Lesbók Morgunblaðsins - 18.01.1976, Qupperneq 16

„Við stefnum a8 byltingu. Bylting verSur
aSeins í kjölfar virkrar stéttarbaráttu. Byltingin
er óumflýjanleg — hún er timaspursmál."
Þótt þetta kunni a8 láta sem innantóm og Iú8
glamuryrSi, sem viS kippum okkur e.t.v. ekki
iengur upp vi8, skemmir ekki a8 athuga hvaS
býr a3 baki þeim. Byltingarhugmyndir eru eng-
in ný bóla, — á öllum tímum hafa veri8 til öfl,
sem vilja gera langa sögu stutta og afgreiSa
málin á einfaldan og fijótlegan hátt. Grunn
hyggnir menn vilja jafnan fá miki8 fyrir Iiti8 og
dreymir um a8 gera „kúpp". Slíkir menn vilja
bylta og hafa þá trú, aS meS raski og umróti
megi koma ótrúlegustu hlutum til leiðar, jafn-
vel skapa verSmæti, sem eru ekki fyrir hendi.
Þeir leita að patentlausnum á öllum hlutum,
vilja einfalda öll mál og álykta oft, að tilgangur-
inn helgi meðalið.
Byltingarhugmyndir verða oftast til i ör-
væntingu eymdar og örbirgðar. Þær gera ráð
fyrir alræði öreiganna, yfirráðum þeirra yfir
atvinnutækjunum og jöfnum afrakstri af þeim.
Hvað er þá bylting? Flestir munu sammála
um, að með þvi orði sé átt við kúvendingu
rikjandi ástands, gjörbreytingu i einu vetfangi,
— auðvitað í þeim tilgangi að stytta sér leiðina
að markinu — sælurikinu Útópiu, þar sem allir
eru jafnréttháir, gróðasjónarmiðinu er hafnað,
enginn hagnast á kostnað annars. og allir lifa
saman i sátt og samlyndi.
Fyrir fáeinum áratugum ríkti kreppuástand
hér á landi sem víðar. Þeir, sem höfðu verk að
vinna, og báru úr býtum brýnustu lífsnauðsynj-
ar, töldu sig sæla. Hyldýpisgjá var milli rikra og
fátækra. Oðrum megin voru allsnægtir, en
hinum megin skortur, eymd og niðurlæging.
Ægilegasta afleiðing fátæktarinnar var þó von-
leysi og andleg niðurlæging, sem gerði annað
tveggja — að slá til jarðar eða ala af sér
mikilmenni.
Þegar þetta ástand er borið saman við það,
sem rikir í velferðarþjóðfélaginu, leitar sú hugs-
un óhjákvæmilega á, hvort byltingin sé ekki
afstaðin. Ekki með fjöldamorðum og blóðsút-
hellingum, valdbeitingu og offorsi, eins og i
kommúnistaríkjunum, heldur með fyrirhyggju,
atorku og vinnusemi. Og hvort mundi lika
vænlegra til árangurs?
En hverju ætti þá að bylta i þjóðfélagi þar
sem slikur árangur hefur náðst? Þorri þegn-
anna býr i eigin húsnæði, allir hafa nóg að bita
og brenna og jafnvel svo, að fjöldinn allur étur
sér til óbóta og týnir engu fyrir nema lífinu.
Tækifæri til menntunar og bjargálna eru eins
og bezt verður á kosið, en hættan er fyrst og
fremst i því fólgin að villast i gnægtabúrinu.
Alþýðan hefur fyrir löngu öðlazt yfirráð at-
vinnutækjanna og hefur gang framleiðslunnar i
hendi sér, eins og vera ber. Þegar alþýða
manna sættir sig ekki lengur við sinn hlut i
hagnaði framleiðslunnar, segir hún til, gerii
kröfur og boðar verðlagsbreytingu á vinnufram-
lagi sinu. Þar er ekki um kúgaða vesalinga að
ræða, sem taka auðmjúkir við þvi, sem að þeim
er rétt, heldur frjálst fólk, sem er sér með-
vitandi um gildi sitt og mátt, og gerir kröfur til
að fá vinnu sina greidda fullu verði. Enginn
heldur þvi fram, að slikar kröfur séu ekki
sanngjarnar, þótt jafnan sé ágreiningur um
hversu mikið raunverulega sé til skiptanna.
Svo einfalt er það — ekki er deilt um skiptingu
teknanna, heldur hversu mikið sé til skiptanna.
Kerfi það, sem nú er við lýði, gerir ráð fyrir
tiltölulega mjög jafnri skiptingu auðsins og
býður i grundvallaratriðum ekki upp á það, að
hægt sé að hagnast verulega, þannig að einn
geti safnað auði umfram annan. Þegar slikt á
sér stað eru undantekningarlitið brögð i tafli,
og enn sem komið er, eru ýmsar leiðir færar i
þá átt. Málið er einfaldlega það að kunna að
spila á kerfið, þvi að ekkert kerfi er svo pott-
þétt, að ekki megi finna smugu á, sé grannt
skoðað.
