Lesbók Morgunblaðsins - 25.08.1974, Side 14

Þrjátíu og þrjár munu
þær vera kynslóSirnar,
sem gengið hafa um garða
hér í Reykjavík, siðan Ing-
ólfur byggði bæ sinn forð-
um. Margt er það stríð og
basl, sem hér hefur verið
háð, mörg sú sorg og gleði,
sem hér hefur verið lifuð,
en manneðlið mun vera
samt við sig, frá því, að
nokkur hundruð bjuggu
hér í Kvosinni og kota-
hverfunum umhverfis, þar
til nú, er tugir þúsunda
búa í því steinsteypu-
flæmi, sem flætt hefur yfir
holt og móa, sem eitt sinn
þóttu langt uppi í sveit.
Margt er þó það, sem
ekki hefur látið bifazt í því
mannabrölti, sem hér
hefur smám saman breytt
landslaginu. Enn stendur
óhaggað það fjallafólk,
sem með upphafinni og ei-
lífri fjallaró sinni hefur
horft á það svellandi
mannlíf, sem hér hefur
runnið sitt skeið og sífellt
heldur áfram og vonandi
um aldur og ævi.
Fyrst skal af fólki þessu
frægan telja konunginn í
vestri, sjálfan Snæfells-
jökul. Ekki er hann gjarn á
að sýna ásjónu sina og
hjúpar sig oftast skýjafeldi
eða regnslæðum. En ótelj-
andi eru þó þau skipti á
þessum ellefu hundruð
árum, síðan Ingólfur
byggði, sem hann hefur
„brugðið stórum svip yfir
dálítið hverfi", hvort sem
horft var á hann úr fátæk-
legum torfbæ í Vestur-
bænum eða nú úr lítilli
blokkaríbúð í Breiðholti.
í suðri má oft líta
sprengmontinn pilt, sem
stundum tyllir sér heldur
betur á tá i tibrá, sléttur og
snurfusaður og öllu fisi
firrtur, að minnsta kosti úr
fjarlægð að sjá. Heitir sá
Keilir.
í austri er annar herra-
maður, mikillar persónu-
gerðar, sem oft brosir til
okkar i björtum fannafeldi
yfir sviplítil hæðadrög. Á
sumrin bregða kátir skýja-
skuggar á leik í marg-
breytilegum sumarbúningi
hans, ofnum úr bláu,
bleiku og grænu. Þetta er
Hengillinn hýri.
Síðast en ekki sizt skal
hér telja móðurina öldnu,
Esju, sem i þessi ellefu
hundruð ár hefur horft
hvössum klettasjónum á
allt það bis og basl, sem
hér hefur fram farið. Sú er
nú misfrið, en alltaf mynd-
arleg, hvort sem hún
dregur úfna, gráa þoku-
húfu niður undir augu eða
skautar brosandi snæhvít-
um faldi i björtu vetrar-
veðri ellegar dimmbláir
skuggar setjast i hlíðar-
vanga hennar, þegar hlýir
ágústdagar mæla við hana
anganmál.
Og alltaf heldur hún í
handarkrika sinum son-
unum síungu og feimnis-
rjóðu, Móskarðshnjúkum,
sem sífeilt virðist langa
eitthvað langt út i
heim . . .
Anna María Þórisdóttir.
I fjöllum dauðans
ekkert Ijós til að vinna við. Þeir höfðu ekki önnur
verkfæri en skrúfjárn, hníf og smátöng, en með þeim
náðu þeir honum eftir nokkra daga.
Canessa var mestur áhugamaður í þessu efni. Honum
fannst heimskulegt að hætta lífi sínu í fjöllunum, ef þess
væri nokkur kostur að ná sambandi við umheiminn með
öðru móti. Pedro Algorta var vantrúaður, en vildi ekki
draga úr vonum þeirra, sem bjartsýnastir voru. Roy
Harley, sem talinn var kunna bezt skil á útvarpstæki, var
efagjarnastur af þeim öllum. Honum var kunnugt um
þekkingarskort sinn og hélt því fram hvað eftir annað, að
hann væri enginn maður til að rifa í sundur útvarp og
setja það saman.
Hinir piltarnir gerðu sér grein fyrir því, að vantraust
hans átti að nokkru orsök í andlegu og líkamlegu ástandi
hans. Svipurinn leyndi ekki eymd hans og örvæntingu.
Líkami hans, sem eitt sinn hafði verið sterkur og stæltur,
minntist á visinn indverskan fakír. Leiðangursmennirnir
og frændurnir báðu hann þvi að æfa sig fyrir ferðalagið
til stélsins með þvf að ganga kringum flakið, en hann
skorti krafta til þess.
