Lesbók Morgunblaðsins - 24.03.1976, Blaðsíða 13

aðlaðandi í viðmóti. Lassalle var
hetja lýðsins; varð það strax um
þrítugt. Hann var snjallur lög-
maður og hafði t.d. varið Hatz-
feldt greifynju í átakanlegu máli,
sem hún átti i við harðlyndan
eiginmann sinn. Alþýða manna
dáðist að Lassalle og þótti ekki
nema sjálfsagt, að hann auðgaðist
af starfi sinu. Lassalle flutti
áhrifamiklar ræður um „hug-
sjónir alþýðunna_“ og hlaut dóm
fyrir það að „æsa menn til stétta-
haturs", en almenningur hyllti
hann fyrir vikið. Samtök verka-
manna töldu sér heiður að þvi, að
hann sótti fundi þeirra. Þetta var
víðlesinn og menntaður maður og
mikill málflytjandi og hann um-
gekkst alþýðumenn eins og jafn-
ingja sina.
Lassalle var umbótasinni, en
ekki byltingarmaður eins og
Marx. Hann hafði á stefnuskrá
sinni almennan kosningarétt,
hlutdeild verkamanna i atvinnu-
fyrirtækjum og vildi „félagslegan
konungdóm“, sem hann kallaði
svo. 12. april 1862 hélt Lassalle
ræðu i Oranienburg um „verka-
lýðsmálastefnuskrá“ sina og lagði
þar nýjan grundvöll að þýzkri
verkalýðshreyfingu. Vakti þetta
mikla athygli á Vesturlöndum.
Nafn Lassalle var á alira vörum,
en Karl Marx var fallinn i
gleymsku og dá.
Marx líkaði frami Lassalles illa
og er það nú vægt til orða tekið.
ViÖ Lassalle sjálfan var Marx
raunar ekkert nema vinsemdin,
en öðrum gaf hann misjafnlega
vinsamlegar lýsingar á „úr-
þvættisbulli þessa þvælupoka".
Svo sendi Lassalle Marx rit sitt
„Heimspeki Herakleitosar" og
Marx sendi honum heillaóskir um
hæl og lýsti ánægju sinni yfir
þessu „snilldarriti".
Lassalle útvegaði Marx útgef-
anda að bæklingi hans, „Gagnrýni
á þjóðhagfræði", sem kbm út í
Berlín 1859. Hann sendi Marx
einnig peninga, útvegaði honum
fregnritarastarf við Oder-Zeitung
og studdi hann á ýmsan annan
hátt. „Þú átt ekki tryggari vin í
Þýzkalandi en mig,“ stendur i
einu bréfi Lassalles til Marx.
Þetta dró ekki úr beizkju Marx og
skrifaði hann Engels, að „þessi
náungi (Lassalle) mundi heldur
fleygja fé sínu út á öskuhauga, en
láta vini sína njóta góðs af þvf“.
Marx aðhylltist kenningar haus-
kúpufræðinnar eins og fyrr er
getið. Beitti hann þessum vísind-
um við Lassalle. „Mér er nú ljóst
það, sem höfuðlagið sannar,“
segir í bréfi til Engels, „og svipur
mannsins bendir lika til, að hann
á aðra hvora ætt sina að rekja til
svertingja og liklega þeirra, sem
slógust í för með Móse og göngu-
mönnum hans úr Egyptalandi.
Þegar við þetta bætast germansk-
ar og gyðinglegar erfðir hlýtur
að verða til undarleg blanda.
Dæmigerð er áfergja mannsins.“
Höfuðlag Lassalles varð honum
sem sé ekki til álitsauka hjá Marx.
Samt heimsótti Marx hinn „gyð-
inglega negra“ í Berlin 1861.
Hugðist hann notfæra sér Lass-
alle til að heimta aftur prúss-
neska ríkisborgararéttinn, sem
hann hafði sagt upp forðum. Því
næst ætlaði Marx að reyna að ná
af Lassallc forystunni fyrir þýzkri
verkalýðsstétt.
Lassalle tók Marx með kostum
og kynjum. Bauð hann helztu
aðals- og listamönnum i mikinn
kvöldverð Marx til heiðurs. Því
miður varð Marx fyrir þeim leið-
indum i veizlunni, að sessunautar
hans þekktu hann ekki og spurðu,
hvort hann hefði komið áður til
Berlínar. Lassálle bauð Marx lika
í óperuhúsið og tók á leigu stúk-
una við hlið konungsstúlkunnar.
