Lesbók Morgunblaðsins - 18.05.1975, Blaðsíða 10

• •
JONIMICHELL
Á ferð og flugi og jafnvíg hvorl
heldur er á planó, gltar eSa
söng. Að ofan: ð hljómleikum I
Atlanta. Til hægri: MeS
trommuleikaranum John
Guerin, sem hún býr með
núna. Að neðan: Á hljóm-
leikum r Colorado.
Joan, dóttir Andersonshjónanna,
liktist öðrum unglingum, þegar hún
var að alast upp heima i Saskatoon í
Saskatchewan í útjaðri kanadisku
sléttunnar. Hún dansaði tvist og
vanrækti stærðfræðina sína og
nánasti trúnaðarvinur hennar var
James Dean á giansmynd.
.....Henni likar ekki að ég máli
augnalokin græn. fari seint á fætur
og gangi á hælaháum skóm . . .
Eitthvað á þessa leið segir Joni um
móður sina i einu Ijóði sinu, þegar
hún minnist þessara ára.
En á laugardögum sat hún við að
teikna Indíána.
Þegar hún óx upp, lærði hún að
spila á gitar og i Ijós kom, að hún var
fljúgandi hagmælsk.
Nú hafa plötualbúm hennar selzt i
milljónum eintaka. Það nýjasta,
Miles of Aisles, kom út i nóvember
og hafði náð gullverðlaunum ðður en
það komst i verzlanir.
„ Það, sem mestu máli skiptir, er
að skrifa með eigin blóði," segir
Joni. „Ég læt i Ijós innstu tilfinn-
ingar minar, vegna þess að fólk ætti
að vita, hvernig annað fólk hugsar."
Rokksöngkonan Linda Ronstadt
segir: „Joni er fyrsta konan, sem
stendur fyllilega jafnfætis karlmanni
sem söngvahöfundur, gitarleikari og
ótrúlega seiðandi mannleg vera."
Gagnstætt draslaralegu stilleysi
poppsöngvaranna er glæsileiki á
sviðinu hjá Joni og hún skreytti það
með persnesku teppi og vasa með
rauðum rósum.
Flestir rokksöngvarar biða hund-
leiðir baksviðs meðan önnur atriði
fara fram, þangað til röðin kemur að
þeim. En þegar Joni kemur fram,
skemmta hinir skemmtikraftarnir sér
jafnvel og þeir, sem keyptu sig inn,
þar sem þeir standa innan um sviðs-
útbúnaðinn til hliðar við sviðið.
Joni breytir siðhærðum hópi kakl-
og denimklæddra unglinga, sem van-
astir eru tjaldbúðastemningu á
hijómleikum i syngjandi „þjóðkór".
Að hljómleikum loknum hópast ungl-
ingarnir að aðalútgöngudyrunum frá
sviðinu og biða eftir Joni til þess að
kalla feimnislega „halló", færa
henni blómvönd eða bara brosa.
Allir þekkja eitthvað i Joni. I henni
býr saklaus sveitastúlka, nýkomin til
borgarinnar, frjálsborinn andi, sem
drekkur griskt vin i tunglsljósi. sjálf
Móðir Jörð holdguð, sem býður
nýbakað brauð og jurtate og gagnorð
kvenréttindakona, sem hefur kynnt
sér bæði karl- og kveneðlið með
„happa og glappa aðferðinni".
„Joni rekur út sína illu anda með
þvi að semja þessa söngva," segir
Stephen Stills gitarleikari, „og með
þvi kafar hún djúpt og festir hendur
á þeim kjarna, sem býr i innsta eðli
konunnar."
Þó er Joni ekki eingöngu heimilis-
legt skáld, sem yrkir eingóngu fyrir
konur. Algeng viðfangsefni i söngv-
um hennar eru: einangrun, ábyrgð
og velgengni.
