Lesbók Morgunblaðsins - 24.03.1976, Blaðsíða 6

Krassað á
póststofuog
ort í banka

Ungir menn í heimsókn á
prestssetrinu. Þeir komu frá
Akureyri i sunnangolu; í bráð-
látum vorþev síðasta daginn í
janúar. Ekki skýhnoðri á himni
og veður til þess að fá sér ökuferð
eftir erilsaman dag á pósthúsi og
í banka Þeir óku þá sem leið lá út
Svalbarðsströnd austan Evja-
fjarðar og áður en þeir vissu af
voru þeir komnir út fyrir Víkur
og hólana háu, þar sem mörgum
þvkir glæfravegur utan í snar-
brattri fjailshlið, engu siður ógn-
vekjandi en vegurinn fvrir Olafs-
fjarðarmúlann og raunar ennþá
hættulegri, þar sem hann er
helmingi mjórri og vegna ófull-
komins frágangs safnar hann á
sig klakabólstrum á vetrum.
Hvergi er rið á vegarbrún á
hættulegustu stöðum. Fvrr en
hina ungu djarfhuga varði voru
þeir komnir út undir vallar-
garðinn í Laufási og þá fór bfll-
inn skyndilega að láta illa. Allt
loft var úr öðru afturhjóli og þeir
urðu að láta hendur standa fram
úr ermum.
Að viðgerð lokinni gengu þeir
heim á hlað og heilsuðu upp á
prestinn, sem var að koma úr fjár-
húsunum með velktan
„sixpensara" á höfði og um-
feðming í hökutoppnum. Ungu
mennirnir hafa á sér nokkurn
listamannsbrag. Hvorugur með
harðkúluhatt eða regnhlíf eins og
bankamenn og póstmenn, sem eru
að koma heim úr vinnunni,
heldur leikur golan i gróskumiklu
skeggi og ýfir óstýrilátt hár. Þeir
hugsa djarft og gæia við stóra
drauma. — Franski málarinn
Paul Gaugin var verðbréfasali og
hafði stundað kauphallarviðskipti
í tólf ár, þegar hann ákvað að
helga sig málaralist, án þess þó að
hafa notið nokkurrar tilsagnar í
þeirri listgrein. Tómas Guð-
mundsson ritar m.a. um hann i
formálanum að Nóa Nóa: „Það
hefur löngum verið deilt um
Gaugin, og enn greinir menn
mjög á um það, hvar honum beri
að skipa til sætis i listasögunni.
Um hæfileika hans, hugrekki, og
djörfung fer þó naumast tveim
sögum, og mörg verk hans munu
jafnan eiga sér trygga aðdáendur.
Hann ætlaði list sinni mikið hlut-
verk, var óragur við að leggja út á
nýjar brautir og tókst að leysa af
hendi merkilegt endurlausnar-
starf. Að þessu leyti verður að lita
svo á, aó tilraunin með Gaugin
hafi heppnast, en hún varð hon-
um sjálfum dýr, því hún kostaði
hann lífið.“ Annar franskur
málari, Henri Rousseau, var
kallaður „le douanier1', þ.e. tollar-
inn. Hann var tollþjónn á brautar-
stöð í útjaðri Parísar. Rousseau
var, raunar án þess að vita það,
frumkvöðull naivismans, barns-
legrar listar. Um þá stefnu ritar
Björn Th. Björnsson: „Til þess
hægt sé að tala um naivisma,
þurfa að fara saman eiginleikar
óspillts barnshugar, myndrænnar
hugarauðgi og hæfileika til að tjá
hvorttveggja á persónulegan hátt,
ómengað nokkurri gagnrýni
annarra mælikvarða en sjálfs
sín. Naivistinn þróast ekki eða
þroskast í list sinni." (Aldateikn)
Ungu mennirnir, sem sestir eru
inn í stofu í Laufási eru báðir
haldnir ólæknandi myndlistar-
áhuga og hvorugur þeirra þjáist
af minnimáttarkennd. Vigreifir
og sigurvissir munda þeir pentil-
inn, hvenær sem færi gefst og
listaverkin spretta fram hvert á
fætur öðru, mörg stór í sniðum,
ekki til þess að geymast niðrí
kistu, heldur er þeim ætlaður
staður í sýningarsölum og helst á
söfnum í framtíðinni. Og þegar
hafa þeir tekið þátt í fjölmörgum
samsýningum og efnt til sjálf-
stæðra sýninga. Oli G. Jóhannsson
vinnur á Póststofunni á Akureyri,
en Örn Ingi Gíslason í Lands-
bankanum. Báðir eru þeir fæddir
og upphaldir í höfuðstað Norður-
lands. „Við erum jafnaldrar og
ólumst upp hlið við hlið," segir
Óli. „Bernskugatan heitir Engi-
mýri og er uppi á brekku. 1 húsi
handan götunnar bjó stelpa, jafn-
gömul okkur, Snjólaug Bragadótt-
ir. Hún var bráðdugleg að læra og
alltaf hæst í íslenzkum stíl og
þegar á sokkabandsárum okkar
var hún gædd einstakri frá-
sagnargleði. Oft var sagt við leti-
hauga: Þetta getur hún Snjólaug
litla og reyndu nú að koma þér að
lærdómnum. Og nú hefur henni
tekist að verða metsöluhöfundur
og hana nú. En okkur strákana
var torvelt að temja og þessi
dæmalausa eljusemi Snjólaugar
litlu fór í fínu taugarnar á okkur
Erni Inga."
Fenguð þið snemma áhuga fyrir
myndlist?
