Lesbók Morgunblaðsins - 25.08.1974, Qupperneq 15
Varla verður dregið í efa, að skáldskapur
hefur fram til þessa skipað sérstakt
virðingarsæti meðal lista hjá okkur. Jafnvel
hefur það verið fullyrt, að skáldskapur hafi
höfðað sterkar til hins almenna manns á
íslandi en í öðrum menningarlöndum og því
til stuðnings er nefnt, að eldri kynslóðin
lærði urmul af Ijóðum utanað og gat haft
tilvitnanir í þau á hraðbergi.
Nú eru ýmsir uggandi um, að þessi þráður
muni slitna og að sú kynslóð, sem uppalin er
við sjoppur og sjónvarpstæki, hafi ekki
minnstu ánægju af bundnu máli. í ágætu
ávarpi í minningu bókmennta, sem Halldór
Laxness flutti á þjóðhátíð í sumar, ályktaði
hann „að þann dag sem við hættum að yrkja
fyrir fullt og fast, þá megi bréfa að hér sé
uppvöknuð önnur þjóð en var." Bak við orð
skáldsins má greina ugg, sem hann er ekki
einn um og margir hafa látið þá skoðun í
Ijósi, að hér sé naumast ort nýtilegt Ijóð
lengur. Þá er sennilega miðað við nýlega ut
komnar Ijóðabækur svo og þann vettvang,
sem nú stendur Ijóðaskáldum helzt til boða:
Ljóð dagsins í útvarpinu og Lesbók Morgun-
blaðsins.
Sá skáldskapur, sem þarna kemur fram,
annarsvegar lesinn, hinsvegar prentaður,
veldur ófáum sárum vonbrigðum og þegar
Ljóð dagsins er lesið með hvað mestri til-
gerð, verður sumum að orði, að þetta hljóti
þó endanlega að gera þjóðina afhuga Ijóðum;
jafnvel að hún fái skötnm á þeim.
Ljóðin í útvarpinu og Lesbókinni eru þó af
nokkuð ólíkum toga spunnin. Útvarpið velur
Ijóðin — og lesarann — og þar er engan
veginn alltaf um nýort lióð að ræða. Af þeim
ástæðum ætti Ljóð dagsins i útvarpinu að
geta kallazt úrval úr síðari tíma kveðskap
þjóðarinnar. Þar glitrar á einstaka perlur, en
flatneskjan er því miður fyrirferðarmest. Les-
bókin er hinsvegar frjáls vettvangur og nú
orðið einasta útbreidda blað landsins, sem
flytur Ijóð að staðaldri.
Við höfum öðru hverju leitað til hinna
snjallari skálda og beðið þau um ný Ijóð. Því
er jafnan vel tekið, því skáldin eru yfirleitt
elskulegt fólk. En góðskáld birta helzt ekki
ný Ijóð sín í blöðum; þau eru að safna í
næstu Ijóðabækur. Af því leiðir, að við fáum
of sjaldan stuðning af þeirra hálfu.
Meirihluti þeirra Ijóða, sem Lesbókin birt-
ir, er eftir ungt fólk. Ef einhver hefur nú
þegar slegið því föstu og „bréfað" að ungt
fólk að íslandi sé hætt að yrkja, þá verð ég
að kollvarpa þeirri kenningu. Engin vika
liður svo árið um kring að inn úr dyrunum
slæðist ekki einhver ungmenni með Ijóðin
sín. Slikur fjöldi virðist fást við yrkingar, að
með ólikindum má telja. Kannski er meiri-
parturinn leirskáld, að minnsta kosti enn
sem komið er, en þess mætti þá minnast, að
Laxness sagði einnig i áður greindu ávarpi
sínu, að það væri svo sem vera bæri, að
stórskáld byrjuðu sem leirskáld.
Þessi skáldskaparhneigð er þeim mun
merkilegri sem mér finnst að hún eigi sér
mjög takmarkað bein tengsl við okkar gömlu
skáldskaparhefð. Þetta er nútiðarlegur kveð-
skapur, spröttinn af innri þörf, enda oftast
innhverfur og torskilinn mjög, nema skýr-
ingar fylgi á því, hvað skáldið sé að fara. Af
þeim sökum viil hann fara dálítið fyrir ofan
garð og neðan hjá lesandanum. -Yfirleitt
tekst þessu unga fólki betur, þegar það yrkir
órímað. Það hefur ekki nógu gott vald á rími,
stuðlum og höfuðstöfum, enda greinilega
ekki handgengið eldri kveðskap og getur
sennilega lítið vitnað í Einar Ben. eða Grim
Thomsen, ef með þyrfti. En það ætti ekki að
vera áhyggjuefni. íslendingar hætta ekki að
vera skáldskapar- og bókmenntaþjóð, þótt
horfið sé að nýju formi.