Listin tekur á sig gerfi karlmanns i
imyndun Jonis. Hún segir, að sér
finnist hún gift þessum manni og sé
ábyrg gagnvart honum umfram allt,
þegar hann kalli, verði hún að hlýða,
þó að hún verði þá að fara i burtu úr
veizlum eða yfirgefa elskhuga. Hún
segir, að hann láni sér lykilinn sinn
að „skopunarskrininu". Stundum
dregur hún sig í hlé og fer til húss
norðan við Vancouver til þess að
mála eða skrifa og reika nakin um
umhverfið með listinni. Hún segist
munu líklega aldrei giftast framar.
Þegar Joni var 19 ára og hafði
ákveðið að gerast atvinnusöngvari,
hitti hún Chuck Mitchell kabarett-
stjórnanda frá Detroit. Hann var sjö
árum eldri en hún. Mánuði seinna
voru þau gift. Þau fluttu I ibúð
nálægt stúdentagörðunum i Detroit.
Á daginn las Joni Berthold Brecht og
Saul Bellow, skemmti i kabarettin-
um á kvöldin, en á nóttunni fylltist
húsið af pókerspilurum. Eftir árið
tóku undirstöður hjónabandsins að
riða og sex mánuðum seinna skildu
hjónin.
Joni hélt til New York og naut
frelsisins i rikum mæli og gaf imynd-
unaraflinu lausan tauminn. Hún
þakti einn vegginn i svefnherberginu
sinu með álpappir og skreytti dyra-
stafina með kreppappir, dundaði við
að skrifa barnabók og tók að reika
um á nóttunni og tala við kynjafugla
á næturrölti um göturnar. Þannig
segist hún hafa uppgötvað heim
fullan af lifi og lit.
í fyrsta plötualbúmi Jonis, Sont to
a Seagull, lýsir hún New York-
tiðmabilinu. Þar syngur hún m.a.
raunsæja fráskilda konu, einmana-
leika og krefjandi elskhuga. Lagið
Cactus Tree segir Joni, að sé
„úttektarseðill" yfir karlmenn, sem
mér hefur geðjast að, ég hef elskað
eða yfirgetið."
1968 flyzt Joni vestur að Kyrra-
hafi og sezt að I Laurel Canyon við
Los Angeles. Þetta var á óróatimum
meðal stúdenta og vaxandi andstöðu
gegn Viet Nam-styrjöldinni. í Los
Angeles var leikinn hljómlist, sem
hæfði betur eyrum en innyflum. Ný
hljómlistarkynslóð var að koma fram
og Joni Mitchell samdi „þjóðsöng"
hennar: „Woodstock", sem gerði
hana fræga. Þekktir menn streymdu
til hennar i hópum: James Taylor,
Leonard Cohen, David Crosby,
Graham Nash, David Geffen, og
sumir urðu ástfangnir upp fyrir haus.
Joni hélt áfram að semja
viðkvæmnislega söngva. þar sem
hún lýsir stundum nánum kynnum
sinum af sumum þessara manna, en
einnig söngva. sem lýsa t.d. örvænt-
ingarf ullri togstreitu milli venju-
bundinnar stöðu konunnar innan
veggja heimilisins og nýfengins
frelsis hennar.
En Joni þótti Ijós frægðarinnar
skína fullsterkt á sig, þegar tímarit
nokkurt birti lista yfir þá menn, sem
það áleit að hefðu verið elskhugar
hennar. Hún flúði þá um tima til
Evrópu.
í nóv. sl. flutti Joni inn i 16
herbergja setur í Bel Air ásamt
núverandi „herbergisfélaga" sinum,
John Guerin, 35 ára trommuleikara.
Engir tónleikar eru áætlaðir á næst-
unni. Þau skötuhjúin eru heimakær
og spila oft á spil. Uppi á lofti i
stórhýsinu er vinnustofa með þak-
gluggum. þar sem Joni teiknar.
Henni verður mikið úr verki. Tvö
bindi teikninga hennar og Ijóða
koma væntanlega út á þessu ári.
Núverandi átrúnaðargoð hennar er
Picasso.