Lesbók Morgunblaðsins - 19.05.1974, Síða 9

gsefni: Gjárá Þingvöllum.
mm mvjíd-
LIST BYRVIfi VAXANBI
GRðSKlI OG ÞVERRANBI
FORDÍMA ÞRÁTT FVRIR ALLT
Úvenjulegt viðfangsefni, a.m.k. á sýningum hér: Dauði Che Guevara.
Úr myndaflokknum Ecce Homo.
æna húsinu né á Kjarvals-
stöðum á síðasta ári, voru
veitt listamannalaun, en ann-
ar var talinn hlutgengur á
Kjarvalsstöðum með öllum
greiddum atkvæðum, en eng-
in listamannalaun fékk hann.
Sá sem hér um ræðir er Baltasar
en sýning hans er nú afstaðin fyrii
nokkru. Aðstaða hans sem málara og
aðkomumanns er að ýmsu leyti verð
ihugunar. Við opnun sýningar hans
að Kjarvalsstöðum var slikur mann-
fjöldi og svo augljós hrifning, að
helzt verður jafnað til þess, þegar
Kjarval var að opna sýningar í Lista-
mannaskálanum sáluga. Með öðr-
um orðum: Almenningur, sem
kynnzt hefur myndiist Baltasars á
þeim 11 árum, sem hann hefur verið
búsettur á íslandi, hefur tekið hon-
um opnum örmum.
Það sama verður hins vegar engan
veginn sagt um bræður hans i mynd-
listinni. Stundum hafa þeir kvartað
yfir fúskinu og menntunarleysinu i
myndlist á Islandi. Þess vegna hefði
mátt láta sér detta i hug, að þvi yrði
fagnað, þegar vel skólaður myndlist-
armaður ákveður að gera fsland að
heimkynnum sinum. Ég hygg að ekki
sé á neinn hallað, þótt sagt sé að
Baltasar hafi augljósara vald á tækni
en flestir á voru landi. Og ekki þarf
heldur að kvarta yfir þvi að viðfangs-
efni hans séu okkur framandi. Balt-
asar hefur að minnsta kosti ekki
siður en aðrir gert íslenzkan veru-
leika og landið sjálft að viðfangsefni.
Raunar hefur stundum verið sagt, að
hann sjái þessa sérstæðu náttúru
landsins með augum Katalóníu-
mannsins; að hann byggði á spánskri
litahefð. Rétt er það að visu, að
dökkir litir, allra helzt brúnir, hafa
staðið Blatasar hjarta nærri. Þá er
nærtækt að leita skýringar i uppruna
hans og akdademiskri rnenntun á
Spáni. Slikt er þó engan veginn ein-
hlit skýring og yrði til dæmis að
gripa ti einhverrar ólikrar skýringar,
væri hann innfæddur íslendingur. Þá
mundi hann mála örðuvísi, kynni
einhvcr að segja. En því er heldur
ekki hægt að slá föstu. Hitt er aftur á
móti hægt að ræða um sem nokkuð
áþreifanlegan hlut, að Baltasar hefur
áunnið sér persónulegan stíl, sem
telst megin keppikefli hvers lista-
manns og að myndir hans bera ótvi-
ræðan vott um verklega kunnáttu og
öryggi atvinnumannsins.
Samt duga þessir augljósu kostir
ekki til þess að Baltasar fái inngöngu
í Félag islenzkra myndlistarmanna.
Tvivegis hefur hann verið borinn upp
á fundum, en i bæði skiptin hefur
meirihluti fundarmanna greitt at-
kvæði gegn þvi að hann fengi inn-
göngu. Kynni að vera að siðar meir
yrði það rifjað upp og þá nefnt til
dæmis um þroska og viðsýni landans
á þessu þjóðhátíðarári.
Margoft hef ég lýst yfir þeirri
skoðun minni, að íslenzkar listir
muni standa og falla með túlkun á
islenzkum veruleik. Ég hef ekki
minnstu trú á þvi að það þætti
merkilegt framlag af vorri hálfu, sem
einkum sækti fyrirmyndir i mannlif
og staði úti i Evrópu, hvort heldur
væru það fiskimenn á Miðjarðarhafi
eða götulif i Paris. Á sama hátt geri
ég mér sára litlar vonir um jákvæðar
undirtektir gagnvart islenzkum stæl-
ingum á Francis Bacon eða Picasso.
<\nnars mætti halda að Færeyingar
skildu þetta mun betur en við; að
minnsta kosti er svo að sjá á fær-
eyskri myndlist.
Þegar það gerist, að vel menntað-
ur myndlistarmaður utan úr hinum
Framhald á bls. 15.
hvolft, ættu gildi og áhrif
myndarinnar að vega þyngra við
verðlagningu en efnið eitt.
Framundir þetta hefur svartlist
verið harla litill áhugi sýndur, en nú
gerðist það, sem ég held að hafi ekki
komið fyrir áður, að myndir Snorra
gengu út eins og heimilistæki fyrir
gengisfellingu eða söluskattshækk-
un. Í sjálfu sér er það ekki merkilegt,
því þær voru athyglisverðar frá
myndrænu sjónarmiði og þar að auki
fallegar. Jafnframt vaknar sú von.
að svartlist geti farið að standa sig i
samkeppni við oliumálverkið.
Frá þvl Snorri kom frá námi við
Konstfack ! Stokkhólmi, hefur hann
einvörðungu unnið við listræna
hönnun einhverskonar, útlits-
teikningu á Vikunni i nokkur ár í
nánu samstarfi við þann er þetta
ritar. Leiðir okkar skildu, þegar
undirritaður réðst til starfa við
Lesbókina, en Snorri fór litlu siðar
að vinna við leikmyndagerð hjá sjón-
varpinu og er þar enn. Hann fékk þó
lausn frá störfum meiripart síðasta
árs, að nokkru leyti til að Ijúka við
veggskreytingu á Landsbankahúsinu
á Akranesi, svo sem frá var greint i
Lesbók, en sumpart til að vinna að
sýningunni.
IMiðurstaða hans varð sú að ein-
beita sér að kolmyndum og verður
sú ákvörðun að teljast karlmannleg i
Ijósi reynslunnar. Viðarkol er sér-
stætt efni; með því fæst áferð, sem
ekki næst á annan hátt. En
árangurinn byggist á hraða í vinnu-
börgðum. Þvi nær Snorri mjög vel.
Hann dregur linur i ýmsum breiddum
af mikilli festu og öryggi. Klaufa-
skapur sést hvergi. En hraðinn sem
þarna verður að viðhafa, reynist ein-
mitt falla einstaklega vel að þeirri
hugmynd, sem Snorra var efst I huga
að glima við: Hreyfingu hlutanna.
Enda þótt verk Snorra væru alveg
abstrakt gáfu þau mjög eindregið
hugmynd um hreyfingar, sem ýmist
voru samsíða eða gagnstæðar.
Þegar myndir af þessu tagi eru
sýndar i heilum sal, fer vart hjá því,
að nokkurt tilbreytingarleysi riki.
Óneitanlega eru myndirnar talsvert
likar innbyrðis. Þessvegna njóta þær
sin ekki fullkomlega og engan veg-
inn á sama hátt og ein mynd gerir,
þegar búið er að hengja hana upp
með öðrum ólíkum myndum. Trú
min er sú, að þeir muni uppgötva
það, sem eignuðust kolmyndir
Snorra, að þær vaxi við nánari kynni.
Einmitt það er aðalsmerki góðrar
listar.