Lesbók Morgunblaðsins - 15.06.1975, Page 9

FJÓRIR SÓLAIiHRINGAR LIÐV FRÁ SNJOFIJMXU ÞAR TIL FRETTIST HVAÐ fíERZTHAFÐI
biðu okkar nokkrir menn frá
Kaldrananesi, sem fylgdust með
okkur fram að Skarði. Páll varð
eftir vegna þreytu á Svanshóli.
Hann kom siðar um nóttina fram
að Goðdal. Þegar fram að Skarði
kom, var ég farinn að þreytast. Þó
lét ég ekki á þvi bera. Jón Bjarna-
son, böndinn þar, bað einn okkar
að verða eftir til að fylgja læknin-
um, þegar hann kæmi, en hann
var á leiðinni yfir hálsinn með
Öskari Áskelssyni á Bassastöðum.
Bauðst ég þá til að biða og fylgja
honum, þegar hann kæmi, því ég
treysti mér til að rata, þótt veður
versnaói, þar sem ég var kunnug-
ur leiðinni og hægt að fara með
sima mest alla leiðina. Vissi ég, að
hin mesta nauðsyn var, að læknir
væri sem fyrst til staðar, ef ein-
hvers skyldi þurfa við. Héldu svo
hinir af stað.
Var nú kominn svælingsbylur
og útlitið allt annað en glæsilegt.
Fannst mér biðin löng eftir lækn-
inum. Kom hann þó, eftir á að
gizka hálfan annan tima, og lögð-
um við þá þegar af stað.
Veður fór nú aftur heldur batn-
andi, en ófærð var töluverð alla
leið. Læknirinn gekk á skíðum, en
ég var skiðalaus og bar læknis-
töskuna. Er við fórum niður hall-
ann niður i Goðdalinn, skrikaði
lækninum fótur á svellbunka og
datt hann niður í grjót, sem þar
var, og varð handleggur hans fyr-
ir högginu. Hann bar sig hálfilla
eftir byltuna, og spurði ég hann,
hvort hann héldi, að handleggur-
inn hefði brotnað. Hann sagðist
ekki vita það. Hann væri alveg
máttlaus. Mér leizt nú ekki á blik-
una, en þetta lagaðist þó að
nokkrum tima liðnum, og sagði
læknir, að handleggurinn mundi
óbrotinn, því nú væri mátturinn
óðum að færast i hann aftur. Var
svo ekki meira um þetta talað.
Ég var orðinn nokkuð slæptur,
er við komum fram eftir, því
taska læknisins og frakki sigu
töluvert i. Við fjárhúsin niðri á
túninu stóðu þrír menn. Við
spurðum þá strax frétta. Þeir
sögðu, að búið væri að finna hús-
bóndann, Jóhann Kristmundsson,
og væri hann á lifi, og Jónas, sem
væri dáinn, og yngsta barn
Jóhanns, Ásdísi, 2 ára, líka dáið.
Hitt væri ófundið, en sjö manns
voru á heimilinu.
Er við komum inn i fjárhúsin,
varð sjón sögu rikari um það, sem
hér hafði gerzt. 1 einni jötunni
hafði verið búið um Jóhann til
bráðabirgða. Virtist hann vera
með fullu ráði, og þegar hann
kom auga á mig, heilsaði hann
mér strax og virtist hann vera
skýr í máli.
Jónas lá í sömu jötu, framar, og
var hann orðinn stifur og kaldur.
Arngrimur í Odda sagði, að þeir
hefðu lengi reynt • á honum
lífgunartilraunir án árangurs.
Læknirinn hreyfði við honum,
hristi síðan höfuðið og lét hann
liggja kyrran. Fór hann síðan að
skoða Jóhann. Voru tvö sár opin á
likama hans, og kalinn var hann á
höndum og fótum. Báðar voru
hendur hans bólgnar og blóðrisa.
Hann hafði verið að reyna að rífa
frá sér með þeim, meðan hann
haföi mátt á því, en steinveggur-
inn orðið fyrir höndum hans.
Jóhann gat sagt frá því, hvernig
slysið bar að og hvenær, en ekki
heyrði ég hann sjálfan segja frá
því. Vil ég segja frá því eins og ég
heyrði það.