Varð mönnum starsýnt á Lassalle,
en komu ekki fyrir sig gráhærða
manninum, sem sat við hlið hans.
Þótti Marx það súrt í broti.
Lassalle reyndi eftir fremsta
megni að útvega Marx ríkis-
borgararéttinn. Var Lassalle jafn-
an ginningarfífl Marx, eins og
hann var líka ginningarfifl Bis-
marcks, sem hann imyndaði sér
að hefði einlægan áhuga á sam-
starfi við verkalýðinn. Hann
kvaddi dyra i ráðuneytunum og
reyndi að ýta við lögreglunni, en
allt kom fyrir ekki og Marx fékk
ekki ríkisborgararéttinn.
Marx fór þvf erindsleysu til
Berlínar, nema hvað Lassalle
leysti hann út með dýrum gjöfum
áður en hann fór aftur til London.
Stóðu málin nú enn þannig, að
Marx fann ekki þjóð sina, en Lass-
alle, sá „syfiliskrabbi og sorpfram
leiðandi“ var áfram mikill maður
meðal öreiga Þýzkalands. En
Marx varðist eftir sem áður að
styggja Lassalle því enn var ekki
útilokað að hafa gagn af honum,
þótt síðar yrði.
Lassalle sótti heimssýninguna í
London 1862 og reyndi Marx þá
að sýna honum þá vinsemd og
gestrisni, sem fjárhagurinn fram-
ast leyfði. Lassalle naut gestrisn-
innar i rikum mæli og grunaði
lítt, að Marx bölsótaðist með sjálf-
um sér yfir „takmarkalausu áti“
hans. Blöskraði Marx gersamlega,
að Lassalle eyddi meiru í vindl-
inga og ökuferðir á dag, en fjöl-
skylda hans sjálfs eyddi í mat á
viku. En hann var áfram alúð-
legur við Lassalle þótt hann lægi
sér jafnframt á hálsi fyrir það að
smjaðra fyrir honum. Það jók enn
á hatur og hefnigirni Marx, er
hann komst í greiðsluþrot eitt
sinn og Lassalle brá við og
borgaði skuldina fyrir hann. Marx
var gersamlega óskiljanlegt,
hvernig það mætti vera, að
Lassalle, það auka skripi, væri
dáður og mikils metinn, en hann
sjálfur, snillingurinn, einskis
metinn.
Dauða Lassalles bar brátt að.
Hann var veginn í einvígi i ágúst
1864; það einvígi var náttúrulega
út af kvenmanni. Marx reit þegar
samúðarbréf til Þýzkalands og
kvaðst hafa „elskað og dáð Lass-
alle“. Hann skrifaði enn fremur
Hatzfeldt greifynju, sem hann
nefndi oftast „gamla hóru“, og
kvað hana geta verið fullvissa um
það, að hann harmaði lát Lass-
alles meira en nokkur annar
maður. Hann bætti við: „Eg vona,
kæra greifynja, að þér séuð sann-
færðar um hjartanlega samúö og
tryggð vinar yðar, Karls Marx.“
Marx harmaði dauða Lassalles
opinberlega, en gladdist með
sjálfum sér af þvi, að „þessi
hávaðamaður var nú þagnaður".
Vonir Marx vöknuðu nefnilega
aftur við dauða Lassalles. Fór
hann nú að hugsa um formennsk-
una i „Almenna þýzka verkalýðs-
sambandinu,“ sem stofnað hafði
verið þá um vorið. Þótti honum
ólíklegt, að nokkur annar sósial-
isti gæti talizt sér fremri.
Marx skrifaði nú Johann von
Schweitzer i Berlin og kvaðst
reiðubúinn að hafa „táknræna"
forystu fyrir flokknum. En von-
brigði hans urðu mikil. Sá
„grútugi hundur", von
Schweitzer, skrifaði honum aftur
um hæl og kvað Lassalle hafa
tilnefnt eftirmann sinn í erfða-
skrá. Sá hét Bernhard Becker.
Bætti von Schweitzer þvi við, að
Marx væri velkomið að skrifa
flokknum skoðanir sínar á fræði-
legum atriðum; hins vegar frá-
bæðu þeir sér afskipti hans af
„málum, sem snertu hina raun-
hæfu, daglegu stjórnmálabar-
áttu“.
