Lesbók Morgunblaðsins - 11.04.1976, Blaðsíða 4

Árið 1925 kom út Ijóðabókin Uppsprettur
eftir Halldór Helgason skáld á Ásbjarnarstöð-
um. f þessari Ijóðabók Halldórs Helgasonar eru
m.a. tvær vlsur: Þrasgirni og Snjór. Þessar
vísur Halldórs Helgasonar hafa orðið Halldóri
Laxness föng ( kvæðið Snjógirni, sem han orti
vorið 1927 og birti I Kvæðakveri 1930. („Nótt i
tjarnarbrúnni og kvæði það sem hér heitir
Aprillinn eru bæði ort í Reykjavík vorið 1927,
rétt áður en ég fór til Bandaríkjanna, svo og
kvæðið Erfiljóð eftir Stórskáld, Borodin og
Snjógirni." Halldór Laxness: Kvæðakver, 3.
útgáfa, Reykjavík 1956. Ur „Um kvæðin" )
Heiti þessa kvæðis Halldórs Laxness, Snjó-
girni, er sýnilega myndað þannig, að skáldið
tengir saman síðari hluta heitis vlsunnar Þras-
girni við heiti visunnar Snjór.
Við samanburð á þessum visum Halldórs
Helgasonar og kvæði Halldórs Laxness, kemur i
Ijós, að aðeins eitt orð i þessu kvæði Halldórs
Laxness, „bullarasmellinn", kemur ekki fyrir í
vísum Halldórs Helgasonar. Önnur frávik eru
þau, að orðið „fjöll" hjá Halldóri Helgasyni er
með greini hjá Halldóri Laxness „fjöllin" og
orðið „sækinn" hjá Halldóri Helgasyni er sæk-
in" hjá Halldóri Laxness.
ÞRASGIRNI
Út í botnlaust orða-dý
oft var margur sækinn
og að bæta bunu í
bakkafulla lækinn.
(Uppsprettur, Bls. 88.)
SNJÓR
Hverfa fjöll í megin-mjöll
moka tröll úr skýjahöll
nið'r á völl. Þau ósköp öll
eru kölluð vetrarspjöll.
(Uppsprettur, bls. 89.)
SNJÓGIRNi
Botnlaust moka mjöll í dý
megintröll úr skýahöll.
Niðrá völl þau ósköp öll
eru kölluð sækin.
Bæta fjöllin bunu í
bullarasmellinn lækinn.
(Kvæðakver, 3. útgáfa 1956, bls. 42.)
Kvæði Halldórs Laxness, er hann nefnir Ásta
kvæði birtist fyrst I 52. kafla Sjálfstæðs fólks
II., Reykjávik 1935. í eftirmáia bókarinnar
segir Halldór Lasness, að: „kvæðið er soðið
upp úr lítt þekktu kvæði gömlu, sem Karl skáld
Einarsson í Kaupmannahöfn lét höf. f té."
Halldór Laxness birti Ástakvæði sitt síðar i
endurútgáfum Kvæðakvers. (3. útgáfa 1956,
bls. 90 — 92.) í eftirmála Kvæðakvers 1956
segir Halldór Laxness um Ástakvæði: „Þetta
kvæði er soðið uppúr stórmerkilegu leirbulli
sem Karl skáld Einarsson I Kaupmannahöfn lét
mér i té uppskrifað eftir gömlum islendíngi,
1934. Prentað í Sjálfstæðu fólki."
í Eimreiðinni 1947, Llll. árgangi, bls. 203 —
205, eru birt gömul kvæði islensk „Úr safni
Magnúsar Einarssonar". Þeirra á meðal er hið
„litt þekkta" gamla kvæði, sem Halldór Lax-
ness fékk hjá Karli Einarssyni. Heiti kvæðisins
þar er Bónorð. Um það segir svo m.a. i Eimreið-
inni. „Kvæði það sem hér fer á eftir er ort á 18.
öld og er höfundur þess úr föðurætt Magnúsar
úrsmiðs Einarssonar frá Vestdalseyri við Seyð-
isfjörð, siðar í Þórshöfn og siðast i Kaupmanna-
höfn. Sonur Magnúsar, Karl Einarsson, sem
um langt skeið hefur dvalist erlendis, aðallega í
Belgfu, Frakklandi og Danmörku, en var hér á
ferð i sumar, hefur iátið Eimreiðinni kvæðið i té
úr safni föður sins." ( Ijóðabók Karls Einarsson-
ar, Cordia Atlantica, sem kom út 1962 er þetta
kvæði birt og heitir það Bónorð. Kvæðið er þar
sex erindi, en Ástakvæði Halldórs Laxness er
fimm erindi. Halldór Laxness hefur ekki notað
sjötta erindi Bónorðs, aðeins fimm fyrstu erind-
in.
Hér á eftir verða sýnd tengslin milli „Bón-
orðs" og kvæðis Halldórs Laxness. Bónorð er
hér prentað eftir Ijóðabók Karls Einarssonar
Dunganon, Corda Alantica, og erindin
þvi merkt C.A. Ástakvæði Halldórs Laxness er
prentað eftir Kvæðakveri, 3. útgáfu 1956 og
erindin þvi merkt Kvkv.
Vegleg
vefjan silfurspanga,
viðmótsþæg og fín;
oft mig
út af hjarta langar,
einkum smakki eg vín,
að fá þig,
fjallhá blessuð mín,
þegar Adams innra
eðli kennir sín.
(C.A., bls. 83.)
Veglig
vefjan silfurspángar
viðmótsþæg og fln,
oft mig
útaf hjarta lángar,
einkum smakki ég vín,
að fá þig
fjallagimbrin mfn,
þegar adams innra
eðli kennir sfn.
(Kvkv., bls. 90
II.
Vart dyl
drottnar hugleiðinga
drífa mig um sinn
þér til,
skorðan skáhendinga,
skrifa blaðs á kinn.
Fá vil
feginn kærleik þinn,
hann er eins og ætti
Arons gulltarfinn.
(C.A., bls. 83.)
Vart skil
vegu hugleiðlnga,
vlsa þeir um sinn
þín til
skorðan skáhendlnga
skemtileg á kinn,
fá vil
feginn kærleik þinn,
tel hann einan æðri
en Arons gulltarfinn.
(Kvkv., bls. 91)
III.
glóuð listaskarti
glaðvær, mett og svöng,
fótnett,
fagureygð á parti
fræg að kyrja söng,
sem keiprétt
krotuð fokkustöng,
munstur mannprýðinnar,
meyja, vænst í þröng.
(C.A., bls. 83 — 84.)