Það hafði verið á sunnudaginn
12. desember, sennilega eitthvað
eftir að útiverkum var lokið um
klukkan sjö um kvöldið, að fólkið
var allt í eldhúsinu, nema Jónína
gamla Jóhannsdóttir, sem sat á
rúmi sínu í næstu stofu. Fólkið
var nýbúið að drekka kaffið. Úti
var öskrandi bylur, eins og fyrr er
sagt. Jóhann lá á bekk við þá hlið
hússins, er frá fjallinu sneri.
Kona hans, Svanborg Ingi-
mundardóttir, var þar skammt frá
honum, en Guðrún Jóhannsdóttir
var við eldavélina. Hún var eldri
kona, móðir Jónasar og föðursyst-
ir Jóhanns og mín, sem þetta
skrifa, þvi hún og feður okkar
voru systkin. Jónas var hjá Ásdísi
litlu, sennilega á eldhúsborðinu
við gluggann. Svanhildur litla, sjö
ára telpa, var þarna lika i eldhús-
inu. Þarna voru þau nú öll saman
og áttu sér einskis ills von. Þá
heyrir það allt í einu þungan nið.
Jóhann leit þá upp og skildi strax,
hvað um var að vera. Ætlaði hann
að fara að segja fólkinu, hvað
þetta væri, en hafði ekki tima til
þess. Snjóflóóið var komið áður,
malaði húsið sundur og fyllti
hverja smugu með snjó, er var
samanþjappaður eins og harðasti
gaddur. Var nú hver maður
klemmdur i grjóti og gaddi, þar
sem hann var staddur. Úti geisaði
stórhríðin og hvergi hjálpar að
vænta fyrir fólkið, sem statt var í
þessari miklu neyð.
Ég kom mjög sveittur af göng-
unni og kólnaði fljótt á meðan ég
beið í fjárhúsunum. Fór ég þá út
eftir nokkurn tíma og gekk fram
að rústunum, þar sem nokkrir
menn voru að vinna, að grafa með
gætni hinn harða snjó. Enn voru
fjórar menneskjur ófundnar.
Þarna voru að verki mágar minir
tveir, þeir Benjamín og Andrés,
synir Sigurðar á Eyjum, og nafn-
arnir Bjarni Loftsson frá Bólstaö
og Bjarni Jónsson frá Asparvik.
Þessir menn voru staddir á
Skarði, er fréttin um slysió barst
þangað með Halldóri. Ennfremur
voru þarna Einar Jóhannsson frá
Bakka og Pétur Askelsson frá
Kaldrananesi. Allir þessir menn
höfðu brugðið fljótt við, er þeir
fengu tiðindin. Þarna var líka
Ingimundur Ingimundarson frá
Svanshóli, bróðir Svanborgar,
konu Jóhanns, og Númi bróðir
minn og þeir fleiri, sem honum
fylgdu frá Skarði, þegar ég varð
þar eftir sem fyrr getur.
Ég fékk mér nú skóflu og fór að
grafa með henni. Komst ég þá að
raun um, hvað snjórinn var harð-
ur, og gat ég ekki skilið, hvernig
nokkur maður gæti lifað stund-
inni lengur i slíkum gaddi. Sýndu
þeir mér, hvar Jóhann hafði ver-
ið. Hafði hann haft dálitið svig-
rúm til að hreyfa líkamann að
ofan, en fætur hans voru svo fast-
ir, að þá mátti hann hvergi hræra.
Jónas fundu þeir strax, er þeir
komu að húsinu, þvi að á höfuó
hans sást út um eldhúsgluggann.
Var hárið kalið af höfðinu og
skein þar i auðan blett, en svo var
hann fastur, að það tók þá mjög
langan tima að losa hann úr fönn-
inni og þvi braki, er klemmzt
hafði að honum.
Jóhann hafði getað talað við
hann fyrst eftir að slysið varð, og
hafði Jónas sagt, að það yrði að
bjarga litla barninu undir eins, ef
það ætti að geta lifað. Einnig
hafði Jóhann heyrt i fleiru af
fólkinu. Kona hans hélt hann, að
lægi skammt frá fótum sinum, þvi
hann hafði heyrt til hennar þar.
Reyndist það rétt, að hún var ekki
langt frá honum, er hún fannst,
en þó var dálítió bil á milli þeirra.
Steinveggurinn lá i stórum
hlutum á gólfinu. Þetta hefur
sennilega verið skilveggurinn, og
var ekki gott að glöggva sig á,
hvað var eldhús eða stofugólf.