Örn Ingi: Ja, fyrst man ég eftir
því, að amma min vakti áhuga
minn fyrir litum. Hún gaf mér liti
og bækur og við kepptum um það,
hvort okkar væri frumlegra i lita-
vali og samsetningum. Ausandi
rigning hafði aldrei þau áhrif á
mig, að ég kviði fyrir deginum,
því þá gafst tækifæri til þess að
liggja á maganum inni i stofu og
teikna, lita og mála.
Oli: Það er nú svo skrítið, að
hún Jósefina móðuramma mín
vakti einmitt með mér þessa
sköpunargleði. Hún rak sauma-
stofu á Akureyri og þegar ég kom
í heimsókn til hennar á stofuna,
sem var harla oft, þá teiknaði hún
alls konar fugla á léreftsafganga
og lét mig sauma þá út. Þess
vegna er ég svona veikur fyrir
fuglum og þeir koma einmitt víða
fram í myndum mínum. Svo á ég
líka til að elta fugla út um allar
trissur á vissum árstimum, t.d.
rjúpur og gæsir. Rjúpur eru nú
sérstakt lostlæti og ómissandi á
jólunum. Síðar, þegar ég var
kominn i menntaskóla, þá fékk ég
tækifæri til að teikna og mála og
vann þá oft að skreytingum fyrir
árshátíðir og aðrar skóla-
skemmtanir. Síðan hefur þessi
ástríða aldrei slokknað, heldur
magnast.
Örn Ingi: Ég get tekið undir
þetta síðasta, að þetta hefui
einnig reynst mér ólæknandi
ástríða. Um nokkurt skeið rak ég
rammagerð í hjáverkum og einnig
flutti ég inn listmálaravörur og
það var óneítanlega nokkur hvati,
rammaverkstæðið breyttist smám
saman í málaravinnustofu og ég
komst i kynni við ýmsa mynd-
listarmenn og áhugamenn af
ýmsu tagi. Og svo kom Óli með
fyrstu myndirnar sínar i inn-
römmun fyrir 6 árum og þá fór að
færast líf í tuskurnar. Við vissum
að ýmsir menn á Akpreyri og ná-
grenni voru að gauka hver í sínu
horni við myndlist og þá hófum
við áróður fyrir því, að þeir tækju
höndum saman og árið 1972 var
haldin sýning 25 myndlistar-
manna á Akureyri.
Óli: Og þá var Myndlistar-
félagið sálaða stofnað og síðar
Myndsmiðjan, sem ennþá
starfar.—
— A þeim tíma, sem liðinn er
siðan hefur Örn tekið þátt i
fimmtán sýningum og Öli i sex. —
Nú hafið þið sýnt viða, m.a. tvisv-
ar í Reykjavik, á Grenivík og á
Sauðárkróki. —
Öli: Já, og alltaf hafa einhver
ævintýri gerst i sambandi við það.
Þegar við sællar minningar sýnd-
um ásamt fleiri félögum í
Norræna húsinu, þá urðum við að
leigja flugvél, þar sem sýningin
var auglýst en áætlunarflug fór
úr skorðum vegna lélegra flug-
skilyrða. En aldrei hefur nein
sýningarferð reynst jafn harðsótt
og þegar við fórum til Sauðár-
króks í fyrravor. Við fórum fjórir
saman með myndirnar, sem rétt
komust fyrir í lengdum Land-
rover. Auk okkar Arnar voru þeir
Aðalsteinn Vestmann málari og
Jakob Bjarnason múrari. Veður-
spá var vægast sagt afleit, en
Vegagerðin ráðgerði að halda
Öxnadalsheiði opinni til klukkan
6 um kvöldið. Sýningin hafi þegar
verið rækilega auglýst í útvarpi
og í blöðum og góðborgurum á
Króknum send boðskort. Við urð-
um því að leggja af stað og ná í
tæka tið. Strax vestur á Þelamörk
var skollin á iðulaus stórhríð svo
varla sá handaskil.
Örn: Óli keyrði.
Óli: Ég hafði aldrei snert á
jeppastýri fyrr. Aðalsteinn sat
fyrir aftan mig, en teygði hausinn
fram yfir öxlina á mér og stundi:
„Eg skil ekki hvernig þú sérð
veginn?“ Og um leið seig bíllinn
hægt út af og fór nærri því á
hliðina.
Örn: Við Aðalsteinn vorum þá
reknir út i hriðarkófið og gengum
við lengi, lengi þar til við rákumst
á fannbarða hurð. Við börðum en
enginn kom til dyra. Hins vegar
heyrðum við annarleg hljóð að
innan, sem vöktu okkur nokkurn
ugg. Síðar, þegar rofaði til, kom í
ljös að við vorum að banka á
fjárhúshurð áEngimýri i Öxnadal
(Skemmtileg tilviljun með
nafnið), en innan dyra var hrútur
í spili. sem jarmaði draugslega.
Við komumst við illan leik heim á
bæinn og i örvæntingu bað ég
fyrst um kalt vatn á hendurnar,
því ég óttaðist kal, svo dofinn var
ég af kulda. Vorum við síðan
drifnir að kaffiborði og úðuðum
þar í okkur ástarpunga með rúsín-
um. Lá við að við gleymdum félög-
um okkar i þessum óvæntu vel-
lystingum. Þegar við komum á
vettvang aftur voru þeir að bisa
við bílinn og hafði þá komið i ljós,
að eitt hjólið var „púnkterað". Þá
bar að vegagerðarmann á jeppa
og leysti hann allan okkar vanda,
dró bílinn upp, skipti um hjól og
gaf okkur þau föðurlegu ráð að
við skyldum snúa heim við svo
búið. Þegar billinn var kominn á
réttan kjöl og í samt lag voru
liðnir þrir tímar frá því við
lögðum af stað að heiman. Heflar
voru komnir ofan af Öxnadals-