Nú var Marx nóg boðið. Hótaði
hann að gera upp sakirnar við
flokkinn opinberlega-, en i for-
sprakkarnir létu sér það í léttu
rúmi liggja. Þá ákvað Marx að
koma þessu fyrsta umtalsverða
sósíaiistasambandi í heimi fyrir
kattarnef. Ritaði hann Engels á
þessa leið: „Við verðum að koma
„Demókrat“, málgagni flokksins,
og öllu Lassallepakkinu fyrir
kattarnef."
Það tókst honum þó ekki. Hann
hafði beðið ótviræðan ósigur. Var
yfirleitt von til þess, að hann
sigraði nokkurn tima?
Framlíf
á öðrum
stjörnum
Framhald af bls. 5
byggja ógæfuna (ef hann er á
þann veginn). Sumir rætast ekki,
vegna þess að sambandsskilyrðin
hafa verið slæm, svo að túlkunin
eða skilningurinn á skilaboðun-
um verður rangur, og einnig að
atburðarásin hafði breyst i það
horf að spádómurinn rættist ekki.
Spámennirnir heyrðu raddir og
sáu sýnir, eins og t.d. Anton
Johannsson, finnskur bóndi og
fiskimaður frá Lebesby. Hann
vissi fyrir um Titanic-slysið.
Heyrði rödd sem sagði við hann,
að stórt nýtt skip, „sem heitir
Titanic muni farast I fyrstu ferð
sinni vestur yfir hafið. Hann sér
jötunstórt eimskip rekast á fjall-
jaka, heyrði ógurlegan brest og
jafnframt verður hann gagntek-
inn af angist." Sýn þessi rættist
sfðar f aprfl 1912. (sannýall bls. 5
H.H.)
Það sem hann sá var nútfð á
annarri stjörnu en framtfð hér á
jörðu, og birtist þessi sýn honum
f vökudraumi til viðvörunar um
þetta ógæfusama slys. Ef skiln-
ingur hans og annarra jarðarbúa
hcfði verið meiri, fyndist þetta
slys ekki f vorri jarðsögu. Allar
Ifkur bcnda þvf til þess, að það
eru til verur sem vita fyrir um
atburði og geta haft áhrif á
draumalff mannsins, til að hann
nái sambandi við atburði sem eru
að gerast einhvers staðar f al-
heiminum. Og veran veit, að
koma munu sfðar á jörðinni og
vill koma f veg fyrir það, ef hún
veldur ógæfu. En oft á tfðum er
stillisambandið ófullnægjandi,
vegna heilaástands móttakand-
ans, er f það sinnið, ekki móttæki-
legt til að stillast inn á það sam-
band, þar sem draumgjafinn lifir
sömu atburði og henda mun
dreymandann. Þá reyna þær að
stilla dreymandann inn á það svið
sem heilaástand hans nær og Ifk-
ist þeirri upplifun sem henda
mun hann. En oft á tfðum verður
samlfkingin svo ógreinileg að
hann áttar sig ekki á draumnum
þcgar hann vaknar og skilur þvf
ckki viðvörunina.
Spádraumar hjá sofandi manni
vcrða til á sama máta og vöku-
draumar, með öðrum orðum, sam-
bandsástand milli þeirra og
draumgjafans frá áhrifum full-
kominna vera, sem vilja hjálpa
okkur jarðbúum af vegi helstefn-
unnár. Það sem spáð er, er ekki
það sem koma skal, aðeins það,
sem mun koma, ef ekki verður
annað að gert. Þvf lffsstefnan er
að lifa sem lengst, læra sem mest
og verða sem guði Ifkastur.
Endurlfkömun fer fram á þann
hátt, sem um getur hér að fram-
an, f draumasögu minni. En óefað
ekki þannig að maðurinn fæðist
aftur hér á jörðu. Misskilningur-
inn er fólginn f þvf, að ekki er
vitað um draumgjafann. Ófreskir
menn sem segjast hafa lifað hér á
jörðinni áður, geta lýst fullkom-
lega lifnaðarhætti ákveðinnar
manneskju, sem hefur yfirgefið
þessa jörð með dauða sfnum. A
þeim forscndum telja þeir sig
hafa vissu fyrir endurburði hér á
jörðu. En önnur og haldbetri
skýring er fyrir hendi. Það er
sambandsástandið sem um ræðir.
