hafði ég snúið
aftur til neðri málstofunnar og
fyrsta ræða mín hafði hlotið góðar
undirtektir. Þetta var merkis-
dagur og raunar nokkur timamót:
mér vitanlega var þetta í fyrsta
sinn í sögunni sem algerlega
heyrnarlaus maður hélt ræðu á
löggjafarþingi. En þetta var
einnig hamingjudagur. Þarna sat
ég meðal þeirra, sem skildu mig,
og höfðu hjálpað mér aftur á fæt-
urna. Mér virtist Themsáin ekki
lengur köld og hráslagaleg; það
stafaði af henni nýju bliki.
Þættir úr sögu
olíunnar
Framhald af bls. 5
konar „oliuher“. Fyrsta olíu-
flutningsbann sögunnar var af-
ráðið. Framleiðslan var minnkuð
um þriðjung.
Þegar hér var komið sögu hljóp
hland fyrir hjartað á járnbrautar-
mönnum og buðu þeir, að allir
skyldu greiða jafnhá fargjöld.
Ríkisstjórin í Pennsylavaníu
fyrirskipaði, að samningnum
skyldi riftað og hann ógiltur. En
Rockefeller lét sér ekki bregða.
Hann hafði. frá upphafi gert ráð
fyrir því, að eitthvað kynni að
fara úrskeiðis. Sallarólegur lýsti
hann því yfir, að ætlunin hefði
aðeins verið sú „að sýna hinum,
hvað við gætum, ef við vildum,
svo og, að þeim væri fyrir beztu
að hafa samvinnu við okkur“.
Samdráttur olíufram-
leiðslunnar olli hinum félitlu
keppinautum Rockefellers að
sjálfsögðu meira tjóni en honum.
Og þegar olíuflutningsbannið
rann út i sandinn ekki löngu
seinna vegna ágreinings þeirra,
er að því stóðu, var Rockefeller
voldugri en nokkru sinni fyrr.
Hann hóf nú markvisst að
kaupa fyrirtæki keppinauta
sinna, og var ekki viðkvæmninni
fyrir að fara í þeim skiptum.
Meðal þeirra, sem sjálfir buðu
honumfyrirtæki sín til kaups, var
fyrrum húsbóndi hans, Hewet.
Hewet hafði forðum kennt honum
bókhald; nú kom hann á hnjánum
og fékk þetta svar: „Kæri Hewet,
nú veit ég, hvernig græða á
peninga, en það vitið þér hins
vegar greinilega ekki.“ Því næst
bauð hann Hewet að kaupa
hreinsunarstöð hans fyrir hálft
matsverð og greiða í hlutabréfum.
Rockefeller lét sér i léttu rúmi
liggja, þótt um ættingja hans væri
að raeða. Frank, yngri bróðir
hans, sagði rannsóknarnef nd svo
frá, að John bróðir sinn hefði
komið til sín fyrir skömmu og
hótað þvi, að „ef ég seldi ekki
þegar f stað, skyldi hann sjá svo
um, að fyrirtæki mitt yrði einskis
virði á morgun"!
Eitthvert sterkasta vopn Rocke-
fellers var einkaleyniþjónusta
hans. Þetta var hópur sér-
fræðinga í njósnum, skemmdar-
verkum, mútum, ógnunum og öðr-
um listgreinum og voru flestir
fyrrverandi járnbrautarstarfs-
menn. Með aðstoð þessara
heiðursmanna fylgdist hann með
öllum oliuflutningum keppinaut-
anna. Njósnararnir rituðu hjá sér
magn, tegund og ákvörðunarstað
olíunnar á sérprentuð eyðublöð!)
Þeir eltu fulltrúa og olíuvagna
keppinautanna allt að dyrum við-
takenda, olíusmásalanna. Þar
hófst 'ioks hríðin. Tóku þeir
smásalann nú til bæna og réðu
honum fastlega að rifta þegar
samningum við það fyrirtæki,
sem nú seldi honum olíu, en
skipta þess í stað við annað miklu
betra. Réðu þeir honum jafnvel
til að vísa olíuvögnunum þegar
burt, en þeir stóðu stundum fyrir
dyrum úti, þegar þessi orðaskipti
áttu sér stað. Smákaupmaður
einn í Ohio ritaði viðskiptafyrir-
tæki sínu á þessa leið: „Eg vildi
láta yður vita, að maður nokkur
frá Standard Oil hefur veitt vagni
yðar eftirför hingað. Hann sagði,
að ég skyldi ekki búast við mikl-
um gróða af þessari olíu yðar, þar
sem kaupmaðurinn á næsta horni
ætti von á oliu frá Standard Oil
fyrir hálfvirði. Hann hefur setið
fyrir mér í tvo daga og haft í
hótunum og véki ég mér frá sneri
hann sér að f jölskyldu minni. Mér
þykir fyrir því, en ég sé mig
neyddan til að láta undan, eigi ég
ekki að fara áhöfuðið."