Einn hluti veggjarins hafði fallið
yfir rúmið, sem gamla konan
hafði setið á, og klesst hana undir
sér. Var Jónina stirðnuð undir
veggnum, þegar hann hafði verið
fjarlægður. Eg horfði á, þegar það
var gert, og held ég að hún hafi
dáið fljótt undir sliku fargi. Sama
var mér sagt um Guðrúnu, af
þeim, sem hana fundu, að hún
hefði dáið fljótt. Um hitt, sem dó,
er öðru máli að gegna, og er mikií
raun til þess að hugsa.
Ég fór með sængufötin niður i
fjárhúsin nokkru eftir að Jónina
var borin niður í húsin, og fór
ekki til baka eftir það fyrr en allt
fólkið var fundið. Komnir voru þá
það margir menn að grafa, að
fleiri komust ekki að, svo að ekki
sýndist þörf á að vera þar lengur.
Þegar ég kom í fjárhúsin aftur,
fékk ég mér kaffisopa, þvi á prím-
us logaði. Var þar a boðstólum
heitt kaffi handa hverjum sem
hafa vildi. Hafði verið hugsað fyr-
ir því frá næstu bæjum. Ingi-
mundur Magnússon, frændi
minn, var þar hjá Jóhanni og lik-
unum. Féð hafði verió fært úr
næstu görðum við jötuna, sem
Jóhann var i. Jóhann var í svefn-
móki oftast nær, en þegar talað
var við hann, vaknaði hann, og
virtist þá með fullri rænu. Sýndi
■hann af sér hinn mesta kjark og
stillingu, enda búinn að liða mikl-
ar andlegar sem likamlegar þján-
ingar. Má ætla, að hann hafi verið
orðinn dofinn bæði á sál og lík-
ama. Aldrei kvartaði hann, en
sagði alltaf, að sér liði vel, er
hann var um það spurður. Ingi-
mundur bað mig að vera inni hjá
honum á meðan hann færi frá.
Hann var með Arngrími i Odda
að búa til sleða úr borðum, til að
draga líkin á, þegar þar að kæmi.
Læknirinn var farinn fram eftir
til að sjá rústirnar. Ég var þvi
einn inni hjá Jóhanni um nokk-
urn tima. Hann virtist sofa og
ekkert heyrðist til hans. Svo kom
Ingimundur aftur, og við fórum
þá að hjálpast að við að ná niður
borðum, sem bundin voru upp i
fjárhúsunum, og raða þeim þann-
ig yfir jötuna, að hægt væri að
leggja likin á þau jafnóðum og
þau fyndust.
Nú kom læknirinn aftur, en
ekki hafði hann lengi verið hjá
okkur, þegar allt í einu var kallað
á hann að koma strax, sem hann
þegar gerði. Eftir nokkra stund
komu þeir Benjamin og Andrés
með eldri telpuna hans Jóhanns,
Svanhildi, og lögðu hana í jötuna,
höfðamegin við föður hennar.
Læknirinn fylgdi á eftir. Hún var
iifandi, og leit á okkur stórum,
skærum augum, en virtist þreytt
og lagði þau aftur við og við. Hún
var rjóð i kinnum og virtist draga
vel andann. Læknirinn hlustaði
hana og virtist hinn vonbezti. Mér
fannst líka eins og myrkuþung-
inn, sem grúfói yfir þessum stað,
léttast örlítió við að sjá hið fallega
barn koma svona lifandi úr hjarn-
inu með pabba sínum, en þetta
var tálvon ein, sem brátt kom í
ljós.
Læknirinn færði hana nú úr
fötunum og athugaði kal á likama
hennar. Útlimir hennar voru
dofnir af kulda og streymdi ekk-
ert blóö um þá. Hún var öll blaut,
þvi hún hafði legið i bleytu.
Læknirinn bað um hlýja og þurra
skyrtu til að færa hana i. Ymsir
buðust til að fara úr skyrtum sín-
um, en Arngrímur, móðurbróðir
telpunnar, sagðist hafa hlýja
prjónaskyrtu, og var hún færð i
hana. Síðan sprautaði læknirinn
einhverju styrkjandi lyfi i hand-
legg hennar.
Hún virtist ekki hafa mátt til að
tala, þótt á hana væri yrt, en hún
horfði á okkur, sem yfir henni
vorum, til skiptis, og enn dró hún
andann, djúpt og rólega. Það var
reýnt að mata hana á volgu
' Framhald á bls. 11.
Eftir nokkra stund var komið með Svanhildi, eldri telpuna og var hún lifandi. Hún var lögð i jötuna hjá föður sinum.