Minningarnar koma f huga hans,
frá þeim framliðna, sem að öllum
Ifkindum hugsar sterkt til gömlu
heimkynna sinna og telur jarðbú-
irn þá, að þetta hafi verið hans
Ifferni frá fyrra Iffi hér á jörð-
inni. Vegna þess að áhrifin frá
framhaldslifandanum eru það
sterk að tilfinningar jarðbúans
samræmast tilfinningum hans.
Þá telur maðurinn vfst, að hann
hafi lifað áður og álftur að til-
gangur með endurfæðingunni
hér á jörðu sé að bæta fyrir fyrra
líferni sitt. Að öllum Ifkindum
fer hann vegvillt, en að sjálfsögðu
þarf hver og einn að bæta fyrir
misgjörðir sfnar, en ekki á þann
hátt að endurfæðast hér á jörðu.
Gleymska frá fyrra Ifferni þjónar
engum tilgangi, þá er cnginn
möguleiki að læra af reynslunni.
Endurlfkamningin er eftir
flutninginn frá fyrra Iffi, yfir á
framlffsjörð, sem er einhver
stjarna f alheiminum og til þeirra
sem hann á sameiginlegt með.
Þar fær hann líkama sem sam-
svarar fyrra Ifferni hans. Við höf-
um sambærilega Ifkingu hér á
jörðu, hvcrnig maðurinn skapar
útlit á framlffsjörðu. Hann mótar
andlit sitt eftir skapgerðinni, að
oft á tfðum er mögulegt að lesa
innræti hans eftir andlitsdrættin-
um. Þannig skapar hann útlit sitt
f framhaldslffinu, sem getur orð-
ið nánast sagt herfilegt. Hann
hefur endurlfkamast á þeirri
framlffsjörðu, sem Iffgeislinn frá
honum beinist til fyrir dauða
hans.
Lífgeislinn er sú orka, sem er
uppistaða Iffsins og streymir frá
Ifkama mannsinSoger oft á tfðum
nefnd áran. Þessi orka er mis-
munandi mikil hjá hverjum ein-
staklingi og sumir hafa getað
miðlað henni og notað til lækn-
inga eða annarra kraftaverka.
Þetta orð er oft notað yfir atvik,
sem talið er óskýranlegt og mæli
á móti lögmáli náttúrunnar og er
þvf af sumum álitið vera tómur
söguburður. En það segja aðeins
þeir, sem ekki hafa rannsakað
Iffskraftinn. Hann sem var svo
greinilegur hjá Jesú Kristi með
sfnum lækningum og öðrum
kraftaverkum er hann gerði. En
sagan segir að hann gat Iftið sem
ekkert gert á sfnum heimahögum,
og var það mjög eðlilcgt, þvf þar
var hann bara sonur smiðsins og
hafði fáa áhangendur. Það þarf
traust ákvcðins hóps maCgra
manna sem miðlar Iffskraftinum
til hans og magnar hann upp og
við þessa mögnun stillist hann
inn á sterkt samband við æðri
verur. t goðafræðinni eru margar
góðar lýsingar á Iffinu eftir dauð-
ann og barátta goðanna gegn ill-
um vættum. Meðal annars kom
goðinn Þór mikið við sögu og
hans megingjörð er gaf honum
þennan mikla kraft. Að áliti
margra er átt við sérstakt belti
sem hann spennti um sig miðjan.
E-n svo var ekki. Það var Iffgeisl-
inn sem Óðinn og aðrir guðir
scndu honum, svo að hann magn-
aðist upp og gat gert ótrúlegustu
hluti.
Birgir Svan
Formbitlingar
pappírsandlit með rifnar varir
sígarettuglóð
nafnlausir menn t gulum höndum
ætti að lída bedur á ðetta
það er gefið svo lítið út af vandræðum
gamlir menn eða dauðir
kondu attur gamall eða dauður já
því ekki það
á mokka t hádegi formbyltingarinnar
draumráðningar
útgáfa á safnverki fallinna vtxla
t gulli og skinni
þurrausin Ijóðskáld yfirtómum bollum
meira malbik t Ijóðið
klessumálarinn hættur að elta regnbogann
haekkar i verði
leikarinn baktalar á samningi úlfaldann
og mýfluguna
menn steina niður fleir trossur
á veruleikafiskirti
f munnhörpu listaskáldanna fátt eitt
nýtilegt
ég kem aftur gamall eða dauður
því ekki það
7