Því meira sem þeir lögðu að honum, því fráleitari
fannst honum það. Hann grét, sór og sárt við lagði, að
hann vissi ekkert meira um útvarpstæki en þeir. En það
var samt sem áður erfitt að standa gegn vilja þeirra og
hann varð fyrir þrýstingi úr annarri átt. „Þú verður að
fara,“ sagði Bobby Fischer við hann, „af því að tækið er
okkar eina von. Ef við eigum að sleppa héðan verða menn
eins og Coche, Moncho, Alvaro, þú og ég að fara, og þá er
öllu borgið."
Harley lét undan og gekk að því að fara. Klukkan átta
morguninn eftir söfnuðust nokkrir menn saman búnir til
ferðalags. Fyrst kom Vizintin, eins og klyfjahestur að
vanda; þá Harley, með hendur í vösum; og loks Canessa
og Parrado, með stafi og bakpoka, eins og tveir vetrar-
fþróttamenn.
Þeir lögðu af stað niður fjallið og þeir þrettán, sem
eftir voru, urðu glaðir við að sjá þá fara. Svefn þeirra
varð betri, þegar hinir voru fjarverandi. En það, sem
mestu skipti, var, að nú fór þá aftur að dreyma um
björgun.
Samt sem áður voru þeir ekki í aðstöðu til að leggja
hendur í skaut og bíða þess að draumar þeirra rættust.
Því að í fyrsta skipti sfðan þeir tóku ákvörðun um að eta
kjöt hinna dauðu, kom skortur á því í ljós. Vandamálið
var ekki í því fólgið að ekki væru þarna nógu margir
lfkamar, en þeir gátu ekki fundið þá. Þeir, sem höfðú
farizt í slysinu og bornir höfðu verið út úr flakinu, lágu
grafnir djúpt í snjónum af völdum skriðunnar.
Þeir fóru þvf að leita að líkum. Carlitos Paez og Pedro
Algorta hófust handa um verkið og hinir komu til liðs við
þá. Menn bjuggust við að eitt væri einhvers staðar nálægt
útganginum, og Algorta gróf þar dögum saman af stakri
nákvæmni.
Það var erfitt verk af því að snjórinn var harður og
Algorta var máttlftill, eins og allir hinir, svo að það
minnti mest á gullfund, þegar álplatan, sem þeir notuðu
sem skóflu, mokaði ofan af klæðisplaggi sem líktist
skyrtu. Hann jók gröftinn og fann fætur og sá brátt að
táneglurnar voru rauðlakkaðar. I staðinn f|:rir að finna
Iík einhvers piltsins, höfðu þeir fundið Liliana Methol og
til þess að sýna tilfinningum Javiers virðingu, kom þeim
saman um að eta hana ekki....
Eftir því sem matarbirgðirnar minnkuðu fóru þeir að
eta ýmislegt, sem þeir höfðu áður sneitt hjá, eins og
hendur og fætur eða allt, sem var ætilegt á þeim.
Þegar síðustu kjöttætlurnar höfðu verið vandlega
skafnar af beinunum, brutu þeir þau. Og til að ná í
merginn beittu þeir ýmist vír eða hníf. Þeir átu líka
blóðkekkina, sem myndazt höfðu við hjörtun. Bragð
þeirra og samsetningur var annar en kjötsins og fitunnar,
og er hér var komið var þetta aðalfæða þeirra.
Það var ekki það eitt, að skilningarvit þeirra krefðust
mismunandi smekks, líkamar þeirra heimtuðu efni, sem
þeir höfðu svo lengi verið án — einkum salts. Og það var
af hlýðni við þessar kröfur, að þeir, sem voru ekki sérlega
vandfýsnir, fóru að eta bita, sem teknir voru að rotna.
Rotnað kjöt var líkast osti á bragðið ....
Vizintin, Harley, Canessa og Parrado voru ekki nema
hálfa aðra klukkustund á leiðinni. Það, sem eftir var
dags, hvíldu þeir sig og athuguðu töskurnar, sem komu í
ljós í snjónum, sem tekinn var að bráðna.
Morguninn eftir sneru þeir Canessa og Harley sér að
útvarpinu. Þetta var seinlegt, látlaust starf, og á þriðja
degi var það greinilegt að þeir höfðu ekki nægilegt kjöt
meðferðis svo að entist þeim þann tíma sem vinnan
heimtaði. Því héldu þeir Parrado og Vizintin aftur til
flaksins, en Canessa og Harley héldu áfram starfi sínu.