Sem betur fer hefur skilningur aukizt á þvi,
að slagorðið „stétt gegn stétt", er haldlitið
þegar stefnt er að almennri velmegun og jöfn-
uði i þjóðfélaginu. Það er ekki sizt hagur hins
almenna launþega, að rekstur „atvinnutækis-
ins" gangi bærilega og gefi af sér arð. Skilning-
ur á þvi fer lika vaxandi, að aukin krónutala
felur ekki i sér kjarabót, nema meira sé á bak
við hverja nýja launakrónu en þá gömlu. Ann-
ars gerist það eitt, að verðbólgan eykst og nýju
krónurnar hverfa hraðar en þær gömlu. Útkom-
an getur ekki orðið önnur, hvernig sem dæmið
er reiknað.
Til marks um almenna velmegun hér á landi
ná nefna, að nú orðið heyrist ekki talað um
fátækt. Fremur er talað um blankheit eða
auraleysi, og venjulega er þá um að ræða
tímabundið ástand, t.d. vegna þess, að viðkom-
andi stendur í húsbyggingu eða viðlíka eigna-
aukningu. í framhaldi af þessu má benda á að
þegar venjulegu taunafólki tekst ekki að koma
sér upp eigin húsnæði, er þar nær fortakslaust
um sérstakar ástæður að ræða, og viðkomandi
er þá einhvers konar „asocial" fyrirbrigði.
Þetta á að sjálfsögðu aðeins við um það fólk,
sem nú lifir sín manndómsár, en ekki eldri
kynslóðina, sem hefur undirbúið jarðveginn.
Svo hröð hefur þróunin orðið, sem valdið hefur
byltingunni, og það er velmegunarþjóðfélaginu
til litils sóma, að einmitt sú kynslóð skuli búa
við rýrust kjörin ekki vegna vilja- eða getuleys-
is, heldur vegna slælegra vinnubragða, kæru-
leysis og trassaháttar yfirvalda og hógværðar
og/eða umkomuleysis gamla fólksins.
Byltingin, sem átt hefur sér stað, með örfá-
um undantekningum, er staðreynd, þ.e.a.s. hin
ytri bylting. Framtíðarverkefnin hljóta því að
verða áframhaldandi endurbætur eða þróun
með sem minnstum hnökrum, þvi að þjóðfélag-
ið hlýtur að breytast í sífellu, eðli Sinu sam-
kvæmt. Enn eigum við þó eftir byltingu, sem
mestu máli skiptir, sem sé hina innri byltingu
— byltingu hugarfarsins. Sú óhjákvæmilega
bylting mun kenna okkur að meta og varðveita
það, sem við höfum og leita á ný mið, þvi að
annars er hætt við að hin ytri bylting éti börnin
sin.
— Áslaug Ragnars.
F maIT H r i ■ L L'.:' 1?£M/J FtM SfVlfr- 0 ó |J o t+ÆF’l ‘a i © ‘
Jjgp s r i \ / A
KE a Sn p i 6l- TH bí)U«.* l r-* M ínuRRKÍ f**'
LT- ' 'o - SSRm-r FISKUK
imm N r~ SNO - JPGv ELWh
3 3 W - Fli<- - 4K. DRUlM NAUf)
7 c— u L A‘>- iT- i l'Y
ftK lcon- ftír
— ve»yc- FÆfCl KöUuR Neir- UN
5utJ- í w'c\ - r Í£> F£Uír h'itJ
*T- '/ FU« Fo ÍC- £ VZ/lí N'L
suei; 6,0 KT
HE'í* 1 í R J riTiu. &Eur
FSR-lK WSh'- VCöfJH
Mfl/slM- LEYÍ4 MTÖ6. VfáM
f 0&' kVo LÖ' r'. © i fc OPPyK Á7
Fu(x^^ F dR. Akæf- IR ‘P, fl A"
bV>c>wckl foTUfc FUúí.
KL(\KI KÉ'/R
m L 3

Krossgáta
Lesbókar
Morgunblaðsins
Lausn
á síðustu krossgátu
■ W ÍKoRrt t r gflUN S#S ÞR- ' .1;. ■ ÍNfVR, tfc'G<(R ~oFíf? LfC. H/EN- UfJfl PÚK- A« CKlh NA F/J
s T £ 1 YL U R L Æ T / ~WL ? 'A N
K o R 3> A R R'iKI U S A 5 K ú R R
O 5 r U R T A P l © hnu-'S- uaitL N A T A N H
/ R fl u N N l i1 K U L HHUaL' D A i> U R N
% 0 k K U L 0 A L £ 6, u R N LAU ? UH A r
77 Á Nl ý CTft' S*np- £ £ 1 L -FL«P\ N A M HífTf NtRM
11 vjá is p Humt) r 0 R Ö d SSSt vf av L 1 F A mm HflLI t k pí
ii F J A U Ð 1 N u M TT'/L l'ik N A u T l N i'
-ll". MAHN S U N U R 1 N N “if N A S A i
fJNft Á M A LoKfí OFÐ R LTú- Kí? <A HflF UMC- yj<&i L Á N IT fjt <* eiui t 6, Kwr P
b E R R If £ Xjucw- 3 u R r íítm. K’v'CW- tJRf* / L L A í ■
||V b Ð f'L M y N b A R ’JlT 7 £ DC’/Wr Uf? A ÍKofí- J>ý(l i
ta r H E N D U R '1 \í o" 5 u M 1 ’
líkEL- A © A N NS- A 6. N A fL A«tll* IM4. A L 1 N ý 1
©