Yrkisefnin hafa líka breyzt. Þar eru fá
dæmi um áskoranir til þjóðarinnar eða
glæstar forspár i þá veru að menningin muni
vaxa „i lundum nýrra skóga". Jafnvel blá-
fjallageimurinn með heiðjöklahring virðist
fáum ungmennum hvati til yrkinga. Þau
yrkja þess í stað um þann vanda að vera
manneskja, um ýmsar kenndir og umfram
allt um þjáningar sálarinnar; sumt af því
torskildara en Eddukvæði.
Við vonum að það hafi þrátt fyrir allt sína
þýðingu, að Lesbókin birtir öðru hvoru Ijóð
af þessu tagi. Ef eitthvað er til sem heitir
sparimenning, þá er þetta liklega andstaðan:
Hvunndagslegar yrkingar þeirra, sem
kannski verða komnir á skáldalaun eftir tvo
áratugi. Ef við ættum aðeins að birta sæmi-
leg Ijóð, þá kæmi eitt i mánuði og afbragðs-
Ijóð trúlega ekki oftar en einu sinni eða
tvisvar á ári.
Gfsli Sigurðsson.
Krossgáta
Lesbókar
Morgunblaðsins
Lausn
á síðustu krossgátu
li W/ >(v<K liriiN H'JCL iLí - T/fl t felf/S ■ LlP- bH o. - e, n- INOI t IIHIMI ■- ■ i' ÓR A'/ojir IHH
\F ý L í> Ú ft A' —* s \J i P H
KMfJ NAFfi E R L A af Pt»t SR'liT, r> K U. R vnk L- oFB £ L ’l N
f/r," S U í*A0I KVó'ip fto E> | f 0' L A cctor, \TKBk K T L L E
re- 6 0.- u R r R A U U R 1 '€>\ n ö R 'AFl' oa A T
'ÍUtr AH I fnsii, t: >KÍ1 fIHU F R r K frt A$J L \ o h U R u
<-> ÍTÚIK SLÖ6 S N Ö r ■ * KéOK, DCTFB 5 A T A N W L N
5rJtó- k»m- A N W u a c, A M u»sr Sóri £> o' M i N A 6 A
VK- r- A a í N N Hfiruf D o £5 S E í \ N N 5 ró Mfl P U U
T 4 A N SKIPA r T o' £> A 61 r A' ÍAN TóK D A S
fkki tneo B| h *- A’ N Hoiflf 6fl Tu a T Ö T A N Huooa MkU N \ i> A K
l A R A R "jTíí' N A T 1 N /'''A R o F
A ú <x A" R sV £ N *\uc. £ *** A N oRÐ N röún óft-T F A
(1K- r p - N ö N UftTr M h N LKUi LcuuR A L a. E N 6. U R
f' rJ- V< » A T 1 KT >11 - l S> N A £ / N N Á R I
! H/tsr- A K © 1 H f> F) Rom-I sfí (9V !©• r2/A‘0- F T- fl LL
□ í > * HL- Xo- MA
rCSi. PUL- /M TAftF- r|í
>rflni?5
MirTijc=] $V£hS- CkD/tR. 1 k i?Mír + PoRg- TUflT
^ - PEM- i n a- A R. VU?IC- TæRI Bq e- vieug- V LKL- INU S LÓ &_ KT- A' NJ R Kfl- 5SI
<’T* 1 u L /
i L. T o 'S- k £ a s V£/2<-A
V 6 Æ M X'.. HofPI
-T- \Ð H£R- eeizai /fteiK- £lNS €>- u N A' T't ua- L t Q.
\fe\K- UÍR.
1?á'S- I R AF- ÆMA ílS' 'oT L'i K. - F\ - HLUTlNN só Pfl Ki/ffl'- am rp
T~a'e t KíVÆI 5 r-^'R - oczv -t- pilstfif'N -
h L0\T- h&EHr f/?æ0a
|VUL- UR l ro v - V F L 1 T s u /e
HÆN- • R- A-Ð pTrT tX R. To/ifj
Pf?oOD VEl- t n
m N HFy Et> 0IM6. 'fo’NN
6EÐ- \f> / ^ ir
1 UflN- ftDl fen$K