Piltarnir f flakinu höfðu ekki búizt við þeim og höfðu
ekkert kjöt tiltækt. Þeir voru líka alltof máttlitlir til að
grafa eftir líkum. Parrado og Vizintin urðu þvf að grafa
sjálfir. Þeir fundu Ifkama, sem Strauchfrændurnir skáru
af og tróðu ofan f rugbysokka. Þeir héldu kyrru fyrir í
tvær nætur og fóru þá til félaga sinna.
Þeir komust að raun um, að Canessa og Harley höfðu
tengt saman rafhlöður og útvarp eins og nauðsyn krafði
og útvarp og loftnet, en enn gátu þeir ekki greint nein
hljóð f heyrnartækjunum. Þeir hugsuðu, að ef til vill væri
Ioftnetið gallað, svo að þeir náðu í strengi úr rafmagns-
kerfi vélarinnar og tengdu þá saman og bjuggu til
loftnet, sem var yfir 60 fet á lengd. Þegar þeir tengdu það
útvarpssendinum, sem þeir höfðu haft með sér, tókst
þeim að ná f margar útvarpsstöðvar i Chile, Argentínu og
Uruguay. En er þeir settu það í samband við útvarp
vélarinnar heyrðist ekki neitt. Þeir tengdu sendirinn við
á nýjan leik, heyrðu létta músik og héldu vinnu sinni
áfram.
Skömmu síðar heyrðu þeir fréttatilkynningu, þar sem
sagt var frá því, að leitin að þeim yrði hafin að nýju af
flugfélagi í Uruguay. Fréttin vakti mismunandi kenndir
hjá þeim. Harley réð sér ekki fyrir fögnuði. Canessa varð
hýrari á svipinn. A Vizintin verkaði fréttin lítið. En það
var eins og Parrado hefði orðið fyrir vonbrigðum. „Verið
þið nú ekki of bjartsýnir," sagði hann í aðvörunartón.
„Þó að þeir séu farnir að leita aftur, er engan veginn víst,
að þeir finni okkur.“
Er hér var komið, voru þeir næstum vonlausir um
útvarpið, þó að Canessa væri enn að dunda við það og
talaði um að snúa aftur til vélarinnar. Parrado og
Vizintin höfðu á hinn bóginn verið að hugsa um næsta
leiðangur, þvf að það hafði verið ákveðið, að ef útvarps-
málið mistækist, þá skyldu leiðangursmennirnir leggja
upp á fjöllin, þar eð þeir voru í engum efa um það, að
Chile var í vestri.
Áður en þeir yfirgáfu stélið, birgðu þeir sig upp af
sígarettum, og Roy Harley, sem var orðinn sár og hund-
leiður eftir margra daga árangurslaust starf við tækið, lét
reiði sína í ljós með þvf að gefa þvf vænt spark og
splundraði því. Allt hafði verið unnið fyrir gýg.
Það var ekki rétt af honum að vera að sóa orku sinni.
Um það bil míla var að flakinu og hallinn 45 gráður. Til
að byrja með var gangan ekki svo erfið, af því að snjórinn
var harður. Síðar, þegar hann varð mýkri, þá heimtaði
hún krafta, sem vesalings Harley hafði ekki til að bera.
Þó áð þeir hvíldu sig eftir hver 30 skref, dróst hann fljótt
aftur úr, en Parrado beið eftir honum — og hvatti hann
til að halda áfram.
Harry reyndi hvað hann gat, en féll niður á snjóinn
uppgefinn og örvæntingarfullur. Hann bað um að vera
skilinn eftir til að deyja, en Parrado vildi ekki yfirgefa
hann. Hann hafði um hann verstu orð og ögraði honum til
að herða hann upp.
Allt var þetta í nösunum, en það hafði sfn áhrif. Þeir
knúðu Harley áfram um stund, unz þeir komu á stað, þar
sem hvorki dugðu móðganir né illyrði. Og því næst, er
þeir komu að snarbrattri fönn, lagði Harley ekki í hana
og engin ráð dugðu. Perrado sem var rammur að afli,
þreif hann þá og bar hann upp að flakinu.
Þeir komust þangað fyrir kvöldið. Heimamenn höfðu
allir skriðið inn og tóku leiðangursmönnunum þurrlega.
Kuldaleg móttakan snerti Canessa þó minna en hitt, hve
útlit þeirra var slæmt. Hann leit líka nýjum augum
viðbjóðinn í rökum snjónum, sem þakinn var sundurtætt-
um Ifkum og höfuðkúpum ....