Rockefeller notaði þá aðferð,
sem fleiri olíuveldi tóku seinna
upp eftir honum á heims-
markaðnum, að hann lækkaði
verðið á einhverjum stað svo
mjög, að það nam alls ekki fram-
leiðslukostnaði og ruddi keppi-
nautum þannig úr vegi. Þegar
hann var orðinn einn um hituna
hækkaði hann verðið margfalt
aftur.
Auk leyniþjónustunnar réð
hann yfir herskara málaflutnings-
manna og veitti ekki af, því að
kaupmennirnir, sem Rockefeller
kúgaði, urðu oft að rjúfa
samninga við fyrrverandi við-
skiptafyrirtæki sín og þá urðu
Framhald á bls. 16.
l'tl'cfandi: II.f. Arvakur. Rrykjavík
Framkv.stj.: IlaraldurSvoinsson
Rilsljórar: Matlhfas Johanncsscn
Kyjólfur Konráó Jónsson
Slyrmir (íunnarsson
Rilslj.fllr.: (ilsli Si^urósson
AuKl.vsinuar: Arni (íarðar Krislinsson
Rilsljórn: AðalslraMi 6. Simi 10100
Gljúpur jarðvegur
10 ljóð eftir austur-þýzka
skáldið Reiner Kunze
í þýðingu Jóhanns Hjálmarssonar
NOCTURNE
Svefn þú kemurekki
Jafnvel þú
ert óttasleginn
I huga mínum sérðu
drauminn
morðingja
þinn
TIL JAREKS
Sú eina tegund ofstækis,
sem við getum fellt okkur við
er að vilja vera
maður.
Og í þvl felst meðal annars
að hafna ofstæki
HEIMKOMA FRÁ PRAG
Dresden vorið 1968
NÚTÍMI
Hvað ég geymi bak við lás og slá?
Engar áætlanir ekki einu sinni
klámrit
Liðinn tíma, dóttir
Að kunna skil á honum
stefnir framtíð okkar í hættu
MENNTUÐ ÞJÓÐ
Peter Huchel hefur yfirgefið
Þýska alþýðulýðveldið
(frétt frá Frakklandi)
Hann fór
Blöðin gátu ekki um
neinn missi
Undir tungunni geymi ég vitneskju,
en toilvörðurinn leitarmilli tannanna
8. OKTÓBER 1970
(Alexander Solsénitsln
veitt Nóbelsverðlaun)
Heiðrlkur dagur alla leið til
Rjasan
Hann verður ekki dæmdur til Slberíuvistar
Ritskoðunin getur ekki
strikað yfir hann
(f horninu glitrar
brotið bæheimskt gler)
Dagur sem rekur myrkrið
á flótta
Minnir á það sem er unnt:
Bæta nýjum og nýjum morgni
við samvisku slna
EFTIR LENÍNHÁTÍÐ
Jafnvel þótt það hefði verið honum að skapi
að láta heiðra sig
væri það óréttlátt
gagnvart honum
FYRSTA BRÉF TAMÖRU A
Svo að þú hefur fengið bréf
frá Tamöru A., fjórtán ára, bráðum
félaga i Komsomol
I borginni hennar, skrifar hún, eru .
fjögur minnismerki:
Lenln
Tjapaév
Klrov
Kúíbysév
Verst að hún skuli ekkert segja
frá sjálfri sér
Hún segir
frá sjálfri sór, dóttir
GLJÚPURJARÐVEGUR
Gljúpur
er jarðvegurinn yfir lindunum: ekkert tré
má fella, engri rót
bylta
Lindirnar gætu
þornað
Hve mörg tré verða
felld, hve mörgum rótum
bylt
innra með okkur
NÆSTUM ÞVÍ VORLJÓÐ
Fuglar, bréfberar, þegar
þið birtist kemur bréf
með bláu innsigli og frfmerkjum
með blómstrandi áletrun:
Ekkert
er
eilfft